Örümcekler Araneae takımını oluştururlar yaklaşık 30.000 tür içermektedir. Ancak bunlardan sadece bir kısmının tıbbi önemi vardır. Çoğu çok küçüktür (0,5 cm veya daha kısa), fakat pek azı da bir erkek eli büyüklüğünde olabilir.
Örümceklerin birleşik baş ve gövdeleri, karınları, dört çift bacakları, ağ yapımında kullanılan ipeği salgılayan iplik memecikleri vardır. Tüm örümcekler diğer artropodları avlayarak beslenirler ve canlı olarak sakladıkları avlarını hareketsiz hale getirmek için zehirlerini kullanırlar.

Örümcekler avlarını ağızları ile parçalarlar ve sindirmeden saatler önce bir sindirim enzimiyle ıslatırlar. Tüm örümceklerin ısırabilmelerine ve avlarını hareketsiz hale getirecek zehirleri bulunmasına karşın çoğu örümcek ısırdıklarında bile insanların fark etmeyecekleri kadar küçüktür.

Tıbbi önemi olan örümcekler 4 grup altında incelenir. Avustralya’nın huni şeklinde ağ yapan örümcekleri (Atrax spp. ve Hadronyche spp.), Yeni Dünya ve Güney Afrika münzevi örümcekleri (Loxosceles spp.), Güney Amerika silahlı örümcekleri (Phoneutria spp.) ve kozmopolitan kara dul örümcekleri (Latrodectus spp.).

Münzevi örümcekler ve kara dullar insanlar tarafından yaygın bir şekilde taşınırlar.

Dört grup örümcek arasında zehirlenme sonucu klinik belirtiler ve komplikasyonlar farklılık gösterir ve her biri yansıtan isimler alır. Genelde örümcek ısırıkları sonucu yerel acı ve kızarıklık görülür, ayrıca ateş, titreme, bulantı ve eklem ağrıları da bunlara eşlik edebilir. Loksoscelizmde ısırık yeri yara olabilir ve çürüyebilir, deri dökülebilir ve bitişik dokular tahrip olabilir, hemoliz, trombositopeni ve böbrek yetersizlikleri birbirini takip eder. Latrodektizm, foneutrizm ve huni şeklinde ağ yapan örümceklerin meydana getirdiği nörotoksisitede zehirler güçlü nörotoksik etkiye sahiptir. Latrodektizmde kas sertliği ve kramplar (akut batına benzer şekilde) görülür, komplikasyonlar arasında elektrokardiyogram anormallikleri ve düşük tansiyon bulunur. Foneutrizmde görsel rahatsızlıklar, baş dönmesi ve bitkinlik görülür komplikasyonlar arasında düşük tansiyon ve solunum felci bulunur. Huni şeklinde ağ yapan örümcekler otonom sinir sistemini uyarır, kas seğirmesi, tükürük salgılama, gözyaşı salgılama, mide bulantısı ve kusma, ishal görülür; apne ve laringospazm sonucu ölümcül solunum durması meydana gelebilir.Huni şeklinde ağ yapan örümcek ısırığı acil ilk yardım gerektirir ve aynı tavsiyeler latrodektizm ve foneutrizm için de uygulanabilir.

Isırık yerinin üzerine bir kompresyon bandajı sarılmalıdır ve eğer kişi herhangi bir kol yada bacağından ısırılmışsa etkilenen kısım bir tahtayla sabitlenerek hareketi engelenmelidir (yılan ısırıkları için uygulanan standart prosedürler). Böylece zehirin yerel lenfatiklerden yayılması engellenir. Hasta antivenin tedavi için en kısa sürede tıbbi yardım görmelidir. Aksi halde tedavi analjezik ve antipiretikler yardımıyla semptomatik olarak gerçekleştirilir.

Tarantulalar popüler ev hayvanlarıdırlar ve korkunç görünümlerine rağmen uysaldırlar ve sadece kaşındırıcı tüyleri nedeniyle rahatsızlık verebilirler. Ancak güçlü mandibülleri, zehirleri vardır ve kışkırtılmamalıdırlar, ısırıkları arı sokmasına benzer.

Birçok örümcek cinsi zehirli olmakla birlikte ülkemizde sadece zehirli bir tür bilinmektedir.

Örümcekler daha çok vücutlarındaki tüylerden kaynaklanan alerjik deri belirtilerine ve ısırık yerlerinde lokal reaksiyonlara neden olmaktadır.

Kemancı Örümcek (Brown Recluse Spider, Loxosceles Reclusa)

Amerika da karadul örümceğinden sonra en zehirli örümcek cinsi. Ev içi ve dışı ortamlarda bulunmaktadır.

2–4 cm uzunluğunda ve koyu kahverengidir. Şekli kemana benzemektedir. Venomu dokularda nekroz ve hemolizis yapmakta ancak nörotoksik değildir. Isırık alanında ağrı ve kaşıntı yapmakta, sonra su toplaması ve morumsu nekroz ortaya çıkmaktadır. Çevresi kırmızı ortasında nekroz gelişmekte buna “volkan lezyonu” denilmektedir. Sistemik olarak ateş, peteşial döküntüler, trombositopeni, hemolizis ve böbrek yetmezliği gelişmektedir.

Tedavide yüksek doz kortizon damardan verilmektedir. Nekroz alanı cerrahi olarak temizlenmektedir. Dapson sistemik olarak verilebilir.

Karadul Örümceği (Black Widow Spider, Latrodectus Mactans)

Sıcak ve tropikal iklim alanlarda bulunmaktadır. 3-4 cm uzunluğundadır. Karın kısmında kırmızı kum saati görünümü ile kolay tanınabilir. Dişisi erkeğin iki katıdır.

Venomunda alpha-latrotoxin buda yüksek oranda nörotoksindir. Bu madde yüksek oranda norepinefrin ve asetilkolin salınımına neden olmaktadır. Isırık ve bu nörotoksin sonrası tüm kıllarda ereksiyon, vücut sıcaklığında ve kan basıncında yükselme, lökositoz, terleme artışı, bulantı ve kusma, ısırık yerinde ağrı ve lenf bezlerinde şişme, yorgunluk hissi, titremeler, kas ağrısı, kas krampları, yutma güçlüğü olmaktadır.

Tedavide 10 mL 10% kalsiyum glukonat damardan uygulanması ağrının azalmasında etkilidir. Antivenin, kas gevşeticiler, ağrı kesiciler ve magnezyum sülfat verilmektedir.

Kara dul olarak bilinen örümcek ülkemizde de büyük şehirlere görülmektedir. Daha çok az ışık alan bodrum, depo ve garajlarda yaşamaktadır.