Yaygın bilinen ticari adı ile "Fibrocell" aslında "Otolog Fibroblast Hücre" tedavisidir. Son yıllarda dermatoloji, estetik, göz, ortopedi ve diş hastalıkları ve cerrahi alanında önem kazanan uygulamalardan bir tanesidir.

Otolog fibroblast tanımını; kişinin kendisinden elde edilen fibroblast hücrelerinin, yüksek teknolojiye sahip laboratuvar ortamında, biyomühendislik teknikleri ile çoğaltılarak tekrar aynı kişide ihtiyaç duyulan bölgeye enjekte edilmesi olarak açıklayabiliriz.

Özellikle yaşlanmaya bağlı ciltteki derin çizgilerin giderilmesi ve cilt dokusunun gençleştirilmesinin sağlanması amaçlı geliştirilen bu yöntem ABD’nin FDA kurumu tarafından onay almıştır.

Kişinin kendi hücrelerin kullanılması nedeni ile daha güvenilir şekilde kullanılan ve nerdeyse % 0 alerjik reaksiyon gösteren bir yöntemdir. Kesinlikle toksik ve karsinojen değildir. Hazılanışında hayvansal ürünlerin olmaması nedeni ile hastalık oluşturma riski yoktur.

Kök hücreler vücuttaki tüm hücrelere dönüşebilen, kendilerini devamlı yenileyebilme kapasitesine sahip aslında vücudun tüm hücrelerinin ana kaynağı olan hücrelerdir. Vücutta dokuların canlılığını sürdürmesinde en önemli kaynaktır. Bu hücreler dokularda yaralanma, hasar durumlarında sadece bulunduğu dokuya farklılaşarak tamir sağlamaktadır. Ancak dokunun küçük bir yüzdesi olarak kök hücreler bulunmaktadır. Günümüzde kök hücreler medikal ve estetik amaçlı kullanılmaktadır.

Fibroblastlar kök hücreleri olmamakla birlikte diğer kök hücre elde edilme yöntemlerine göre kişi için daha az uygulama gerektirmektedir.

Yaşlanma ve güneş gibi dış koşullar ile birlikte yıpranan deri nitelik ve niceliksel olarak etkilenmektedir. Böyle bir deride canlılığını kaybeden hücrelerle birlikte kollajen, elastin ve hyaluronik asit gibi bir çok protein üretimi azalmaktadır.

Uygulama Alanları

Dermatoloji ve Dermokozmetik Uygulamalarda

• İnce çizgiler ve derin kırışıklıklarda 
• Deri çatlaklarında
• Akne yada su çiçeği sonrası gelişen atrofik skarlarda 
• Yanık, travma yada geçirilmiş cerrahi sonrasında oluşan izlerin tedavisinde
• Saç dökülmesi ve saçsızlık tedavisinde
• Yüz yenileme (Facial rejuvenation) ve gençleştirme uygulamalarında diğer yentemler ile birlikte
• Kapanmayan kronik yaraların tedavisinde
• Dudakların dolgunlaştırılmasında
• Lekelerin ve koyu alanların renginin açılmasında

Otolog Fibroblast Uygulama Yöntemi

Otolog fibroblastların elde edilmesi için; kişini kendi kulak arkasından, kol altından ya da kasık bölgesinden, steril şartlarda mercimek tanesi büyülüğünde 1-2 adet deri dokusu alınır. Bu alanlar belkide vücudun en az güneş gören ve fibroblastlardan daha zengin kaldığını düşündüğümüz alanlardır.  Uygulama alanı lokal anestezi yada topikal olarak bir anestetik kremle uyuşturulur. Özel bir kültür ortamında fibroblastların çoğaltılabilmesi için kişinin kendi kanı kullanılacağı için aynı zamanda kanda alınmaktadır. Kan ile biyopsi örneği, soğuk zincir taşıma kutularına konularak(4 – 12 °C’de) laboratuvara ulaştırılır.

