Bu gurupta sodium morrhuate (SM), ethanolamine oleate (EO), polidocanol (POL) ve 0.1% sodium tetradecyl sulfate (STS) yer almaktadır. Bunlar damar endotel hücrelerinin duvarındaki lipid yapısı ile ilişkiye girmektedir. Bunların içerisinde en güçlü olan ancak güvenlikleri sınırlı olan STS ve SM damar içi uygulamasında 1 sn içerisinde endotelde hasar olmaktadır. Bunu endotel hücreler arası bağları-cement yıkırak yapmakta böylece endotel hücrelerde dökülme-deskuamasyon olmaktadır.

Deterjan sklerozanların etki gücünde konsantrasyonları ve ortam ısısı önemlidir.

Deterjan sklerozanlar normalde sitratlı kana eklendiğinde protrombin zamanı (PT) yada kısmi tromboplastin zamanını (PTT) etkilemez. 1:1000 dilüsyonlarda eritoristler ve granulositler üzerinde toksik etkilidir. 1 : 100 dilüsyonlarda endotel hücrelerin 60% -80% ninde etki göstermektedir. Hiç biri 1:10.000 konsantrasyonunda toksik değildir.

Sodyum tetradesil sulfat- Sodium tetradecyl sulfate – STS

(Sotradecol, Bioniche Pharma Group, Inverin, Co. Galway, Ireland; Thromboject, Omega Laboratories, Montreal, Canada; Trombovar, Laboratoires Innothéra, Arcueil, France)

STS skleroterapide kullanıldığında damar endotel hasarı 1 saat içerisinde ortaya çıkmaktadır. Takip eden sürede trombüs gelişmektedir. % 0.1 -0.5 konsantrasyonlarda 30 gün içerisinde damarda tekrar rekanalizasyon olmaktadır.

STS ışıktan korunmalıdır. Visköz olmadığı için kolay enjekte edilebilmektedir. Anestezikler ile miks yapılamaz çünkü solüsyon bulanıklaşmaktadır. Heparin ile karıştırılmamalıdır. Hemolizis yapmaktadır.

1 -3% solusyonlar Serum fizyolojik-SF dilüe edilerek hazırlanmaktadır. 0.3% solüyon 0.2-1 mm telenjektazilerde, 0.5 – 1% solüsyn 2 – 4 mm çapında venlerde ve 1.5 – 3% solüsyon büyük varislerde kullanılmaktadır. Perforan venlerde ve SFJ de etkisiz. % 1 solüsyon spider angiomalarda kullanılmaktadır. STS de maksimum dozaj % 3 solüsyonda 4 ml, % 1 solüsyonda 10 ml dir. 5-7 gün ara ile uygulanmalıdır.

Sodyum morhut-Sodium morrhuate-SM

(Palisades Pharmaceuticals, Tenafly, NJ; American Regent Laboratories, Shirley, NY)

Bu sklerozan morino balığı karaciğerinden elde edilen sature-unsature yağ asitleri içerisinde sodyum tuzlarıdır.

SM 1.0% enjekte edildiğinde 2 -10 günde trombüs gelişmekte daha sonra damar normale dönmektedir.

SM 1.0 – 2.5% konsantrasyonlarda kullanımı önerilmektedir.

Anaflaksi ve deri nekrozları daha fazla gelişebeilmektedir.

Ethanolamine oleate, Ethamolin

(QOL Medical, USA)

Sentetik ethanolamine ve oleik asit karışımıdır. İçeriğindeki oleik asit enflamasyondan sorumludur.

Klinik etkinliği 8. haftada başlamaktadır.

EO 1% üzerindeki konsantrasyonlarda etkilidir. Sıklıkla 2.5% konsantrasyonlarda kullanımı önerilmektedir. 5% konsantrasyonları büyük varislerde kullanılmaktadır.

Visköz yapısı neden ile ancak 30 gauge iğne kullanılabilir.

Hemolizis nadir olmakla birlikte hematüri olabilir. 1 günlük yatak istirahai ile düzelmekte.Süt verme dönemi tam bilinmediği için emzirme döneminde uygulanmaz.

Polidocanol- POL

(Kreussler & Co., GMBH (Wiesbaden-Biebrich, Germany) yapılmakta Aethoxysklerol ve Asclera piyasa isimleri ve Bioform Medical (San Mateo, Calif. in the US) dağıtım firması)

Polidocanol yada Lauromacrogol 400, C14H30O2 moleküler yapıdadır. Bu kimyasal oda sıcaklığında(15-21°C de erimekte) visköz bir yapıya sahip. Suya karışabilir, pH 6.0–8.0 ve yoğunluk oda sıcaklığında 0.97 g/cm3 dür. POL oda sıcaklığında (15–250C) saklanmalıdır. 0.5 – 1% POL 15-30 C derecede saklandığında 3 yıl stabil kalmaktadır.

POL 1950 yılından beri kullanılmaktadır. İlk olarak Vick Chemical Company tarafından geliştirilen polyoxyethylene dodecanol mukolitik olarak vaporizer olarak geliştirilmiştir. Ayrıca POL ilk olarak lokal anestezik olarakta kullanılmıştır.
1 mL POL 40.5 mg ethanol içermekte. POL de kullanılan ethanol önemli. Ethanolün emilimi ile ilgili net bilgiler yok. Etil alkol karaciğerde alkol dehidrogenaz ile okside olmakta ve asetaldehide dönmekte, asetaldehid ise asetaldehid dehidrogenaz ile parçalanarak asetik asite dönmektedir.

