Artropodlar insan derisinde ve vücudunda neden oldukları istenmeyen reaksiyonların gelişme mekanizmaları çok çeşitlidir.

Mekanik travma ile deride neden oldukları reaksiyonlar;

Eklem bacaklılar insan derisinde ısrık yada sokmaları ile direkt reaksiyonlara neden olabilirler. Artropodların ağız anatomilerinde bulunan kan ve beslenmeye yarıyan tüp şeklinde yada makas gibi kıskaç şeklindeki özel organelleri bulunmaktadır. Bu organelleri ile deride tekli yada ikili delikler, deride küçük kesiler yapabilirler. Bu özel ağız organelleri ile beslenmelerini direkt damar içerisine girerek ( bitler ve sivrisinekler gibi ) yada damarı kanatarak dokuya çıkan kan havuzunu emerek(çeçe sineği gibi) yapmaktadırlar. Bu sırada deriye ve deri altı damarlara mekanik hasar verirler.

Tükrük salgılarıındaki kimyasallar yada iğnelerindeki venomların derideki etkileri;

Bunlar deride bölgesel yada tüm vücutta sistemik etkiler göstermektedir. Bu etkide tükrük salgısı ve iğnelerindeki enzimler (hyaluronidaz, proteaz, peptidaz, fosfolipaz, kininler, histamin, hidroksitriptamin ve asetilkolin gibi) rol oynamaktadır. Ayrıca tükrük salgıları ve iğnelerinde alerjenlerde bulunmaktadır. Bunlarla ikinci kez karşılaşıldığında sistemik tüm vücutta reaksiyonlar gelişmektedir. İlk 24 saat içerisinde ısırık yerinde deriden kaşıntılı kabarık şişmeler şeklinde ortaya çıkmakta ve bir kaç gün sürmektedir. Bazı kişilerde hayatı tehtid edecek kadar sitemik alerjk reaksiyonlarda gelişebilmektedir.

Ikincil enfeksiyonların gelişimi

Özellikle kaşıntıya bağlı olarak ısırık yerlerinde enfeksiyonlar gelişmektedir.

Bazı artropodların çoğalma ve büyüme süreçlerinde insan derisini kullanmalarına bağlı etkiler;

Myasis örneğinde olduğu gibi sineklerin yumurtalarını deri içerisine bırakmaları ve deride lavraların gelişimine bağlı deri belirtiler görülmektedir.

Artropodların deriye temasından kaynaklanan reaksiyonlar;

Artropodların vücut salgıları, ölü yada canlı vücut bölümlerinin deri ile teması deride reaksiyonlara neden olabilmektedir. Örneğin hamam böceklerinin deriye teması ve bu yerde egzamaların gelişebilmesi gibi.

Vücut yada ağız anatomik yapılarının insan derisi içerisinde kalması ve buna karşı reaksiyonlar;

Bunlar derimizde yabancı cisim reaksiyonu yapmaktadır. Örneğin; deniz kestanesinin dikenlerinin yada kene ısırığı sonrası keneye ait ağız anatomik yapılarının deride kalması ve buna bağlı gelişen yabancı cisim reaksiyonları gibi.

Bit, kene, tahtakurusu, pire, sivrisinek ve karasinek gibi artropodlar ısırdıklarında ya aşırı duyarlılık reaksiyonları ya da tükürüklerinin toksik etkileri nedeniyle direkt olarak zarar verebilirler: Aşırı duyarlılık reaksiyonları kaşıntı ve buna bağlı sekonder enfeksiyonlara neden olur. Yatak tahtakurusu ve pire ısırıkları 3 cm çapında kaşıntılı kızarıklıklarla kendini gösteren hızlı tip aşırı duyarlılık reaksiyonlarına neden olur. Keneler muhtemelen deri içinde kalan ağız parçalarının neden olduğu aylarca sürebilen kronik bölgesel granüllü bir lezyon oluştururlar. Bu olay özellikle yüzlerce kenenin kemer çizgisi boyunca yapıştığı “seed tick” enfestasyonu ile birlikte anılır (yeni oluşan binlerce larval Amblyomma kenesinden oluşan yığınlar meydana gelir).

Kaşıntı kalmason (veya benadril ile birlikte kaladril) losyonu ile hemen engellenebilir hatta etkilenen bölgeyi çok sıcak akansuda tutmak yoluyla da mast hücrelerinin degranüle olmasını sağlayarak kaşıntı engellenebilir. Hidrokortizon kremleri hafif kaşıntıları önlemeye yardımcı olur ancak ciddi olgularda steroid kremler (%0,05’lik betametazon) gerekebilir. Hidrokortizonun her gün kullanılması ile bir hafta içinde kaşıntı giderilebilir. Kene granülomaları epidermis yenilenmesini arttıran ve kalan antijenik materyalin atılmasını sağlayan retin-A jel (%0,05) ile tedavi edilebilir.

Karasinek ısırıkları doza bağlı bir reaksiyon olan karasinek ateşine neden olabilir. Genellikle ısırık yeri ödemli hale gelir, golf topu büyüklüğünde bir şişlik ve sulu, benekli bir lezyon oluşur. Geceleyin ateş ve kas ağrısı görülür ve 24 saat içinde kaybolur.

Benzer olarak yumuşak kenelerden pajaroello veya Afrika kenesi (Ornithodoros moubata) hemen acıya, şişliğe ve ısırık yerinde kabarıklık ve irritasyona neden olur.

Artropodların bazı hastalıkları bulaştırmaları ve bu hastalıklar için taşıyıcı olmaları;

Artropodların, virüs, bakteri, riketsiya, protozoa ve helmintler gibi hastalık etkenlerini taşıyan vektörlük rolleri bulunmaktadır. Bu enfeksiyon ajanları artropodlarla zorunlu bir ilişki içinde (biyolojik taşıma) bulunabilirler veya basit olarak artropodları kontamine etmiş olabilirler (mekanik taşıma). Sıtma parazitlerinin hastalık oluşturmaları için belli sivrisinekler mutlaka olmalıdır. Buna karşın trahom etkeni (Chlamydia trachomatis), “eye gnath” (Diptera: Hippelates) ise sineklerin dış yüzeylerinde bulunur ve konaklara konma ya da konak üzerinde sürünme sırasında bulaşabilir.

Bir hastalık ajanının bu şekilde bulaşması bu etkenin dayanıklılığına ve enfeksiyon miktarına bağlıdır. HIV virüsü örneğin, vücut dışında uzun süre canlı kalamaz ve bir sivrisineğin ağız parçalarına bulaşabilecek hastalık yapmaya yeterli HIV’li lenfosit içermeyecektir; bu nedenle sivrisinekler ve diğer kanla beslenen artropodlar virüslü kişilerle beslenmelerine rağmen epidemiyolojik olarak HIV bulaştırma ile ilişkilendirilmemektedirler.