Alınan doku, aseptik koşullarda tam donanımlı laboratuvarda üretime alınır. Üretimde otolog canlı fibroblast hücreler çoğaltılır. Yüksek teknoloji sistemine sahip "Good Manufacturing Process (GMP)" onaylı sıfır partikül laboratuvarda, milyonlarca yeni fibroblast hücresinin çoğalması sağlanır. Bu işlem FDA onay çerçevesinde özel üretim tekniğine özgü kiritik prosesler dahilinde gerçekleştirilir. Üretilen fibroblast hücreleri Sağlık Bakanlığı’nın ve Avrupa Standartı’nın belirlemiş olduğu kalite kontrol süreçlerinden geçerek uygulamaya hazır hale gelir.

Yaklaşık 1 ay sonunda sayısal olarak çoğaltılan ve istenilen fibroblast hücre yoğunluğuna ulaşıldığında bu steril otolog hücreler doku soğuk zincir ile uygulamayı yapacak hekime ulaştırılır. Otolog fibroblastlar hedeflenen dokuya enjeksiyon, greft, hücre spreyi eklinde uygulanabilir.

 

 

 

 

Bu canlı otolog fibroblastlar hastanın derisine dermisine enjekte edilerek uygulanır. Kişinin kendi yeni fibroblastları aktif olarak dokuda sürekli bir protein üretimi oluştururlar. Kollajen, elastin ve hyaluronik asit gibi protein yapımının uygulamadan sonraki 12 ile 48 aylara kadar devam ettiği gösterilmiştir. Bu deride onarım ve gençleşmenin devam ettiğini göstermektedir.

Enjeksiyon uygulaması direkt yada topikal anestezik kremler ile cilt uyuşturularak yapılır. Otolog fibroblast enjeksiyonu için 27 yada 30 gauge ince iğne uçları kullanılmaktadır. 1 cm çizgisel alana 0.1 ml yaklaşık 1.5 milyon otolog fibroblast enjekte edilmektedir.

Otolog fibroblast uygulaması 3 seanstan oluşmaktadır. İlk seans yaklaşık biyopsi alımından 4-6 hafta sonrasında yapılırken, 2. ve 3. seanslar ise 2-3 hafta ara ile gerçekleştirilmektedir. Her seansta hastanın cildine 20 – 40 milyon arası fibroblast hücresi enjekte edilir. Toplamda hastanın cildine ortalama 100 milyon fibroblast hücresi verilmiş olur. Otolog fibroblastarın canlı hücreler olması nedeni ile belirlenen uygulama takvimine uyulması oldukça önemlidir.

Otolog Fibroblast Uygulama Yönteminde Sonuçlar

Uygulamanın sonuçları; hastaya bağlı olarak değişmekle birlikte sıklıkla 2. enjeksiyondan sonra görülmeye başlar. İlk enjeksiyondan hemen sonra etkinin gözle görüldüğü hastalar da mevcuttur. Sonuçlar 12 aya kadar artarak devam eder ve etkinliği uzun sürelidir ve 4-5 yıl arasında değişmektedir.

Derimizde fibroblastik aktivitenin azalması ile kolajen, elastin ve hyaluronik asit gibi proteinleri azalmakta ince çizgiler ve özellikle mimik bölgelerinde derin kırışıklıklar gelişmektedir. Yapılan çalışmalarda 20 yaşından sonraki her yıl vücudumuzun kolajen kapasitesinde % 1.5 azalma olduğu gösterilmiştir. 40 yaşında bu oran yaklaşık % 30’luk kolajen kaybına ulaşır.

Deride bu proteinlerin azalması ince çizgiler ve derin kırışıklıklar ile sonuçlanır.

Otolog fibroblastların enjekte edilmesi ile beraber bunlar deride dermis içerisinde doku içerisinde tutunarak fonksiyonel hale gelmekte. Kolajen, elastin ve hyaluronik asit gibi proteinleri sentezlenmektedir.

Kolajen ve elastin proteinlerinin artmasının yanı sıra hücreler arası hyaluronik asit gibi maddeler de zenginleşerek derinin üst kısımlarına yönelmeye başlar.

Cildin üst tabakasına (epidermis) kadar taşınan bu rejeneratif sürecin ilerlemesiyle birlikte ince çizgiler ve kırışıklıklar minimize edilir; cilt daha genç ve aydınlık bir form kazanır.

