Alopesi hastalığının tedavisindeki temel amaçlar şunlardır:

1. Hastalığın ilerlemesinin durdurulması.

2. Belirtilerin olabildiğince yok edilmesi veya azaltılması.

3. Hastalıkla birlikte olabilecek dahili sorunların önlenmesi.

4. Hastalığın yarattığı psikolojik rahatsızlığın giderilmesi.

Bu amaçla kullanılan birçok farklı yöntem bulunmaktadır.

Hafif derecede ve erken dönemdeki hastalarda tedaviye genellikle gerek yoktur; bu hastaların saçları herhangi bir müdahale olmaksızın kendiliğinden geri gelebilir.

Hastalığın seyrini değiştiremeseler de, bazı tedaviler saç büyümesini artırabilir. Hastalığın kendisi fiziksel sağlığı kötü yönde etkilemezken, ciddi riskler taşıyan tedavilerden kaçınılmalıdır.

1. Basamak Tedaviler

AA, geleneksel olarak bağışıklık tepkilerinin ve saç büyümesinin düzenlenmesini hedefleyen farmakolojik müdahalelerle tedavi edilir. Bu tedaviler AA semptomlarının bir dereceye kadar yönetilmesine yardımcı olabilse de, etkinlikleri kişiden kişiye değişir. Ek olarak, bu tedavilerin çoğu potansiyel yan etkiler ve riskler taşır ve bu da genel klinik etkinliklerini sınırlar. Bu nedenle, bu geleneksel yaklaşımlar rahatlama sağlasa da, sınırlamaları bulunmaktadır. AA için geleneksel tedaviler, özellikle tam saç uzamasının olası olmadığı yaygın veya tam saç dökülmesi vakalarında genellikle istikrarsız bir etkinlik sergiler. Kısa vadede etkili olsalar bile, bu tedaviler genellikle hastalığın temel bir özelliği olan yüksek bir nüks oranıyla ilişkilidir.

Bu tedavilerin uzun süreli kullanımı, ciddi yan etkilere yol açabilir:

• Lokalize Yan Etkiler: Cilt atrofisi, folikülit ve pigmentasyon değişiklikleri.

• Sistemik Yan Etkiler: Osteoporoz ve diyabet gibi sistemik sorunlar.

Sonuç olarak, özellikle geleneksel tedavilere yanıt vermeyen veya bu tedavileri tolere edemeyen hastalar için yeni tedavi seçenekleri ve ilaçlar bulmak, devam eden araştırmaların kritik bir odak noktası haline gelmiştir.

Topikal Kortikosteroid Uygulamaları

Kortikosteroidlerin krem, losyon, jel ya da köpük formları alopesik alanlara uygulanır.

• Kullanım Alanı: Yamalı Alopesia Areata'da tercih edilmelidir. Totalis ve universalis formlarında kullanımı tercih edilmez.

• Uygulama Şekli: Genellikle günde iki kez, sınırlı bir süre için uygulanır.

• Etkinlik Artırma: Uygulama sonrası üzerinin kapatılması (oklüzyon) etkinliğini artırır, ancak bu kapama tedavileri uygulama yerlerinde folikülit gelişmesine neden olabilir.

• Yan Etkiler: Uzun süreli kullanımı deride atrofi (incelme) ve kılcal damar artışına (telenjiektazi) neden olabilmektedir.

Lokal Steroid Enjeksiyonları (İntralezyonel Kortikosteroidler)

• Kullanım Alanı: Erişkinlerde tercih edilmeli; kafa derisinde ve kaşlarda, özellikle küçük yamalar şeklinde saç kaybı olanlarda en etkili tedavi yaklaşımıdır.

• Sık Kullanılan Ajan: En sık kullanılan ajan triamcinolone acetonide'dir.

  • Konsantrasyon: $2.5–10\text{ mg/mL}$ aralığında kullanılır; $5\text{ mg/mL}$ en sık tercih edilen konsantrasyondur.

  • Maksimum Doz: Saçlı deride maksimum $3\text{ ml}$ kullanılmalıdır. Saçlı deride $5\text{ mg/mL}$ ancak yüzde ve kaşlarda $2.5\text{ mg/mL}$ konsantrasyonlar uygulanır.

• Uygulama Tekniği: Uygulama derin dermise yapılmalı, $1-2\text{ cm}$ aralıklarla alopesi alanına enjeksiyonlar yapılır.

• Tekrarlama ve Süre: Enjeksiyonlar $4-6$ haftada bir tekrarlanabilir ve $6$ aylık uygulama sonrasında kesilmelidir.

