Gülme alanının sınırlarını belirleyen dudakların değerlendirilmesi, gülme estetik analizinde son derece önemlidir. Gülme estetiğinde dudakların analizinde LAMPP akronimi kullanılmaktadır. Burada L; dudak çizgisi, A; gülme sırasında dudağın aktivitesi, M; dudağın normal morfolojisi, P; dudağın normal postürü, P; dudakların projeksiyonu - öne doğru belirgin olmasını tanımlamaktadır.

Gülme sırasında dudakların hareketi ile üst ve alt dudak arasında gülme alanı oluşarak üst dişler görünür hale gelmektedir. Gülme sırasında üst dudak ve alt dudak "lip line; dudaka çizgisi" denilen iki hat oluşturmakta.

Dudak çizgilerinin oluşması, dudakların şekli, hacimleri ve aktiviteleri ile ilgilidir. Dudaklar ince, orta veya kalın olarak sınıflandırılır. Hacimli dudaklar, kadınlarda daha çekici olarak algılanır. Hafifçe dışa çıkıntılı, vermilionu belirgin üst dudaklar, gençlik ve çekiciliği tanımlamaktadır. Erkeklerde daha az belirgin dudaklar, erkekliğin ve sosyal baskınlığın bir işareti olarak tanımlanmıştır. Hacimli dudaklar ve bu amaçla yapılan dudak dolguları, günümüzde güzellik ve çekicilik trendi olduğu için gülme estetiği unutulmamalıdır. Dudaklara doğallığından uzak aşırı volüm uygulamaları, gülme doğallığını olumsuz etkileyebilmektedir.

Gülme sırasında üst ve alt dudakların ilişkisi ve bu ilişkide ön dişlerin görünümü önemlidir. Normal gülümsemede üst dudağın konumu üst ön kesicilerin 2/3'ünü örtecek şekildedir. Bu nedenle dudaklar hafif aralık olduğunda üst ön kesiciler 2-4 mm görünmektedir. Özellikle kadınlarda ön kesicilerin uzun olması ve üst dudakların 1,5 mm daha erkeklere göre yukarıda olması gülme sırasında ön üst dişlerin daha belirgin olmasına neden olmaktadır. Gülme sırasında ise üst kesiciler tam görünür hale gelmekte, hatta üst gingiva 1-2 mm görünür olmaktadır. Üst dudak çizgisinin yüksek olması üst ön dişler ve üst diş etlerinin görünmesine neden olmaktadır. Üst dudak çizgisinin düşük olması gülme sırasında üst ön dişlerin % 75'inden azının görünmesine neden olmaktadır.

Gülmenin dinamiğinin daha başında dudaklar istirahat halinde iken üst-ön dişler erkeklerde 1,9 mm, kadınlarda 3,4 mm görünür olmaktadır. Yaşlanma sürecinde bu oranlar azalmakta, dudaklar arası açıklık 2-3 mm olmaktadır. Gülümsemenin stiline göre dişlerin ve diş etinin görünüm miktarı gülümsemenin değerlendirme kriteridir. Gülme sırasında üst dudağın yukarı çekilmesi ile üst ön dişler ve diş etlerinin kenarı hafif görünür hale gelmektedir. Ancak bazı vakalarda artmış görünen diş eti miktarı da kabul edilmekte ve daha genç bir görüntü sunmaktadır. Bazı kişilerde üst dudaklar daha yüksek yerleşmekte ve bu kişilerde gülme olmadan da maksilla ön kesici dişler hatta diş etleri görünmektedir. Buna “gummy smile” denilmektedir. Gummy smile hakkında daha detaylı bilgi için...

Bazı kişilerde ise bunun tam tersi, üst dudak daha aşağıda konumlanmaktadır. Üst ön kesicilerin 2 mm'den az hatta hiç görünmedikleri saptanmaktadır. Bu kişilerde gülerken ve konuşurken ön dişler hiç görünmeyebilir.