Otolog Fibroblast Tedavisinde Görülebilecek Yan Etkiler

Bu tedavide nadiren alerjik durum gelişebilir. Bu durum çoğunlukla kişinin hassasiyet derecesine bağlı olmaktadır. Alerji durumu yaşayan hastaların %85’inde enjeksiyon işleminden kaynaklı uygulama bölgesinde hafif derecede kızarıklık, şişme, morarma ve kaşıntı görülmüştür. Bu durum uygulama sonrası oral antihistaminik alımı ile 2-3 gün içerisinde kendiliğinden kaybolur.

Otolog Fibroblast Uygulamasında Son Gelişmeler

Dermisin ana hücreleri olan fibroblastlar mezenşimal kökenlidir ve dokunun yenilenmesi ile onarımından asıl sorumlu olan hücre gurubudur. Fibroblastlar doku iyileşmesi ve onarımı sırasında myofibroblastlara dönüşmektedir.  Bu dönüşümün kontrolü kan hücreleri olan plateletler tarafından salgılana TGF-β tarafından düzenlenmektedir. TGF-β dışında platelet derived growth factor-CC (PDGF-CC), Interleukin-22 (IL-22) da bunda rol oynamaktadır. Fibroblastların kolajen ve hyaluronik aist sentezinde fibroblast growth factor 2 (FGF2, temel FGF olarakta bilinmektedir), vascular endothelial growth factor (VEGF) ve hepatocyte growth factor (HGF) rol oynamaktadır.  Fibroblastlar deride bu olumlu fonksiyonları dışında hipertrofik skar ve keloid gelişimine de neden olmaktadır. Bu durumlarda TGF-β1 arttığı gösterilmiştir. Yaranın skarsız iyileşmesinde TGF-β3 rol oynamaktadır. TGF-β1 ve TGF-β3 oranları normal yada kötü skarlı doku iyileşmesini neden olmaktadır. Fibroblastlar doku iyilşemesi sırasında bazı protein parçalayan proteinazlarda salgılamaktadır(MMP-2 , MMP-9 ve MMP-13 gibi). Bunlarda doku iyileşmesinin skarsız iyileşme sürecinde rol oynamaktadır.

Fibroblastların dermiste farklı anatomik alanlarda kümelendikleri görülmektedir. Saç ve kılların dermal papillasında yoğunlaşan fibroblastlar, dermal papillada yoğunlaşan fibroblastlar ve retiküler dermiste yoğunlaşan fibroblastlar gibi.

Papillar ve retiküler dermisteki fibroblastlar farklı genetik özellikler taşımaktadır ve fonksiyonları değişkendir. Her ikiside kollajen sentezinde aynı özelliklere sahiptir. Ancak prokolajen retiküler fibroblastlar tarafından yapılmaktadır. Papillar fibroblastlar retiküler fibroblastlara göre keratinositlerin matürasyonunda daha etkilidir. Retiküler firoblastlar tarafından keratinosit growth faktör ve IL-6 salınımı papillar fibroblastlara göre daha fazladır. Retiküler fibroblastlar daha çok kolajen-hyaluronik asit gibi proteinlerin salınımı üzerine çalışmaktadır. Tüm bunlar retiküler ve papillar fibroblastların ayrı popülasyonlar olduğunu göstermektedir. Yaşlanma ile papillar dermis atrofiye uğramakta ve retiküler dermisteki fibroblastlar papillar dermisi işgal etmektedir.

Son çalışmalar deride daha üst dermste yer alan fibroblastların kıl follikülleri fromasyonunda alr düzeydeki fibroblastların ise kollajen ve hyaluronik asit sentezinde ve yara iyileşmesinde rol oyanamaktadır.

Saç folliküllerinde mezenşimal hücreler dermal sheath cell (DS) olarak tanımlanır ve kıl follikülünün tam dışında ve dermal papillada yer almaktadır. Bunlar yara iyileşmesi sırasında dermal fibroblastlara farklılaşmakta ve yeni kıl follikülü yapımını ve deride yeni dermisin oluşumunu sağlamaktadır. Bunlar fibroblastlardan farklı hücrelerdir ve son yıllarda saç dökülmesi ve kellik problemlerinde hücresel tedavilerde hedef bu hücrelerdir.

Son yıllarda kişiden alınan fibroblastların genetik yapıları düzenlenerek hastaya uygulanması ile bazı genetik hastalıkların tedavisinin yapılması çalışmaları devam etmekte. Örneğin epidermolizis bülloza gibi.