• Yan Etkiler: Enjeksiyon yapılan alanda küçük bir çöküklük (atrofi) gelişebilir, ancak bu genellikle birkaç ay sonra iyileşir. Uygulama alanında kılcal damarlarda artış gözlenebilir. Göz çevresindeki uygulamalarda dikkatli olunmalı; kaşlara enjeksiyon yapıldığında, enjeksiyon sayısı arttıkça glokom (göz içi basıncı artışı) gelişebilir.

Minoxidil

• Kullanım Alanı: Yamalı Alopesia Areata'da kullanılır ancak totalis ve universalis formlarında etkisi yetersiz bulunmuştur.

• Etkinlik: $\%5$ formu etkili bulunmuştur.

Ditranol Krem (Anthralin)

• Kullanım Amacı: Bu krem, derinin irritasyonuna sebep olarak saç büyümesini uyarır.

• Kullanım Şekli: $\%0.5–1.0$ anthralin krem formları tercih edilir.

• Yan Etkiler: Kremin kullanımı güvenlidir, fakat özellikle sarışınlarda ve açık tenli bireylerde deri ve saçı mora-kahverengiye boyar.

Kontakt Duyarlandırıcı Tedavisi (İmmünoterapi Uygulamaları)

Bu tedavi, düşük konsantrasyonda alerjik reaksiyon oluşturabilecek bir maddenin alopesik alana uygulanmasını ve bu alanda alerjik kontakt dermatit oluşmasını sağlamayı kapsar.

• Kullanılan Ajanlar: Sıklıkla; Diphenylcyclopropenone (Diphencyprone - DPCP) ve Squaric Acid Dibutylester (SADBE) kullanılır. Dinitrochlorobenzene kanserojen riskleri nedeniyle son yıllarda kullanılmamaktadır.

• DPCP Uygulaması:

  • İlk olarak $\%2$ solüsyonu ile saçlı deride duyarlılık sağlanır.

  • $2$ hafta sonra $\%0.001$ konsantrasyonu ile tedaviye başlanır.

  • Haftada bir kez uygulanır ve her hafta ilaç konsantrasyonu artırılır.

  • İlaç uygulandığında $48$ saat deride kalmalı ve güneşten korunma gereklidir.

• Yan Etkiler: Ne yazık ki bu uygulama tahriş edici ve rahatsızlık vericidir. Sıklıkla lenf bezlerinde hafif büyümeye neden olur. Kaşıntı, bül ve boyundaki lenf bezlerinde büyüme olası sıkıntı verici yan etkilerdir. Koyu tenli bireylerde deri renginde açılma (depigmentasyon) olabileceğinden dikkatli kullanılmalıdır. Bu tedavi sadece özel merkezlerde uygulanır.

• SADBE: DPCP $6$ ay kullanılmasına rağmen cevap alınamadığında ya da DPCP'ye karşı aşırı duyarlılık var ise tercih edilir. Haftada $1-2$ kez uygulanır.

Prostaglandin Analogları

• Kullanım Alanı: Özellikle kirpik ve kaş alopesilerinde tercih edilmektedir.

• Kullanılan Ajan: $\text{Latanoprost}$ (prostaglandin $\text{F}2\alpha$ analog) $\%0.03$ göz damlası günde $1$ defa $6-12$ ay kullanılmaktadır.

Topikal Retinoidler

• Kullanılan Ajan: Tretinoin $\%0.05$ konsantrasyonlarda kullanılabilmektedir.

Bexarotene

• Kullanılan Ajan: $\%1$ bexarotene jel kullanılabilmektedir.

Capsaicin

• Kaynak: Acı biberden elde edilmektedir.

• Etkinlik: Düşük oranlarda etkili olduğu görülmüştür.

Vitamin D Topikal Kullanımı

• Kullanılan Ajan: Sentetik D vitamini formu olan calcipotriene yeni bir üründür.

• Kullanım Şekli: Alopesi hastalığında tek başına veya diğer ilaçlarla birlikte kullanılabilir.

2. Basamak Tedaviler

Sulfasalazine

Sulfasalazine, sulfapyridine ve 5-aminosalisilik asidin diazo bağları ile birleşmesinden oluşur. İmmünomodülatör ve immünosüpresör etkilere sahiptir. Bu etkileri ile alopeside T lenfositlerini baskılar, $\text{Interlo¨kin (IL) 1, 6}$ ve $\text{12}$ ile $\text{TNF-}\alpha$ yapımını baskılamaktadır.

• Dozaj: Tedaviye $500\text{ mg}$ günde $2$ doz ile başlanır. $1$ ay sonra doz günde $2$ kez $1\text{ gr}$'a yükseltilir. Bir ay daha sonra ise doz günde $3$ kez $1\text{ gr}$'a çıkarılmaktadır.

Fototerapi

Fototerapiler, dalga boyları belirlenmiş ışık yansıtan lambalar içeren cihazlarla gerçekleştirilir.

