Alopesi Areata'nın tanısı klinik olarak rahatlıkla konulabilmektedir. Bunun dışında destekleyici tanı yöntemleride kullanılabilmektedir. 

Saç Çekme Testi (Hair Pull Test)

Saç çekme testi, AA'yı teşhis etmek için basit ama etkili bir yöntemdir. Hasta 3-5 gün boyunca saçını yıkamaz, ardından başparmağı ve işaret parmağıyla yaklaşık 50 ila 60 saç teli kavranır ve saç telinin ucuna doğru yavaşça çekilir. Altıdan fazla saç teli koparsa, test pozitiftir ve AA olasılığını gösterir.

Dermoskopi

Dermoskopi, AA'nın tanısında, tanımlanmasında ve değerlendirilmesinde önemli olan invaziv olmayan bir testtir.

• Tipik AA bulguları, saçların "ünlem işareti" (saçların orta bölümünde incelme ve uçlarında kalınlaşma) ve ayrıca saç dökülmesi alanında siyah noktalar ve saç köklerinin açılışında değişiklikler ile karakterize edilir.

• Saç dökülmesi alanının dermatoskopik muayenesinde; sarı nokta işareti, siyah nokta işareti, kırık saç, distrofik saç, konik saç, ünlem işareti benzeri saç, kısa vellus saç vb. bulunursa, AA tanısı doğrulanabilir.

• Dermoskopi, diğer saç dökülmesi tiplerinin tanımlanmasında da yardımcı olur.

Histopatolojik İnceleme

Tanının konulmasının zor olduğu durumlarda histopatolojik inceleme yapılabilir.

• AA'nın histopatolojik görüntüsü, kıl kökü çevresinde, çoğunlukla lenfositler, birkaç eozinofil ve mast hücrelerinden oluşan perifoliküler inflamatuar hücre infiltrasyonunu göstermektedir.

• Ayrıca, özellikle ilerleyici ve iyileşen AA hastalarında foliküler minyatürleşme ve distrofik anagen foliküller görülmüştür.

• AA tanısı, kıl foliküllerindeki bu morfolojik ve yapısal değişikliklerin gözlemlenmesiyle daha da doğrulanabilir.

Laboratuvar Testleri

Çoğu AA'nın tanısı öncelikle klinik bulgulara dayanır, ancak diğer bağışıklık ve sistemik hastalıkları dışlamak için laboratuvar testleri yapılabilir.

• Tiroid fonksiyonu, anemi ve immünolojik belirteçler (örneğin, antinükleer antikorlar, antikor titreleri vb.) kontrol edilebilir.

• Bu testler, AA'ya eşlik eden tiroid hastalığı, anemi veya diğer otoimmün hastalıklarla temsil edilen komplikasyonların belirlenmesine yardımcı olmak için yapılabilir.

Genetik Test

Genomik araştırmaların gelişmesiyle birlikte, bazı araştırmacılar AA tanısında yardımcı olması için genetik test olasılığını araştırmaya başlamışlardır.

• Bağışıklık sistemi fonksiyonu, saç folikülü biyolojisi ve inflamatuar yolaklarla ilişkili bazı genlerin (örneğin, HLA genleri, CTLA-4 genleri, ULBP1 genleri, vb.) AA ile ilişkili olduğu bulunmuştur.

• Bu genlerdeki değişiklikleri değerlendirerek, AA'yı daha doğru bir şekilde teşhis etmek veya bir hastanın tedaviye yanıtını tahmin etmek mümkün olabilir.

• Genetik test henüz rutin bir klinik tanı aracı haline gelmemiş olsa da, klinik tanıya ek olarak kullanılabilir ve AA'nın etiyolojisi ve genetik duyarlılığı incelemek için bazı teorik temeller sağlayabilir.

AA'nın şiddetini, ilerlemesini ve hastanın genel durumunu anlamak için çeşitli değerlendirme yöntemleri kullanılır.

SALT (Saç Dökülmesinin Yüzde Alanı) Puanlama Sistemi, AA'nın şiddetini değerlendirmek için klinik uygulamada yaygın olarak kullanılır. Sistem, saçlı deriyi yüzdesel olarak dört bölgeye ayırır: sol taraf ($\%18$), sağ taraf ($\%18$), üst ($\%40$) ve arka ($\%24$). Her bölgedeki dökülme derecesi görsel olarak tahmin edilerek nihai SALT puanı belirlenir. Şiddet Sınıflandırması bu puanlara göre yapılır:

• Hafif AA: Saç dökülmesi $\%25$'ten azdır (S1).

• Orta AA: Saç dökülmesi $\%25$ ila $\%49$ arasındadır (S2).