POL diğer deterjan sklerozanlar gibi vasküler endotel yüzey gerilimini azaltmakta, endotel hücre zarındaki lipitlerle ilişkiye girmekte, endotel hücre içi destek yapıyı bozmakta, hücre yüzeyindeki proteinleri parçalamaktadır. POL diğer deterjanlar gibi miçel yapısındadır. Dokuda sklerozan etki miçel yapı ile olmaktadır. Düşük konsantrasyon ve ısılarda birçok deterjan molekülleri solüsyonda çözünmekte ve miçel yapıları kaybolmakta. Tersi yani sklerozanın konsantrasyonu ve ısısı arttırıldığında sklerozan etki artmaktadır. Ayrıca POL ün sklerozan etkisinde konsantrasyon yanında doku ile temas süreside önemlidir. Bu etki sadece damarların endotel hücrelerinde değil ayrıca kan hücreleri olan eritrositler, trombositler üzerinde de olmakta. Bu etki ile platelet kaynaklı mikropartiküller gelişmektedir.

Bu hemolizis etkisi POL kosanrasyonu % 0.45 den yüksek olduğunda görülmektedir.

Bu bilgilerle sklerozan damar içerisine verildiğinde skerozan etki değişmekte. Çünkü sklerozan kan ile dilüe olmakta ve konsantrasyonu azalmakta ve dolaşım etkisi ile damar endoteli ile teması zorlaşmakta. Ancak konsantrasonun dolaşımda azalma etkisi her zaman olmayabilir. Bazen sklerotepinin yapıldığı venöz yapıda ilişkide olduğu daha derin venöz sisteme geçişi ve istemeyen sklerozan etkiler ortaya çıkmaktadır. Buda konsantrasyonun dolaşımda azaldığı düşüncesi ile çelişmekte.

POL STS ile karşılaştırıldığında sklerozan etkisi % 50 daha azdır. Ancak uygulama ağrısızdır ve deride nekroz yapmamaktadır(% 1 konsantrasyonda ve intradermal uygulansa bile)

POL 0.5% ve 1% konsantrasyonları sklerozandır. Köpük formu daha etkilidir. Anestezik etkisi var ancak 3 – 4% konsantrasyonlarda. Telanjektazilerde 0.25 – 0.75% kullanılmakta. Bacaklarda telenjektazilerde genel olarak 0.5% tercih edilmektedir. Varislerde tercih 1- 4% konsantrasyonlarda olmalıdır. Basit seçim algoritması; 4% POL 8 mm den büyüklerde, 3% formu 4-8 mm de, 2% 2-4 mm de ve 1% ise 1 – 2 mm varis ve telenjektezilerde tercih edilmektedir.

0.25%, 0.5%, 1%, 2%, 3% ve 4% konsantrasyonlarda 2 ml lik ampul formları ve 0.5% ve 1% konsantrasyonlarda 30 ml lik vial formları var.

Aşağıda güncel olmayan POL firma ve ilaç isimleri yer almaktadır.

Alkol bırakma tedavisi gören ve disulfiram kullananlarda dikkatli olunmalıdır. Çocuklarda erişkinlerde toksik değildir. Alerjik reaksiyonlar azdır. Diğer sklerozanlara göre daha az pigmentasyon yapmaktadır.

POL IV uygulandıktan 12 saat sonra % 90 vücuttan elimine edilmektedir. Vücuttan elimine olması sırasında yarılanma ömrü 4 saatdir(2.43 l/saat böbrek, 3.14 l/saat karaciğerden atılmaktadır.). POL beyin bariyerini kesinlikle geçemez.POL damar içerisine uygulandığında % 64 kısmı proteinlere bağlanmakta.

POL için maksimum doz 2 mg/kg gündür. Aşağıdaki tabloda hastanın kilosuna göre maksimum POL miktarları ml olarak gösterilmektedir.

POL köpük formu normal formuna göre damar endoteli ile daha fazla temas ettiği için 2-4 kez daha fazla etkilidir. Bu nedenle daha az volümlerde ve daha az allerjen, toksik ve sklerozan konsantrasyonlarda kullanılabilmektedir.Bununla birlikte köpük formu göz ve beyin dolaşıma daha fazla karışabilir buda daha fazla istenmeyen yan etkilere neden olmaktadır.

Köpüğün kanla yer değişmesi daha az dilüe olmasını sağlamakta. Buda damar içerisinde sklerozanın daha homojen dağılımını sağlamaktadır. Büyük çaplı damarlarda ise köpük sklerozan kandan daha az yoğun olduğu için yerçekimi etkisi ile daha çok damarın üst duvarı ile temas etmekte.

Köpük POL hazırlanmasında 1:1 – 8:1 oranlar sağlanmaktadır. Sıklıkla oda havası kullanılmaktadır. Bu nedenle köpük sklerozan içindeki gaz 79% nitrojen ve 21% oksijen içermektedir. Ancak bunlarda hava gaz kabarcıkları homojen değildir. Tessarinin tanımladığı ve günümüzde en sık kullanılan köpük elde etme yöntemi 2 enjektör ve 3 musluk arasında yaplan yöntemdir. Bu yöntemele 1:3 – 1:4 oranları sağlanmakta. Diğer bir basit yöntem EASY-FOAM® kitdir. Bunda 2 adet 10 ml silikonu azaltılmış enjektör kullanılmakta. Bunlardan birisine 7.4 ml steril hava verilmeke, diğerine 1.6 ml POL çekilmekte. Sonra 2 enjektör ara konnektör ile bağlanarak Turbofoam® konulmakta. Bu otomatik olarak köpük skleroan hazırlamaktadır. Diğer bir sistem Varisolve (BTG International;United Kingdom) bu POL endovasküler mikrofoam olarak GSV de kullanılmaktadır.