Dermatofitler, mantar hastalıkları içinde bulaşıcı olan ve sadece keratinize dokularda (deri, tırnak, saç) çoğalabilen mantar enfeksiyonlarıdır. Bu mantarlar, hayvanların boynuzumsu dokularında ve kuşların tüylerinde de çoğalabilirler. Mukozada (ağız ve vajina gibi nemli zarlarda) yaşayamazlar.

Genel ve Klinik Özellikler

Dermatofitozlar genellikle yüzeyel enfeksiyonlardır. Çok nadiren, sadece immün sistemi baskı altında olan hastalarda, derine inerek sistemik tutulum gösterebilirler.

• Risk Faktörleri: Bazı cilt hastalıkları (örneğin, İktiyozis) deri direncini azaltarak dermatofitozlara zemin hazırlar. Kan grubu A olanlarda daha sık mantar enfeksiyonları geliştiği bildirilmiştir.

• Klinik İpucu: Dermatofitlerin neden olduğu lezyonlara tinea ya da dermatofitoz denir. Bu lezyonların çoğunda, hastalığın çevreye doğru yayıldığı bir aktif kenar mevcuttur. Bu, tinea enfeksiyonlarını diğer deri hastalıklarından ayıran önemli bir ipucudur.

Dermatofitlerin Sınıflandırılması

Dermatofitler, tutulum bölgelerine göre üç ana gruba ve bulaşma kaynaklarına göre üç ekolojik sınıfa ayrılır.

1. Tutulum Alanına Göre Sınıflandırma

İnsanlarda hastalık oluşturan dermatofitler, enfekte ettikleri dokuya göre üç gruptur:

• Mikrosporum Grubu: Sadece saç ve deriyi enfekte eder.

• Epidermofiton Grubu: Sadece deri ve tırnağı enfekte eder.

• Trikofiton Grubu: Saç, deri ve tırnağı enfekte edebilir.

2. Ekolojik Sınıflandırma (Reaksiyon Şiddeti)

Bulaşma kaynağı, deride gelişen reaksiyonun şiddetini belirler:

• Antropofilik Dermatofitler: İnsandan insana geçer. İnsanda enfeksiyon yapmaya adapte olmuşlardır; bu yüzden genellikle az iltihaplı (non-inflamatuar) enfeksiyonlara ve salgınlara neden olurlar.

• Zoofilik Dermatofitler: Hayvanlardan bulaşır. İnsanlarda genellikle daha şiddetli iltihaplı (süpuratif tarzda) enfeksiyonlara sebep olurlar.

• Jeofilik Dermatofitler: Toprakta yaşarlar ve insanlarda iltihaplı (inflamatuar) karakterde enfeksiyonlara sebep olurlar.

3. Saç Tutulum Şekli

Dermatofitler saça yerleşip çoğaldıklarında iki farklı şekilde üreyebilir:

• Ektotriks: Mantar sporları sadece saçın dışında ürer.

• Endotriks: Mantar sporları saç içerisinde ürer.

Anatomik Yerleşime Göre İsimlendirme

Dermatofitlerin neden olduğu yüzeyel mantar hastalıkları, bulundukları anatomik bölge ile adlandırılır:

• Tinea Kapitis: Saçlı deri mantarı (Süperfisiyalis, Kerion Celsi, Favus tipleri). daha detaylı bilgi için...

• Tinea Barbae (Sycosis Parasitaria): Sakal ve bıyık mantarı.daha detaylı bilgi için...

• Tinea Korporis: Vücut (özel bölgeler hariç) mantarı.daha detaylı bilgi için...

• Tinea Kruris (Tinea İnteringuinalis): Kasık mantarı.daha detaylı bilgi için...

• Tinea Pedis: Ayak mantarı (Atlet ayağı). daha detaylı bilgi için...

• Tinea Unguium (Onikomikoz): Tırnak mantarı.daha detaylı bilgi için...