Bu hastalığa atlet ayak hastalığı da denilmektedir. Tinea pedis en sık görülen dermatofit enfeksiyonudur. Genellikle asimetriktir ve bir ayak daha belirgin olarak tutulmuştur. Bu özelliği psöriazis gibi simetrik hastalıklarla ayırıcı tanısının yapılmasında önemlidir.

Sıcak ve nemli iklim şartlarında ayak parmak aralarında gelişen maserasyon hastalığının oluşumunda önemli role sahiptir. Naylon çorap giyilmesi, sentetik maddelerden yapılmış olan terlik ve ayakkabı, özellikle spor ayakkabılarının kullanımının artışı hastalığın yaygınlaşmasına katkıda bulunan faktörlerdir. Enfeksiyon genellikle ayak parmak arasından başlar ve tabana yayılır.

Ayakta mantar hastalığı, ayak üzerine yayılmış

Ayak parmak arasında basit başlangıçlı ayak mantarı

Ayak parmak arasında mantar ve bakteriyal enfeksiyonlar birlikte

Ayak tabanında kuru makosen form mantar hastalığı

Ayak tabanında sulantılı mantar hastalığı

Ayakta sulantılı mantar hastalığı

Klinik açıdan 3 tipe ayrılır.

1. İnterdijital (intertriginöz) tip: Bu tabloya atlet ayağı ismi de verilir. En sık olarak 4. ayak parmak araları tutulur. Parmak arasında görülen deri soyulmaları ile dermatofit enfeksiyonu başlar (basit formu).

Bunun üzerine bakteriyel bir enfeksiyon eklenirse ileri derecede maserasyon, çatlaklar-fissürler ve beyaz kalınlaşmış deri-lökokeratotik, semptomatik lezyonlar oluşur. Kaşıntı genellikle mevcuttur eğer fissürler gelişirse ağrıya sebep olurlar. Sıcak ve kapalı kalması hastalığı tetikleyici faktörlerdir.  Özellikle çok sayıda antibiotiklere dirençli bakteriler  bu enfeksiyona katılmaktadır (kompleks tip).

Bu bakteriler dermatofitlerin sentezlediği penisilin ve streptomisine dirençlidirler. Normalde yerleşmekte ve içerisine girmekte zorlandıkları kalın stratum korneumlu ayak parmak aralarını ancak dermatofitlerin burada deri bütünlüğünü bozması ve sentezledikleri antibiyotiklerle hazırladıkları ekolojik ortam sayesinde geçebilirler.  Bu bakteriler  enzimler sentezleyerek stratum korneumu parçalarlar ve dermatofitler de bu sayede  daha derinlere invaze olabilirler ve maserasyon ve lökokeratoz gelişir. Bakteriler ayrıca sülfür bileşikleri sentezlerler. Bu bileşikler güçlü antifungal özelliğe sahip olan maddelerdir. Bu yüzden bu masere parmak aralarından alınan kültürlerin ancak üçte birinde dermatofitler üretilebilmektedir. Tabloda sıklıkla T.mentagrophytes var. interdigitale ve E.floccosum rol almaktayken, T.rubrum da sık olarak karşılaşılan etken patojendir ve ayak tabanını da invaze etme eğilimindedir. Sekonder enfeksiyonlar gelişebilir, erizipel, lenfanjit oluşabilir.

2. Skuamöz-hiperkeratozik tip: Ayakların tabanlarında yaygın soyulmalar ile deride kalınlaşmalara sebep olur. Ayak tabanı kurudur ve  taban deri çizgileri pudralıymışlar gibi bir izlenime sebep olan yapışık furfurik skuamlarla kaplıdırlar. Ayak tabanlarında yarımay şeklinde skuamlar izlenir. Hastalık kronik ve sessiz seyirlidir. Sıklıkla tırnak tutulumu da gelişir. Hastaların çoğunda atopi öyküsü ve hücresel immünitelerinde dermatofitlere özel bir duyarlanma bozukluğu vardır. Bu tip enfeksiyonlara büyük oranda T.rubrum sebep olur.

3. Vezikülobüllöz tip: Akut olarak gelişen çok inflamatuar döküntüdür. Genellikle tek taraflıdır. Bu dishidrotik egzemadan en önemli farkıdır. Veziküller ve büller genellikle ayağın iç kenarının orta kısmındadır.

Hastalık sıklıkla T.mentagrophytes var mentagrophytes ile oluşur. Şiddetli inflamasyon bu zoofilik dermatofite karşı gelişen hücresel reaksiyon sonucu ortaya çıkar ve yine bu mekanizma ile oluşan klasik allerjik kontakt dermatit tablosu ile aynı tablodur. Hastalık tekrarlayan ataklarla seyreder ve ataklar arasında hafif derecede deri soyulmaları bulunur. Isı artışı ve oklüzyon atakların ortaya çıkmasına sebep olan faktörlerdir. Şiddetli bir kaşıntı ve yanma mevcuttur. Özellikle vezikülobüllöz formda aşırı terlemede mevcuttur ve  id reaksiyonlarına sık rastlanılır.

Ayırıcı Tanı

Kontakt dermatit, palmoplanter püstülozis, dizhidrotik egzema, Reiter sendromu, ayak parmak aralarında olduğunda intertrigo ve eritrazma düşünülmelidir.

Pitted Keratolizis en fazla klniği karışan hastalıktır.

Miçetoma: M.audouinii, T.verrucosum, M.canis, T.mentagrophytes gibi dermatofitlerin sebep olabildiği subkutan kitle özelliğinde lezyonlardır.

Korunma

Terleme ayaklarda önemlidir.

Çoraplar hatta ayakkabı günlük değiştirilmelidir.

Ayakları hastalıklı kişilerle temasta dikkat edilmelidir

Ayakkabı seçimi ayakların kuru kalmasını sağlamaya dönük olmalıdır.

Ayaklar mutlaka kuru tutulmalıdır.

Tedavi

Topikal mantar ilaçları yeterlidir. Yaygın ve dirençli olgularda sistemik mantar ilaçları kullanılabilmektedir.