• Klasik Ultraviyole B ($\text{UVB}$) Fototerapisi

• Darbant Ultraviyole B ($\text{NBUVB}$) Fototerapisi

• PUVA (Psoralen ve Ultraviyole A):

  • Kullanım: $\text{PUVA}$ tedavisi, Psoralen adı verilen ilacın hastalara verildikten sonra Ultraviyole A ($\text{UVA}$) ışığının uygulanmasıdır. Sedef hastalığında ($\text{psoriasis}$) diğer tedavilere yanıt vermezse veya çok yaygınsa yüksek oranda etkili olmaktadır.

  • Uygulama: Haftada $3$ veya $4$ kez uygulanarak başlanır. Ortalama $25$ tedavide ($\text{2-3}$ aylık periyot) tedavi sağlanır.

  • Önlemler: Psoralen göz lensinde biriktiği için ilaç alındığı günler Ultraviyole'yi kesen gözlük takılmalı ve güneşe çıkılmamalıdır.

  • Yan Etkiler: Uzun vadede sürekli uygulanırsa deri yaşlanması, lekeler ve deri kanseri riskini artırabilir; bu yüzden dermatoloğun dikkatli takibi gereklidir.

  • Alternatif: Ağızdan psoralen alamayacak hastalar için banyo PUVA yöntemi de uygulanabilmektedir.

Excimer Lazer

• Dalga Boyu ve Etki: $\text{XeCl}$ (xenon chloride) lazer $308\text{ nm}$ dalga boyundadır. Bu dalga boyu ile alopesi alanında lenfositlerde apopitozis (programlı hücre ölümü) yaptığı bilinmektedir.

• Uygulama Şekli: Tedavide seanslar haftada iki kez olacak şekilde başlanır ve her seansta kullanılan lazer dozu arttırılır.

• Doz Belirleme: İlk olarak hastanın cilt tipine uygun olarak minimal eritem dozu (MED) hesaplanır. Tedaviye genellikle $\text{MED}$'nin altında, 50 mJ/cm2 dozlar ile başlanır. Her iki seansta bir doz arttırılmaktadır.

• Yan Etkiler ve İyileşme: Uygulama sonrası $12-36$ saatlerde uygulama alanında eritem ve inflamasyon gelişir. Dozlar arttıkça yanıklara bağlı olarak su toplamaları $(\text{bu¨l})$ oluşabilir.

• Sonuç: $6-8$ seansta kıllarda tekrar büyümeler gözlenir. Toplam $22-24$ seans uygulama yapılmaktadır.

Excilite Mikro (Mikro Fototerapi)

• Amaç: $\text{PUVA}$ ve $\text{UVB}$ tedavilerindeki sorunları aşmak için geliştirilmiştir.

• Teknoloji: Bu özel $\text{Excimer}$ lazer cihazları, beyaz renkli deriyi saptayarak $\text{UV}$ ışınlarını buraya yönlendirir.

• Avantajlar: Farklı bölgelere farklı dozlar verme şansı olur, verilen total doz azalır ve $\text{MED}$'ye göre sorunlu bölgelere daha yüksek dozlar uygulanabilir.

Fraksiyonel Lazer

• Etki Mekanizması: Dokuda yaratılan 'mikro ısı hasarlı tedavi alanları (MTZ)' deride iyileşme sürecini, yani deri içine inflamatuar hücreleri $(\text{lenfositleri})$ davet etmektedir.

• Kullanım Alanı: Androgenetik alopeside başarı ile kullanılmıştır ve Alopesi Areata'da da klinik olarak kullanılmıştır.

• Tedavi Şekli: Haftada $1$ kez kullanılır. $4-6$ seans sonrasında terminal saçlar çıkmaktadır.

• Etkisi: Lazerin $\text{T}$ lenfositler üzerinde apopitozis etkisi ile etkili olduğu düşünülmektedir. Diğer bir etki ise, lazerin yarattığı inflamasyonun kıl köklerindeki alopesiden kaynaklanan inflamasyonun hedefini değiştirmesidir.

Mikroiğne Tabanlı Terapi (Microneedle - MN)

Mikroiğneler ($\text{MN}$), bir taban üzerinde dizi halinde düzenlenmiş çok sayıda mikron boyutlu ince uçtan oluşan, öncü bir fiziksel olarak kolaylaştırılmış penetrasyon tekniğini temsil eder. Bu yenilik, özellikle çeşitli dermatolojik rahatsızlıkların tedavisinde dermatolojide çeşitli uygulamalar bulmuştur.