Normalde gülümseme olmadan üst dişlerin 1/3 alt kısmı üst dudak altında görünür olabilmektedir (2,5 - 3 mm gibi). Kişiye ardı ardına M harfini söylerken, bir ara dudaklarını kısmen serbest bırakması istenir. Bu esnada görülen diş miktarına bakılır. Minimum görünme miktarı kişinin yaşına göre değişiklik gösterebilir. Yaşla birlikte özellikle alt çene kesicileri, üst çene kesicilerin aşınmasına neden olmakta, bu da üst çene kesicilerin gülme ve konuşma sırasında görünmesini azaltmaktadır. Genç bireylerde maksiler keserlerin kesici kenarı 2-4 mm görünürken, yaşlandıkça görünür diş kalmayabilir. Bazı bireylerde yaşlanmayla birlikte alt keser dişlerin kesici kenarları görünmeye başlayabilir. Bu nedenle bu pozisyonda görünen diş miktarının iyi ayarlanması, hastanın yaş olarak görünümünde etkili olmaktadır.

Hastalardan E harfi abartılarak telaffuz edilmesi istenir ve dudakların maksimum gerilimi sağlanır. Bu konumda gülme sırasında görünen doku miktarı tespit edilmiş olmaktadır. Bunun fazla veya az olması estetik olmayan gülümseme olarak kabul edilmektedir. Bu belli bir oranda olmalıdır. Gülme sırasında görünen doku miktarı oranı "Morley oranı" olarak tanımlanmaktadır.

Normal Morley Oranı

Artmış Morley Oranı

Azalmış Morley oranı

Üst dudağın uzunluğu önemlidir. Üst dudak uzunluğu orta hatta subnasale ile üst-alt dudak birleşkesi arasındaki mesafedir. Bu mesafe hemen hemen ağız köşeleri ile subnazale arasındaki mesafeye eşitttir. Bu eşitlik daha estetik duruken üst dudak uzunluğunu kısalığı estetik olarak güzel görünmemektedir. Bu mesafe erkeklerde ortalama 22-24 mm, kadınlarda 20-22 mm dir. Uzun bir üst dudak, kesici dişlerin görünümünü azaltır ve daha az estetik bir gülümsemeyle sonuçlanır. Dudak kaldırma, maksiller kesici dişleri ortaya çıkarmak için kullanılabilen bir tekniktir. Tersine, kısa bir üst dudak, aşırı kesici dişlerin görülmesine ve olası bir diş eti gülümsemesine neden olur ve Botoks ile tedavi edilebilir.

Üst dudak hareketliliği, tam bir gülümsemedeki üst dudağın yukarı doğru hareket miktarı olarak tanımlanır. Gülme sırasında üst dudağın bu aktivitesi son derece önemlidir. Üst dudak, gülme sırasında orijinal uzunluğunun %80'i kadar üst-ön dişler üzerinde yukarı hareket etmektedir (6-10 mm kadar). Kadınlarda bu hareket %3,5 oranında erkeklerden daha fazladır.

Dudağın bu hareketi normalden çok fazla olduğunda hipermobil üst dudaktan, az olduğunda ise hipomobil üst dudaktan bahsedilmektedir. 

Alt dudağın gülümseme estetiğindeki rolü önemlidir. Mevcut güzellik standartlarında hacimli bir alt dudaktan bahsederiz. Ayrıca, güzel ve çekici bir gülümsemede üst maksiller kesici dişlerin kenarları alt dudağa değmelidir (0,5 mm'lik bir aralık estetik olarak kabul edilir). Gülümseme indeksi, bir gülümseme sırasında ağız köşeleri arasındaki genişliğin dudaklar arasındaki mesafeye bölünmesiyle tanımlanır. Genel olarak, estetik bir gülümseme indeksi 5,0'dan büyük ve 7,5'ten küçük olmalıdır. Alt dudak bu indeksi değiştirebilmektedir.