Saçlı derinin dermatofitik enfeksiyonudur. Sıklıkla çocukluk dönemi başta olmak üzere her yaş döneminde gözlenmektedir. Erkek çocuklarında kız çocuklarından daha fazla görülmektedir. Hastalığın etkeni Trikofiton veya Mikrosporum türlerindendir. Antropofilik dermatofitler saç içinde sporlarla (endotriks) büyüme yapar, ve saç deri hizasından kırılır Alopesik alanda kırılıp dökülen saçların deri içindeki kısımları siyah saçlılarda siyah noktacıklar, sarışınlarda ise beyaz noktacıklar şeklinde izlenir. Diğerleri ektotriks tutulum yapar yani saçın çevresinde  çoğalırlar ve saçın kütikilasını bozarlar. Soluk, kırık saçlar oluşur.

Başlıca 3 klinik formu vardır:

• Tinea Kapitis Süperfisialis (Saçkıran):  Çoğunlukla anaokulu ve ilkokul çağındaki çocuklarda görülen tinea kapitis, puberte ile birlikte oluşan sebum içindeki bazı fungustatik yağ asitlerinin artmasına bağlı olarak erişkin yaşta görülmez, mevcut enfeksiyonlar genellikle puberteden sonra kendiliğinden kaybolur. Tinea kapitiste üzerinde skuam ve kırık saçlar bulunan oval veya yuvarlak plaklar şeklinde lezyonlar görülür, lezyonlarda kaşıntı oluşabilir, hastalık tedavi edildiğinde iz bırakmadan kaybolur. Mikrosporumlar Wood ışığı ile bakıldığında yeşil renkli örülürler ve tedaviye daha dirençlidirler.
  
  
• Tinea Kapitis Profunda (Kerion Celsi): Tinea kapitisin inflamatuar formu olan bu klinik form fungal elemanlara karşı vücudun hücresel immünite aracılığı ile oluşturduğu bir reaksiyondur. Çoğunlukla püberteden önce görülen kerion celsi, tinea capitis süperfisiyalis gibi başlar, daha sonra saçlı deride değişik büyüklüklerde püstüller ve nodüller oluşarak tümöral bir görünüm kazanan lezyonun üzerinde kan ve irinden oluşan kalın bir yara kabuk tabakası oluşur. Lezyonun üzerindeki kıllar gevşek durur ve çekilince tereyağından kıl çeker gibi kolay çıkarlar, üzerine bastırıldığında folliküllerden irin gelir, hastalarda sekonder enfeksiyona başlı olarak lenfadenopati gelişebilir, ayrıca hastalarda ateş, ağrı oluşabilir, vücudun çeşitli bölgelerinden veziküler veya püstüler id reaksiyonu görülebilir. Hastalarda eritema nodozum gözlenebilir. Lezyonlar yerlerinde iz bırakır.
  
  
• Favus: Favus saçlı deri mantar hastalığının özel bir formudur. Etkenin T. schöenlein olduğu enfeksiyon esas olarak saçlı deriyi tutar, fakat deri ve tırnakları da etkileyebilir. Puberteden önce başlayan hastalık tedavi edilmez ise puberteden sonra da devam edebilir. Favus’un klasik lezyonu scutula olarak adlandırılan kıl çevresine yerleşmiş, sarımsı renkte ortası çökük krutlardır. Hoş olmayan bir kokusu vardır(Fare sidiği gibi tariff edilmektedir.)  Scutulanın altında eritematöz ve atrofik bir zemin vardır. Özellikle vertekste skatrisiyel alopesi yapar. Scutulalar birbirleri ile birleşerek geniş plaklar oluşturabilir. Klasik skutulumlu form dışında impetigoid, pityriazik ve alopesik şekilleri de bulunan hastalık sikatrisiyel alopesi oluşturur, deride atrofi meydana gelir. İyileşme sürecinde saçlı deride doku kaybı gelişmekte buda kalıcı saç dökülmesine neden olmaktadır. Günümüzde sık görülmemektedir.

Tanı ve Ayırıcı Tanı

Tanıda klinik görünüm dışında mikrokopi ve kültür kullanılabilir. Özellikle Wood ışığı ayırıcı tanıda önemlidir.

Tinea kapitisin ayırıcı tanısında alopesi areata, pitriazis simpleks, seboreik dermatit, psoriasis, tinea aminantecea, trikotillomani, sekonder sifiliz, impetigo, enfekte pedikülozis kapitis, kerion celsi’nin ayırıcı tanısında karbonkül, favus’un ayırıcı tanısında DLE ve liken planus düşünülmelidir.

Tedavi

Sistemik antifungal ilaçlar kullanılmalıdrı. Itrakonazol, terbinafin, flukonazol erişkinlerde griseofulvin çocuklarda kullanılabilmektedir.

Selenium sulfide yada ketokonazol içeren şampunlar saçlı deride 5 dakika kalacak şekilde kullanılabilir Bu arada koruyucu amaçlı olarak kullanılan fırça tarak gibi malzemelerde bu şampuanda bekletilebilir.

Kepek şampuanları saçlı deri mantarının gelişimi arttırabilmektedir.