Deri veya mukoza yüzeyinde çıplak gözle ince çizgiler yada noktalar şeklinde damarların görünür olmasına telenjektazi denilmektedir.

Latince Telos: ince, Angeion: damar, Ektasis: genişleme kelimelerinden gelmektedir.

Telanjektazi vücudun herhangi bir yerinde yaş ve cinsiyetten bağımsız olarak ortaya çıkabilir. Açık cilt rengine sahip kişilerde, uzun süreli güneşe maruz kalma ile gelişen kronik aktinik hasara uğramış vücut bölgelerinde belirgin olarak izlenir. Uzun süre rüzgara, soğuğa ya da sıcağa maruz kalmış kişiler telanjektazi için adaydır.

Nadiren kanama yaparlar ve sıklıkla kozmetik problemlerdir.

Bunların çapları 0.1 – 1 mm arasındadır ve venül, kapiller yada arteriollerden kaynaklanmaktadır. Telenjektazi arteriollerden kaynaklanıyor ise daha küçük, açık kırmızı renkte ve deriden kabarma göstermemektedir. Telenjektazi venüllerden kaynaklanıyor ise mavi, geniş ve deriden kabarıktır. Kapillerden kaynaklanıyor ise başlangıçta kırmızı sonra maviye dönebilmekte ayrıca hdirostatik basınç ve derin venlerden geri an akımı ile bunlar daha belirgin hale gelmektedir.

Telanjektazi bazı kaynaklarda damarsal malformasyon ya da hemanjiomların klinik belirtileri olarak kabul edilmekte. Bu nedenle çocuk yaşlarda karşımıza çıkabilmektedir. Daha ileri yaşlarda ise kronik aktinik hasar, çeşitli sistemik hastalıklar ve genodermatozlar ortaya çıkışdan daha çok sorumlu bulunmaktadır.

Telenjektaziler bazı kaynaklarda ise sonradan kazanılmış damarsal lezyonlar sınıfında yer almaktadır. Bunların ortaya çıkışında ise kolaylaştıran faktörler arasında uzun süreli roza gibi cilt hastalıkları, hipertansiyon, ve konnektif doku hastalıkları yer almaktadır.

Telenjektaziler genel olarak nedenin bilinmediği durumlarda ortaya çıktıklarında bunlara primer, bilinen bir neden ile ilişkili olanlar ise sekonder telanjektazi şeklinde sınıflandırılabilmektedir.

Telenjektazilerin şekillerine göre 4 e ayrılmaktadır.

1. Sinüs yada basit çizgisel telenjektaziler
2. Işınsal ve çizgisel dağılım gösteren Arborizing telenjektaziler
3. Örümcek yada yıldız şeklinde olanlar. Bunlar sıklıkla arteriol kaynaklıdır. Burun ve bacaklarda görülmektedir.
4. Noktasal yada hafif deriden kabarık şekilde olan Punctiform telenjektaziler.

Papüller dışındakiler hemen herkezde yüzde ve bacaklarda görülebilmektedir. Papüller telenjektaziler ise sıklıkla Osler–Weber–Rendu hastalığı gibi genetik hastalıklarda görülmektedir.

Telenjektaziler her yaş döneminde, her iki cinsiyette deri ve mukoza ile iç organlarda görülebilmektedir.

Sıklıkla uzun süreli güneşe maruz kalınması ile gelişmektedir. Ayrıca rüzgar, soğuk, sıcak ve burun silme gibi kronik travmalarda gelişiminde etkili olmaktadır.

Kalsiyum kanal blokörleri ilaçlar özellikle güneş gören alanlarda çok sayda telenjektazilere neden olmaktadır.

Telenjektaziler genetik yatkınlıkla ilişkidir. Ayrıca varislere bağlı olarak, gebelikte, doğum kontrol hapları kullanan kişilerde özellikle bacaklarda gözlenmektedir.

Telanjektaziler radiodermatitis, xeroderma pigmentosum, lupus erythematosus, scleroderma, CREST sendromu, rosacea, gebelik, siroz, AIDS, poikiloderma, basal cell carcinoma, necrobiosis lipoidica diabeticorum, lichen sclerosus et atrophicus, sarcoid, lupus vulgaris, keloid, adenoma sebaceum, Kaposiform hemangioendothelioma, angioma serpiginosum, angiokeratoma corporis diffusum, hereditary benign telangiectasia, Cockayne syndrome, Ataxia-telangiectasia ve Bloom sendromuda görülebilmektedir.

Tırnaklarda tırnak kenarında cuticulada telenjektazilerin varlığı (cuticular telangiectases) kollajen doku hastalıklarını göstermektedir. (lupus erythematosus, scleroderma, dermatomyositis gibi)

Rheumatoid artritiste görülebilmektedir.

Burun ve yanakda ortaya çıkanlar, arteriyolar olmaya meyilli olup, lineer veya dallanan biçimde karşımıza çıkmaktadır. Örümcek biçimli(spider) telanjektaziler karaciğer hastalığına eşlik edebilir veya çocukluk çağında spontan olarak ortaya çıkabilirler.

Papüler telanjektaziler sıklıkla genetik sendromların veya kollajen doku hastalıklarının parçası olarak görülür.

Telanjektazi oluşumuna yol açan muhtemel nedenler arasında anoksi, kimyasallar, hormonlar, enfeksiyon ve diğer fiziksel faktörlere bağlı olarak ortaya çıkan yeni damarsal yapımı-anjiyogenez sürecinde ortama salınan ve/veya aktive olan vazoaktif mediatörler suçlanmaktadır.

