Deri kandidiazisi sıklıkla Candida albicans tarafından oluşturulan bir mantar enfeksiyonudur.

Çok seyrek olarak diğer kandida türleri de hastalığın gelişiminde rol oynayabilir. Kandidalar ağız içi ve çevresinde, parmaklarda, katlantı vücut bölgelerinde, barsaklarda ve vajinada bulunan, fırsatçı bir enfeksiyon ajanıdır. Normalde bireylerin %80’inde bu alanlarda bulunmaktadır. Metabolik hastalıklar özellikle diabetes mellitus, kortikosteroidlerin, immünosüpressif ilaçların ve antibiyotiklerin uzun süreli kullanımı, gebelik, kaşeksi, obezite, aşırı terleme, sabun ve deterjanlarla aşırı temas kandida enfeksiyonları için uygun zemin oluşturur.

Kandida enfeksiyonlarında tanı yöntemleri arasında nativ preparat ve kültür yöntemleri ilk sırayı alır.

Yüzeyel kandida enfeksiyonlarında tedavisindeki genel prensip hasta bölgenin kuru tutulması ve topikal antikandidal ilaçların kullanılmasıdır. Bazı özel durumlarda sistemik antikandidal ilaçlar kullanılabilmektedir.

Sistemik Kandidiazis

C. albicans nadiren yayılarak sistemik tutulum yapabilmektedir. Özellikle lenfoma ve lösemi hastalarında yüksek riskleri vardır. Büyük ameliyatlar sonrası(kalp ameliyatları gbi) kemoterailere bağlı olarak organ nakilleri sonrasında sistemik kandiazis gelişebilmetedir.

Nedeni bilimeyen ateş ile başlamaktadır.

Klinik Formları

Oral Kandidiazis

• Akut psödomembranöz kandidiyazis: Yeni doğanlarda %10’unda doğum esnasında annenin vajinal kanalından bulaşma ile oluşabilir. Bu tabloya pamukçuk ismi de verilir. Pamukçuk plakları kolay kopabilir ağızda kalan süt artıkları ile karışabilir ama kazınması sonrası yerlerinde kırmızı inflmasyonlu bir zemin olmaktadır. Yetişkinlerde kaşeksi, uzun süreli antibiyotik kullanımı, immünosüpresyon ve diyabet gibi nedenlere bağlı olarak gelişebilir. Normalde tükrük salgısı kandida gelişimini baskılamaktadır. Bu nedenle ağız kurulukları kandidayı kolaylaştırmaktadır. Dil, damak, bukkal mukozada beyaz plaklar şeklinde görülür.

• Akut atrofik kandidiyazis: Dil üzerinde atrofik alan olarak gözlenir ve çoğunlukla antibiyotik kullanımı sonrası gelişir.
• Kronik atrofik kandidiyazis: Protez damak kullanan yaşlı populasyonun ¼’ünde mevcuttur. Özellikle protezin altında kalan damakta eritem ve atrofik bir görünüm vardır. Hastalığa perleş de eşlik edebilir. Kandida protezin damak yüzünden izole edilebilir

• Kronik hiperplastik kandidiyazis: Mukozadaki beyaz plaklar kalın ve yapışıktır. Pamukçuktaki gibi kaldırılamazlar.
• Perleş (Angular Cheilitis): Ağız köşelerinin kandidal enfeksiyonu olup maserasyon, çatlaklar ve krut oluşumu ile karakterizedir. Genellikle ileri yaşlarda yüz derisinin sarkması sonucu ağız köşeleri fazla katlanarak bu alanda tükürük sızması ve tahrişi olmaktadır. Bu hastalarda kozmetik amaçlı dolgu uygulamaları oldukça başarılı sonuçlar vermektedir.  Dudak yalama alışkanlığı olanlarda daha sık gelişebilmektedir .

Tedavi: Yemeklerden sonra ve yatarken nistatinin solusyonu ağızda 3-5 dakika çalkalanıp yutulur. Tekrarlamasını engellemek için risk grubu kişilere su içinde % 5 bikarbonat solüsyonları ile yemek sonraları ve yatarken gargara yapıp tükürme önerilir. Altta yatan şiddetli sistemik hastalık varsa tedaviside sistemik flukonazol veya itrakonazol tercih edilir. 

