Sklerotedavi sonrasında bazen uzun süre kalabilen pigmentasyon gelişebilmektedir. Özellikle ayak bileği çevresinde görülmektedir. Geçici olmakla birlikte % 1-2 oranında 1 yıl kalabilmektedir. Pigmentasyon sklerozan maddenin konsantrasyonuna, sklerozan maddeye ve tedavi tekniğine bağlıdır.

Pigmentasyon eritrositlerin hemolizi ve hemosiderine bağlıdır. Asında hemosiderin bir dövme boyası gibi tanımlanabilir. Pigmentasyondan hemosiderin yanında melanin brikimide sorumlu tutulumuş ancak hemosiderin depolanması ve transferinde problemleri olan hastalarda daha sık görülmektedir. Hemosiderin hemoglobinin makrofajlarda yıkımı ile ortaya çıkmaktadır ve 100 µm çaplarındadır. Demir hidrokist hemosiderinde farklı formlarda bulunmakta sıklıkla da ferritin formunda.

Pigmentasyon sıklıkla tedavi edilen varis boyunca gelişmektedir. Bu hastaya tedavi edilen damarın gölgesi olarak tanımlanmakta ve zamanla kaybolmaktadır.

Osmotik sklerozan maddenin osmotik etkisi ile damar boyunca noktasal pigmentasyon olabilmektedir. Deterjan tipi sklerozanlar uygulama alanında damarda birkaç cm hasar ile çizgisel pigmentasyon olabilmektedir.

Sklerotedavi sonrası leke gelişimini etkilene faktörler

1. Sklerozan solüsyon tipi ve konsantrasyonu;

STS ve HS de yüksek konsantrasyon pigmentasyon riskini arttırmaktadır. Solüsyonun yüksek konsantrasyonu daha fazla inflamasyon ve hemeosiderin anlamına gelmektedir. Köpüklerde daha düşük konsantrasyonlar kullanılmakla birlikte inflamasyon artmaktadır. Bu nedenle köpüklerde düşük konsantrasyonlarda bile özellikler telenjektazi ve spider pigmentasyon gelişebilmektedir.

2 .Uygulama tekniği;

Damar içerisine skerozan uygulanırken verilme basıncı-enjeksiyon basıncı minimal olmalıdır. Enjeksyon basıncı pistolün ucunun yarıçap karesi le ters orantılı olduğu için pistol ne kadar büyük ise basınç o kadar az olacak buda pigmentasyon riskini azaltacaktır. Ortalama 2 ml bir enjektörde pistol çapı 8 mm , 1 ml şırıngada 5 mm dir. 250 g bir basınç her iki enjektöre uygulandığında 2 ml de 180 mm Hg 1 ml de 300 mmHg basınç oluşmaktadır. Bu nedenle 3 ml enejktösrlerin kullanımı önerilmektedir.

3. Yer çekimi ve diğer damar içi basınç faktörleri;

Pigmentasyon sıklıkla diz altı uygulamalarında gelişmektedir. Bunda yerçekimi etkisi ile damar içi basınç artışı suçlanmakta.

4. Leke gelişmesine yatkınlık;

Deri pigmentasyonuna olan doğuştan eğilim(toplam vücut demir seviyeleri, demirin taşınması ve depolanması, histamine salınım yeteneği, damar frajilitesi gibi). Damar frajilitesi ailesel yüksek olabilir. Ayrıca menstüral siklus ve dolaşımdaki östrojen seviyesi damar farajilitesini değiştirmektedir. Genel bilgiler kanama ve ovulasyon döneminden 2 gün sonra ve 3-5 gün önce kapiller dayanıklılığın azaldığını göstermektedir. Postmenopozal kadınlarda uygulam öncesi IV yada PO östrojen kullanımı ile (Premarin gibi) damar frajilitesi ve pigmentasyon kontrol edilebilir.

5. Skleroterapi sonrası başka tedaviler ve ilaçlar;

Örneğin tetrasiklin gurubu antibiyotikler leke gelişme riskini arttırmaktadır.

6. Post inflmatuar hiperpigmentasyon-PIH gelişmesi

7. Damarların çapı önemlidir;

0.6-1.2 mm çapındaki telenjektazilerde pigmentasyon daha fazla gelişmektedir. Bu damarlarda mikrotrombüs daha fazla gelişmektedir. Mavi telenjektazilerde pigmentasyon kırmızılardan daha fazla gelişmektedir.

Siyah saçlı ve koyu tenlilerde daha fazla leke gelişmektedir. Bunda bu kişilerde PIH gelişme riskinin yüksek olması nedendir. Ancak skleroterapie pigmentasyonunda bu geçerli değildir.

Dermal hemosiderin yani ferritinin uzaklaştırılması demir depoları ve demirin taşınması ile de ilgilidir. Serum ferritini yüksek olan kişilerde pigmentasyon daha kolay gelişmektedir. Pigmentasyon gelişiminde histaminin damarda oluşumunuda etkilidir. Noradrenalin ve isoproterenol histamine anatogonisleridir. Kortikosteroidler histaminin etkilerini azaltmaktadır. Bunlar daha önce skleroterapi sonrası pgmentasyon gelişen hastalarda kullanılabilir.

Skleroterapi sonrası leke gelişmemesi için

Pigmentasyon gelişmememsi için; titiz ve özenli bir uygulama yapılmalı, aşırı enjeksiyon basıncından uzak kalınmalı, solüsyon konsantrasyonu dikatli seçilmelidir.

Hastaların skleroterapi sonrası 1 ay demir siz bir diyet uygulaması istenmektedir.

Uygulama öncesi ve sonrası “Arnica montana” krem yada tablet formlarının kullanımı tartışmalı. Bence etkisiz.

Pigmentason tedavisi

Burada neden hemosiderin olduğu için Q-switched lazer beklendiği kadar etkili değildir. Yada leke kremleri

Exfoliants (TCA gibi) etkili ancak risklidir. Bunla birlikte 20% TCA + retinoik asit + hidrokinonlar etkilidir. Bu tedavi 7-10 gün ara ile 4-12 seans uygulanmaktadır.

Kryotedavi

Hemosiderin ve demir için; 150 mg/ mL disodium ethylenediamine tetraacetic acid (EDTA) içeren pomadlar etkili. İntradermal deferoxamine yapılabilir ancak ağrılı ve pahalıdır.

Topikal demir şalatörü 2-furildioxime (FDO) kullanılabilir

Kompesyon uygulanmalıdır. 20- 30 mmHg kompresyon özellikle 0.4 – 3 mm çaplı retiküler venler ve telenjektazilerde pigmentasyon gelişimini engellemektedir. 2 – 3 hafta kullanımı önerilmektedir.

Bunlara ek olarak anabolik steroid stanozolol verilebilir.