Telenjektazilerin Oluş Mekanizmasına Göre Sınıflaması

Genetik Nedenli Telenjektaziler

1. Damarsal Benler
   
   • Nevus flammeus
   • Nevus araneus
2. Doğumsal nöroanjiopatiler
   
   • Ataxia telangiectasia
   • Sturge–Weber sendromu
   • Maffucci syndrome
   • Klippel–Trenaunay–Weber sendromu
3. Konjenital poikiloderma (Rothmund–Thomson sendromu)
4. Bloom sendromu
5. Cockayne sendromu
6. Hereditary hemorrhagic telangiectasia (Osler–Weber–Rendu hastalığı)
7. Essential progressive telangiectasia
8. Generalized essential telangiectasia
   
   • Familial (autosomal dominant)
   • Acquired (hormonal or infectious stimulation)
9. Unilateral nevoid telangiectatic syndrome
10. Diffuse neonatal hemangiomatosis
11. Hereditary benign telangiectasia

Kollajen Doku Cilt hastalıklarına bağlı sonradan gelişen telenjektaziler

1. Lupus erythematosus (özellikle tırnak çevresinde)
2. Dermatomyositis
3. Progressive systemic sclerosis
4. Cryoglobulinemia
5. Neonatal Lupus Eritematozus
6. CREST sendromu
7. Romatoid artrit
8. Raynoud hastalığı
9. Morrfea

Cilt hastalığına bağlı sonradan gelişen telenjeiktaziler

1. Rosacea
2. Varicose veins
3. Basal cell carcinoma
4. Merkel cell tumor
5. Necrobiosis lipoidica diabeticorum
6. Poikiloderma vasculare atrophicans
7. Capillaritis (purpura annularis telangiectodes)
8. Xeroderma pigmentosum
9. Pseudoxanthoma elasticum
10. Degos disease
11. Superficial epithelium with sebaceous differentiation

Hormonsal nedenli telejektaziler

1. Gebelik
2. Kortizon kaynaklı
   • Cushing sendromu/hastalığı
   • Kortizon krem, iğne ve ialçlara bağlı olanlar
   • Östrojen fazla doz kullanımı

Fiziksel hasara bağlı gelişen telenjektaziler

1. Aktinik dermatozlar(Kronik güneş hasarı)
2. Rayodermatitis
3. Cerrahi sonrası(Burun estetiği sonrası burunda gelişen telenjektaziler)
4. Fiziksel travma
5. Eritem Abigne

İlaçlara bağlı olarak gelişen telenjektaziler

1. Fotodağılımlı telanjektazilere sebep olan ilaçlar
2. Kalsiyum kanal blokörleri (Nifedipin, Felodipin, Amlodipin)
3. Sefotaksim
4. Oral kontraseptifler
5. İzotretinoin
6. İnterferonlar
7. Lityum
8. Tiyotiksen
9. Topikal steroidlerin deri yan etkisi
10. Metotreksat
11. Hidroksiüre

Deri Kanserlerine bağlı gelişen telenjektaziler

1. MF
2. Poikiloderma vaskulare atrofikans
3. BCC (Morfeiform, sikatrisyel, infiltratif BCC)
4. Merkel hücreli karsinom(trabeküler karsinom)

Paraneoplastik nedenlere bağlı gelişen telenjektaziler

1. Intravasküler lenfoma
2. Meme kanseri
3. Prostat kanseri
4. Akciğer kanseri

Tedavi

Telanjektazi tedavileri arasında topikal ve sistemik antibiotikler, oral östrojenler, kriyoterapi, dermabrazyon, elektrocerrahi,, skleroterapi ve lazer tedavileri sayılabilir.

Elektrokoterizasyon ufak çaplı yüz damarlarında daha çok tercih edilmiştir fakat nonspesifik termal etkisinden dolayı deride atrofi hatta skar ve pigment bozuklukları oluşturma potansiyeli oldukça fazladır.

Skleroterapi ise 30 veya 32 numara iğneler ile uygun damarlara sınırlı kalmakta ve komplikasyon riski yüksek olmaktadır.

Cerrahi flebektomi retiküler telanjektaziler için uygulanabilir ancak uygulama tekniği zor bir yöntemdir.

Son yıllarda telanjektazilerin tedavisi için değişik lazer sistemleri geliştirilmiştir. Telanjektaziler ve diğer vasküler lezyonlar için ilk kullanılmaya başlanan Argon lazerler(488-514nm) olup bunu CO2 lazer (10.600nm) ve Nd:YAG lazerler (1064nm) takip etmiştir. İlerleyen dönemde damar içerisinde hemoglobin tarafında emilebilen daha uygun lazerler geliştirilmiştir. Bu amaçla telanjektazilerde Bakır Buharlı Lazer (578nm) ve Bakır bromide lazerler (578 nm) başarılı sonuçları ile kullanılmıştır.

KTP (532nm, Potasyum titanil fosfat), PDL (595nm, atımlı boya lazer) lazerler sadece telanjektaziyi tedavi etmekle kalmayıp aynı zamanda pigmentasyonları ve hatta ince kırışıklıkları da tedavi edebilmektedir.

Lazer uygulaması sırasında derinin korunması için kullanılan deri soğutma sistemlerindeki gelişmeler ve lazer atım süresinin uzatılmasına olanak sağlamış, buda önceki lazerlere göre daha az ağrılı ve daha az komplikasyona (purpura) yol açan yeni lazerler geliştirilmiştir.

Tedavi seçimi telenjektazinin şekline göre seçilmektedir.

• CO2 ve Argon lazer
• Argon-Pumped Tunable Dye Lazer (ATDL)
• Copper Vapor/Copper Bromide Lazer
• 532nm KTP Lazer
• Long-pulse Nd:YAG lazer
• Pulse Dye Lazer- PDL
• IPL