Kandidal intertrigo

Özellikle kadınlarda ve şişman kişilerde görülen kasık ve genital alan, parmak araları, meme altları ve koltuk atında yani intertriginöz bölgelerin kandidial enfeksiyonudur. Bu bölgelerde pembemsi eritematöz massere lezyonlar ile lezyona yakın satellit püstüller gözlenir. Satellit püstüllerin görülmesi basit intertrigodan ayırt etmede önemlidir.

Kandidial intertrigo el ve ayak parmak aralarında gelişirse maserasyon ön plandadır. El parmakları arasında görülen formu “erosia interdigitalis blastomycetica” ismini alır ki, oluşumunda kandida ile birlikte gram (-) bakteriler de rol oynayabilir. Bu tablo sıklıkla elleri sürekli su ve sabunla temasta olan bayanlarda ortaya çıkar.  

Perianal Kandidiazis

Perianal kandidiazisde anüs çevresinde şiddetli kaşıntılı eritemli, sulantılı, masere lezyonlar gözlenir. Ayırıcı tanıda fleksural psoriasis, kontakt dermatit, seboreik dermatit ve tinea inguinalis düşünülmelidir.

Erosio interdigitalis blastomycetica

Parmaklar arasına yerleşmektedir. Parmak arasında kırmızılık ve ortada fissure bulunmaktadır. Yüzük altında ve bu parmak arasında daha sık gelişmektedir.

Kandidal Vulvovajinit

Bu tabloda vajinal süt kesiği benzeri beyaz akıntı ile birlikte labiumlarda eritem ve maserasyon gözlenir. Hastada yanma ve kaşıntı şikayeti vardır. Gebelikte, şeker hastalığında ve antibiyotik kullanımına bağlı olarak daha sık gelişebilmektedir. Bu hastaların eşlerinde de glans ve koronal sulkusta erode-eritemli kandidal balanitis gelişebilir. Hastalık tespit edildiğinde eşlere de tedavi verilmelidir. Vajinitis topikal antifungal krem ve ovüllerle veya bunlar tercih edilmezse flukonazol (150mg, tek doz) ve itrakonazol (2 kez 200 mg, 1 gün) kapsüllerle tedavi edilir. Balanitis daha sıklıkla sünnetsiz erkeklerde görülmektedir ve topikal tedavi yeterlidir. Ayırıcı Tanıda dermatofitik enfeksiyonlar, seboreik dermatit, fleksural psoriasis, intertrigo düşünülmelidir.

Çocuk Bezi Kandidiazisi

Süt çocuklarında çocuk bezi kullanımına bağlı olarak genital bölgede maserasyon, eritem ve satellit püstüllerle karakterize kandidial lezyonlar oluşabilir. Bebeğin genital bölgesinin sürekli ıslak kalması, topikal kortikosteroidli ve antibiyotikli kremlerin uygulanması hastalığın şiddetlenmesine yol açabilir. Ayırıcı tanıda intertrigo, kontakt dermatiti, psoriasis, infantil seboreik dermatit düşünülmelidir.

Kandidal Paronişi

Akut paronişilerin aksine kronik paronişilerin etyolojisinde kandidalar rol alır. Kronik kandidal paronişi elleri sürekli su ile temasda olan ev kadınları ile bulaşıkçılık ve çamaşırcılık yapan kişilerde çok görülür. Kandidaların yanısıra bakteriler de hastalığa katılabilir. Hastalarda tırnak kıvrımları eritemli ve ödemlidir, zaman zaman pü oluşumu görülebilir, daha sonra tırnak tutulumu oluşur, hasta tırnakta deformite ve renk değişikliği gelişir, hastalık kronik bir seyir kazanır. Tinea unguiumun aksine tırnak tutulumu paronişinin bulunduğu lateral tırnak kısmından başlar.

Bakteriyel özellikle akut stafilokoksik paronişiler göz önünde bulundurulmalıdır.

Kronik paranişide cerrahi uygulamalar etkili olabilmektedir.

Kronik mukokutanöz kandidiyazis

Sıklıkla 6 yaş öncesinde deri, tırnaklar ve ağız ve boğazda tedaviye dirençli, kronik kandida enfeksiyonları başlamaktadır. Bu hastalarda kandidaya karşı doğuştan gelişen immün yetersizlik söz konusudur.