• Şiddetli AA: Saç dökülmesi $\%50$'den fazladır (S3, S4 ve S5, $\%100$ dökülmeyi temsil eder).

Daha kapsamlı bir değerlendirme için, SALT sistemi kafa derisi dışındaki saç dökülmesini (B kategorisi: Vücut Kılı Dökülmesi) ve tırnak tutulumunu ($\text{N}$ kategorisi: Tırnak Tutulumu) da değerlendirecek şekilde genişletilmiştir.

Ölçek Değerlendirme Araçları: Klinik uzmanlar tarafından geliştirilen kapsamlı bir ölçek, saç dökülmesi, kirpik/kaş tutulumu ve özellikle psikolojik etki gibi faktörleri hesaba katar.

• Birincil Göstergeler: Saç dökülmesi $\%20$'den az ise hafif, $\%21$ ila $\%49$ arasında ise orta, $\%50$ ve üzeri ise şiddetli olarak sınıflandırılır.

• İkincil Göstergeler: Hafif veya orta alopesisi olan hastalarda, eğer hastalık hastanın psikolojik/sosyal refahını önemli ölçüde etkiliyorsa, kaşlarda veya kirpiklerde önemli tutulum varsa, 6 aylık tedaviden sonra iyileşme yoksa veya saç çekme testi pozitifse (hastalığın hızlı ilerlediğini gösteriyorsa), şiddet seviyesi yükseltilebilir.

AA hastalarının yaşadığı psikolojik yükü anlamak için kullanılan araçlar şunlardır:

• Dermatoloji Yaşam Kalitesi Endeksi (DLQI)

• Algılanan Stres Ölçeği ($\text{PSS-14}$)

Diğer Değerlendirme Araçları: Klinik pratikte SALT skoru yaygın olmakla birlikte, bu değerlendirmeyi tamamlayan başka araçlar da mevcuttur. Bunlar arasında Cilt Hastalığı Yaşam Kalitesi Endeksi, Alopesi Areata Yama Görünümü Derecelendirme Ölçeği ve Alopesi Areata Şiddet Endeksi Ölçeği gibi araçlar bulunur.

Önemli Sonuç: Hastanın durumu hakkında eksiksiz bir resim elde etmek için sadece saç dökülmesinin derecesi değil; yaşam kalitesi, tedaviye yanıt, hastalık aktivitesi, psikolojik etki ve tedavi ihtiyaçları gibi birden fazla faktörün birlikte değerlendirilmesi esastır. Değerlendirmenin nihai amacı, hastanın özel durumuna göre uyarlanmış kişiselleştirilmiş bir tedavi planı geliştirmektir.

Hastalığın saçlı deride yerleşimi ve yaygınlığı Olsen/Canfield skorlama yöntemi le yapılmaktadır. Bu yöntemde grafikte dökülen alanlar yerleşim yerine göre işaretlenerek saçlı derinin tutulum alanı hesaplanmaktadır.

Ayırıcı Tanı ve Benzer Durumlar

Diğer saç dökülmesi bozuklukları AA benzeri özellikler gösterebilir. Bu nedenle doğru tanı koymak ve uygun tedaviyi seçmek için AA'yı diğer durumlardan ayırt etmek esastır.

• Androgenetik Alopesi (AGA): Tipik olarak daha geniş tutulum alanları olan kademeli, yaygın saç dökülmesini içerir.

• Trikotillomani: Genellikle düzensiz, kenarları eşit olmayan yamalı saç dökülmesi olarak görülür ve etkilenen bölgelerdeki saçlar tamamen dökülmeyebilir.

• Tinea Kapitis (Saçlı Deri Saçkıranı): Sıklıkla kırmızı lekeler, pullanma ve kabuklanma ile ortaya çıkar ve lezyonlarda mantar unsurları görülebilir.

• Skar Bırakan Alopesi: Çeşitli nedenlere bağlı olarak kalıcı, lokalize saç dökülmesine ve gözle görülür saçlı deri atrofisine, skar oluşumuna veya skleroza neden olur. (Liken planopilaris, frontal fibrozan alopesi gibi)

• Sifilitik Alopesi: AA ile benzer dermatoskopik ve histopatolojik özellikleri paylaşır. Ancak serum sifilis spesifik antikorları pozitiftir ve klinik belirtiler arasında "güve yeniği" saç dökülmesi lekeleri bulunabilir.

• Diğer Durumlar: Telogen effluvium, kadın tipi AGA ve konjenital alopesi gibi diğer durumlar da ayırıcı tanıda dikkate alınmalıdır.

Bu gibi durumlarda, AA hastaları için doğru tanı koymak ve uygun tedaviyi seçmek amacıyla Alopesi Areata Değerlendirme Aracı'nın kullanılması önemlidir.