Sakal mantarı, tinea sycosis ve Berbere kaşıntısı gibi adları da bulunan Tinea barba, ergenlik sonrası erkeklerin sakal ve bıyık bölgelerinin dermatofit enfeksiyonudur. Sakal bıyık olmayan bölgelerde veya çocuklarda yüzde görülen benzer enfeksiyonlara ise tinea fasiei ismi verilir.

Hastalık genellikle hayvanlardan (en sık olarak sığır ve köpeklerden) insanlara bulaşır. Bunun yanında tıraş malzemeleri ile de bulaşma olabilir.

• Bu yüzden etken, en sık olarak zoofilik (hayvan kaynaklı) dermatofitlerden olan T. mentagrophytes ve T. verrucosum’dur.

• Şehirlerde ise hastalık, endemik olarak bulunan antropofilik (insan kaynaklı) dermatofitlere bağlı olarak gelişebilir ancak klinik tablo zoofilik enfeksiyonlardan daha az iltihaplı (inflamasyonlu) seyreder.

Klinik Tipler

Tinea barba üç (3) klinik tipte görülür:

1. İnflamatuar (Kerion Benzeri) Tip

• Tinea kapitiste (saç mantarı) olduğu gibi kerion oluşumu (irinli, ağrılı şişlik) gözlenir.

• Etken zoofilik funguslardır. Enfeksiyon en sık olarak kırsal kesimde ve sığırlarla uğraşan kişilerde görülür.

• Genellikle tek taraflıdır ve en sık olarak çene, maksiller ve submaksiller alanlar tutulur.

Bıyık alanında inflamatuar Tinea Barba Kerion formu

Boyunda Kerion formunda Tinea Barba

Yüzde sakal alanında Mantar Hatalığı

Sakal bölgesi yüzeysel mantar hastalığı

Sakal bölgesinde sirisinat Mantar Hastalığı

2. Yüzeyel (Sikoziform) Tip

• Yüzeyel tip tinea barba, klinik olarak bakteriyel follikülite (kıl kökü iltihabına) benzer.

• Kızarıklık (eritem) üzerinde kıl kökü çevresi (perifolliküler) papül ve püstüller (iltihaplı kabarcıklar) izlenir.

• Daha çok antropofilik dermatofitlere bağlı olarak gelişir.

• T. rubrum enfeksiyonlarında kıl invazyonu olmazken, T. violaceum enfeksiyonlarında endotriks invazyona (kılın içine yerleşmeye) bağlı olarak kıllar mat bir görünüm alır.

3. Sirsinat Tip

• Klinik olarak tinea korporis (vücut mantarı) ile benzerdir.

• Vezikülopüstüler (su ve irin toplamış) olarak genişleyen aktif bir kenar ve ortada kepeklenme (skuamlar) mevcuttur.

Ayırıcı Tanı

• Öncelikle stafilokoksik bir deri enfeksiyonu olan sikozis simpleks ile ayrımı yapılmalıdır. Sikozis simpleks genellikle stafilokoklar burun deliklerinde kolonize oldukları için filtrumdan (burun altındaki oluk) başlar, üst dudağı tutar ve iki taraflıdır (bilateral). Kıllar çekince kolay gelmez, daha ağrılı ve kronik seyirlidir.

• Ayırıcı tanıda düşünülebilecek diğer hastalıklar: perioral dermatit, psödofollikülit barba, akne vulgaris ve halojenodermalardır.

Tedavi

• Tinea barba tedavisinde genellikle sistemik mantar ilaçları (ağızdan alınan) kullanılmalıdır.

• Topikal (yerel) kullanılacak ilaçlar, destek amacı ile tercih edilebilmektedir.