Su çiçeği Varisella-zoster virüsünün VZV yaptığı ateş ile seyreden çok bulaşıcı bir hastalıktır. 10 yaşından küçük çocuklarda sık görülür.  Su çiçeği çocukluk döneminde çoğunlukla hafif seyreder ve ciltte kaşıntılı, küçük, yuvarlak lezyonlarla karakterizedir

Varisella zoster virüsü havada 1-2 saat canlı kalan ve çok hızlı çoğalan bir virüstür. Kişiden kişiye daha çok hapşırma, öksürme ile havaya dağılan virüsün solunum yoluyla alınması veya göz ile teması sonucunda bulaşır. Ciltteki su çiçeği döküntüleri ile temas yoluyla da bulaşmaktadır. Su çiçeğinin kuluçka süresi yaklaşık 14-16 gündür.

VZV virüsü ile teması izleyen ilk 4 gün içinde virüs üst solunum yolu lenf bezlerine yerleşerek çoğalmaya başlar. 7. günde karaciğer ve dalak başta olmak üzere diğer organlara dağılarak çoğalmayı sürdürür. 14.günde kişide ateş, başağrısı, karın ağrısı, halsizlik gibi genel belirtiler ortaya çıkar ve hemen ardından yüz ve saçların arka diplerinden başlayarak omuz ve sırta, daha sonra kol ve bacaklara yayılan cilt döküntüleri kendini gösterir. Deride kırmızı-pembe zeminde kaşıntılı küçük kabarıklık şeklinde başlar sonra su toplamları-veziküller, iltihaplı şişmeler- püstüllere dönüşmektedir. Hafif geçirilen su çiçeği enfeksiyonunda döküntü sayısı 10-20 tane kadar az olabilmekle birlikte genellikle 300-500 adet döküntü oluşur, bu döküntüler 5-6 günde kabuklanır ve yaklaşık iki hafta içinde dökülür. Kabuklanma sürecinde bulaşıcılıklarıda kaybolmaktadır. Krutlu lezyonlar da 1-3 haftada geçer.

Yerinde bazan pembemsi renkte çöküntülü iz-skar bırakır.

Lezyonlar bir vücut alanında farklı formdadır-polimorfiktir.

Gözlerde ve ağız içinde sert damakta de döküntüler ortaya çıkabilir.

Hastalık 2-3 hafta sürmektedir, hastalığı geçirmek kişide hastalığa karşı ömür boyu bağışıklık sağlar. Ancak nadirende olsa ikinci kez su çiçeği çıkaran vakalar görülebilmektedir.

Su çiçeği aşısının kullanılmaya başlanmasından önce sadece su çiçeğine bağlı komplikasyonlar nedeniyle yılda yaklaşık 10.000 kişi hastaneye yatırılmakta ve yaklaşık 100 kişi hayatını kaybetmekteydi.

Dünyanın her yerinde görülebilen su çiçeği enfeksiyonu sadece insanlarda görülen bir hastalıktır.

Varisella zoster virüsünün ısıya dayanıksız olması nedeniyle salgınlar daha çok mevsim itibariyle Ocak-Mart ayları arasında pik yapar. Türkiye’de 20 yaşına kadar bireylerin yaklaşık %93’ü geçmişlerinde su çiçeğine maruz kalmışlardır. Tüm vakaların yarısı 5-9 yaş arası çocuklarda görülür. 15 yaş üzeri nüfusun sadece %10’unun su çiçeği hastalığı geçirmediği tahmin edilmektedir. Su çiçeği vakalarının sadece %5’i erişkinlerde olmasına rağmen su çiçeğine bağlı ölümlerin %35’ini erişkinler oluşturmakta, yani hastalık ileri yaşta daha ağır seyretmektedir.

Yetişkinlerde pnömoni ve ensefalit riski vardır.

Gebelikte ilk 3 ayda varisella olan annelerde yenidoğanın konjenital varisella sendromu gelişmektedir.

Tanı

Çok defa klinik yeterlidir. Tzanck testi, antijen tayini ve kültür yapılabilir.

Tedavi

Su çiçeğinin spesifik tedavisi yoktur. Daha çok belirtilerin kontrol altında kalması için ilaç kullanılmaktadır. Ateş düşürücüler olarak parasetamoller (Reye sendromu riskinden dolayı aspirin verilmez), kaşıntı için antihistaminikler, soğuk kompres, sulu pudralar, iltihaplı döküntüler için topikal antibiyotikler kullanılmaktadır.

Hastalık genellikle 5-7 gün içinde kendiliğinden iyileşmektedir. Hastalığı geçirenler, doğal bağışık ayılmaktadırlar.

Yaygın ve ağır su çiçeği enfeksiyonlarında zatürre, beyin tutulumu veya ağır su çiçeğine bağlı gelişebilecek diğer komplikasyonlarda antiviral ilaçlar kullanılabilmektedir. ( asiklovir, valsiklovir veya famsiklovir gibi) Antiviral tedavi oldukça yüksek maliyetli bir tedavidir ve hastalığı tam olarak tedavi etmemekte, sadece seyrini hafifletebilmektedir.

Yine su çiçeği geçirmesi riskli olan hastalarda (bağışıklık sistemi yetmezliği olan hastalar örneğin lösemili hastalar) su çiçeği başladıktan sonraki ilk 72 saat içinde antiviral tedaviye başlanmalıdır.

Daha önce sağlıklı olan ve su çiçeği geçirmekte olan çocuklarda antiviral tedavi rutinde önerilmemektedir. Döküntüler başladıktan sonra ilk 24 saat içinde başlanan antiviral tedavi hastalığın klinik belirtilerinin hafifletebilmektedir.
Su çiçeği en bulaşıcı hastalıklardan birisidir ve hastalığın bulaşmasını engellemek hemen hemen imkansızdır çünkü hasta kişi ile direkt olarak karşılaşmadan sadece aynı odaya girmekle bile bulaşabilmektedir.

Aşı Uygulaması

Su çiçeği hastalığını geçirmemiş olan;

• Bir yaşından itibaren (tercihen 15 aylık) tüm çocuklar
• Kreş ve okula başlayacak olan çocuklar
• Bağışıklık kriterleri uygun akut lösemili bireyler, immünyetmezliği olanlar
• Kronik hastalığı bulunanlar
• Organ nakli planlanan hastalar
• Sağlık personeli
• Kreş ve okul personeli
• Çocukluk çağında aşılanmamış adolesan ve erişkinler.
• Doğurgan yaşta olan ve gebe kalmayı planlayan anne adayları