- Gösterim: 129041
Uyuz böcekleri Arachnida sınıfına dahil böceklerdir.
Bu böceklerin nimf ve erişkinlerin 8, erişkin böceklerin ise 6 adet bacakları vardır, üç farklı vücut bölgesine sahip olan böceklerin aksine esas vücut segmentleri kaynaşmıştır. Bu böceklerin vücudu iki fonksiyonel parça ile karakterizedir, başı da içeren bölüm ve geri kalan vücut fonksiyonlarını (üreme, hareket ve sindirim) içeren diğer bölüm bulunmaktadır.
Tamamlanmamış metamorfoz geçirirler, bir larval dönem, bir veya birkaç nimf dönemi ve seksüel olgunluk dönemi vardır.
Uyuz böcekleri 45.000 tanımlanmış türü ile en fazla çeşitlilik gösteren hayvan gruplarındandır. En eski kara hayvanlarıdır. Yaklaşık 400 milyon yıl önceki dönemine ait fosil kayıtları vardır ve dünyadaki her doğal ortamda bulunurlar.
Uyuz böcekleri genel olarak hastalık bulaştıran vektörler olarak kabul edilmezler. Ancak kaşıntı, dermatit ve alerjiye neden oldukları için önemlidirler.
En yaygın insan uyuz akarı (Sarcoptes scabiei) tarafından oluşturulur. Farklı S. scabiei popülasyonları değişik hayvanlarda (köpek, domuz, koyun sığır ve keçi) yerleşerek farklı türler olarak adlandırılmıştır fakat morfolojik olarak aynıdırlar.
İnsanlara bulaşma dünyanın herhangi bir yerinde görülebilir. Köpek sarkoptik uyuzu köpek sahiplerindeki skabies enfeksiyonunun nedenidir. Hayvan veya insan uyuzunda bulaşma direkt temas ile gerçekleşir ve bulaşma bir grup insan, özellikle aile bireyleri arasında görülür. Dış çevrenin kontamine olduğuna dair bir kanıt bulunmamaktadır.
Dişi skabies uyuzu stratum corneumun altında tüneller açar arkasında yumurta ve dışkı dolu tekerlek izine benzeyen izler bırakır. Yerleştirilen birkaç düzine yumurta içinden bir haftada gelişen larvalar yeni tüneller açar ancak deriden dışarıya çıkıp serbest olarak da dolaşabilirler. Larvalar beslenip gelişerek nimfleri meydana getirir, nimflerden de erişkin erkek ve dişi bireyler oluşur. Normal bulaşmalara ile hastalıklar bir veya iki düzine dişi akardan meydana gelir. Gece kaşıntı ilk bulaşmadan sonraki bir ay içinde başlar ancak daha önce maruz kalmış bireylerde bir gün içinde başlayabilir. Böylece yeni maruz kalan bireyler kaşıntıyla uyuzu fark edene kadar diğer bireyleri kontamine ederler. İltihaptan kızarmış papüller ve kesecikler öncelikle parmak aralarında ortaya çıkar daha sonra parmaklara, kollara, gövdeye, kalçalara doğru yayılır. Tüneller, granüler, yüksek derecede antijenik dışkı içerir. Bunlar hem gecikmiş hem de hızlı tip hipersensitivite reaksiyonlarına neden olur. İlginç bir şekilde normal bir immün cevap geliştiremeyen bireylerde yüzlerce dişi uyuz akarı bulunabilir, kaşıntı minimaldir ancak hiperkeratoz belirgindir. Bu şekilde “kabuklu” Norveç uyuzları diğer insanlar için yüksek derecede enfekte edicidir.
Skabies enfestasyonları yeni gelişmiş (kaşınmamış) bir papülden parça alarak kolayca teşhis edilebilir.