Sklerozan Maddenin Damar İçindeki Davranışı

Bir sklerozan madde damar içine enjekte edildiğinde, içindeki mevcut kanla seyreltilir. Bu durum, ilacın etkinliğini değiştirebilir. Ancak 3 mm'den küçük damarlarda, sklerozan madde, laminer akım sayesinde kanın yerini alarak damarın içini tamamen doldurur ve seyrelme (dilüsyon) gerçekleşmez.

Buna karşın, 3 mm'den büyük çaplı damarlarda, sklerozan madde damar içindeki türbülans nedeniyle dağılır, kanla karışır ve seyreltilir. Bu durum, sklerozanın damarı tam olarak doldurması için gereken miktarın ne olması gerektiği tartışmasını beraberinde getirir.

Bir venin iç hacmi, V=L×π×(D/2)2 formülüyle hesaplanır. (L = damarın uzunluğu, D = damarın iç çapı). Örneğin, 10 cm uzunluğunda ve 0.7 cm iç çapında bir venin hacmi 3.85 cm3'tür.

Enjeksiyon Hacmi ve Etkisi

Aşağıdaki tablo, 0.5 cm3 sklerozanın tamamen doldurabileceği damar ölçülerini göstermektedir. Bu tablodan da anlaşılacağı gibi, enjekte edilecek hacmi belirleyen en önemli faktör, damarın uzunluğundan çok çapıdır.

Enjekte edilen sklerozanın seyrelmesi, damar yüzeyinde oluşacak sklerozis miktarını doğrudan etkiler. Sklerozan madde enjekte edildiği noktada en yüksek konsantrasyonda bulunur ve bu noktadan uzaklaştıkça konsantrasyonu azalır. Bu nedenle, en yüksek sklerozan etki ve yan etkilerin ilk enjeksiyon noktasında görülmesi beklenir.

• Düşük hacimde ve yüksek konsantrasyonda tek bir noktaya yapılan enjeksiyon, o noktada sklerozanın en yüksek konsantrasyonda kalmasını sağlar. Bu durum, en yüksek sklerozis ve yan etki beklentisinin olduğu noktadır.

• Yüksek hacimde ve düşük konsantrasyonda tek bir noktaya yapılan enjeksiyon ise, o noktada konsantrasyonun yüksek olmasına rağmen, düşük hacim ve yüksek konsantrasyonlu enjeksiyona göre yan etkilerin daha az olmasını sağlar.

Skleroterapinin Temel Prensipleri

Skleroterapinin temeli, varis ve telenjiektazilere az miktarda enjekte edilen bir ilacın, damar duvarında hasara yol açarak damarın kapanmasını sağlamasıdır. Bu ilaca "sklerozan" adı verilir. Sklerozanın damarın iç yüzeyini kaplayan endotel hücrelerinde hasar yaratmasına "endosklerozis" denir. Endosklerozis sonrası damarda fibrozis (sertleşme) gelişir, bu sürece de "endofibrozis" denilir. Sklerozan maddenin türüne göre bu hasar, damar duvarının dışına ve çevredeki dokulara yayılabilir. Telenjiektaziler için yapılan skleroterapiye ise mikro skleroterapi denir.

Varisli damarların kapatılması, kan dolaşımı için herhangi bir problem yaratmaz. Aksine, kanın daha sağlıklı damarlara yönlendirilmesini sağlayarak dolaşımı düzenler. Skleroterapi sonrası, kan akışı olmayan damarın mavi-mor rengi anında kaybolur.

Sklerozan solüsyonun endosklerozis etkisi, konsantrasyonuna ve damar endotel hücreleriyle temas süresine bağlıdır. Örneğin, %0.3'lük polidokanol (POL) ve %0.1'lik sodyum tetradesil sülfat (STS), endotel hücre ölümünü 15 dakikada sağlarken; %0.003'lük POL veya %0.005'lik STS, 60 dakika sonra bile hücrelerin canlı kalmasına neden olabilir.

Sklerozan madde endotel hücrelerinde yıkıma yol açtığında, altındaki kollajen lifleri ortaya çıkar. Bu durum, kan dolaşımındaki trombositlerin bu liflere yapışmasına ve pıhtılaşmayı başlatan kimyasal faktörlerin salınımına neden olur. Normalde sklerozan solüsyonun "ekstrinsik pıhtılaşma yolunu" aktive etmemesi gerekir. Fazla trombüs oluşumu, damarların yeniden açılmasına (rekanalizasyon) ve damar içi ile duvarında aşırı iltihaplanmaya (enflamasyon) yol açarak skleroterapinin yan etkilerini artırır. Bu yan etkiler, skleroterapi sonrası uygulanan kompresyon bandajlarıyla azaltılabilir, hatta önlenebilir.

Skleroterapide asıl hedef, trombüs oluşumundan ziyade sklerozisin kendisidir. Sadece endotel hasarı yeterli değildir, çünkü damarlardaki endotel hasarı günde yaklaşık 0.07 mm hızla hızla iyileşir.

Sklerozan madde damar içinde kanla temas ettiğinde hızla seyreltilir, bu da sistemik yan etkilerin gelişmesini önlemek açısından önemlidir.