Etki Mekanizmaları:

1. İlaç Penetrasyonunu Artırma: Cildin stratum korneumunda çok sayıda mikroskobik gözenek kanalı oluşturarak, $\text{MN}$ topikal ilaçların penetrasyonunu artırır. Böylece cilt tarafından kolayca emilmeyen ilaçların iletilmesini kolaylaştırır ve emilimlerini önemli ölçüde iyileştirir.

2. Rejenerasyonu Destekleme: $\text{MN}$'nin epidermal rejenerasyon ve onarımı desteklediği gösterilmiştir. Bunu, $\text{Wnt/}\beta \text{-katenin}$ yolunu yukarı düzenleyerek, çoklu büyüme faktörlerinin üretimini uyararak ve epidermisteki mikro yaralanmalar yoluyla kılcal oluşumu ($\text{anjiyogenez}$) indükleyerek başarır.

3. Saç Büyümesini Teşvik Etme (AA Bağlamında): AA bağlamında, $\text{MN}$'nin dermal papillaları ve saç folikülü kök hücrelerini uyararak saç foliküllerine kan akışını artırma potansiyeli gösterdiği ve böylece saç büyümesini desteklediği görülmüştür. 

Avantajlar ve Sınırlamalar:

• Hasta Rahatlığı: Geleneksel iğneler yerine $\text{MN}$ kullanımı, hasta rahatsızlığının azalması nedeniyle genel tedavi deneyimini iyileştirir.

• Kombinasyon Terapisi: $\text{Tretinoin}$, bileşik $\text{betametazon}$ ve $\text{minoksidil}$ ile kombinasyon halinde $\text{MN}$ umut verici sonuçlar göstermiştir.

• Araştırma Odağı: Saç dökülmesi için $\text{MN}$ ile ilgili güncel araştırmaların öncelikli olarak Androgenetik Alopesi (AGA)'ye odaklandığı ve AA tedavisindeki etkinliğini inceleyen daha az sayıda çalışma olduğu unutulmamalıdır.

 

3. Basamak Tedaviler

Sistemik Kortikosteroid Kullanımı

Steroid tabletlerinin yüksek dozu saçların yeniden büyümesini sağlayabilir, fakat tedavi sonlandırıldığında alopesi çoğu kez tekrarlar (nüks eder). Ağızdan steroid alımı belli bir süreyi aştığında, kilo alımının yanı sıra ciddi yan etkilere sebep olabilir.

• Ciddi Yan Etkiler: Kan basıncı artışı, diyabet, mide ülseri, katarakt ve osteoporoz.

• Alternatif Rejimler: Son yıllarda, daha düşük riskli alternatif rejimler kullanılmaktadır:

  • Prednizon $300\text{ mg}$ ayda bir kez.

  • Prednizolon $200\text{ mg}$ haftada bir kez.

  • Triamcinolone acetonide $40\text{ mg}$ ayda bir kez $\text{IM}$ (kas içine).

Methotrexate

Tek başına ya da kortikosteroidler ile birlikte kullanılmaktadır.

Siklosporin

• Etki Alanı: Özellikle serum $\text{IL-18}$ seviyesi yüksek ve $\text{IL-2}$ düşük ise etkilidir.

• Tercih Edilmeme Nedeni: Yüksek yan etki profili ve tedavi sonrası alopesinin tekrarlama oranının yüksek olması nedeniyle fazla tercih edilmemektedir.

Azathioprine

Thiopurine analoğu olup immünosüpresif etkilidir. $\text{2 mg/kg/gu¨n}$ dozlarda kullanılmaktadır.

Trombositten Zengin Plazma (PRP) Tedavisi

Trombositten zengin plazma ($\text{PRP}$), yüksek konsantrasyonlarda büyüme faktörleri ve sitokinler içeren, trombositten zengin biyolojik bir ajandır. Terapötik potansiyeli, $\text{MCP-1}$ ekspresyonunu azaltarak ve $\text{TGF-}\beta$ ekspresyonunu artırarak doku onarımını ve saç folikülü rejenerasyonunu desteklemesinde yatar ve bu da onu Alopesi Areata ($\text{AA}$) için umut verici bir tedavi haline getirir.

• Etkinlik: Karşılaştırmalı çalışmalar, $\text{PRP}$ tedavisinin $\text{AA}$ tedavisinde $\%5\text{ minoksidil}$ ve intralezyonel steroidlerin etkinliğini geride bıraktığını ortaya koymuştur.

• Güvenlik ve Gelecek Potansiyeli: $\text{AA}$ için $\text{PRP}$ tedavisi iyi bir güvenlik profili göstermektedir ve bu da gelecekte birinci basamak tedavi olarak kullanılabileceğini düşündürmektedir.

• Araştırmalar: Hem $\text{AA}$ hem de Androgenetik Alopesi ($\text{AGA}$) tedavisinde $\text{PRP}$'nin etkinliğini araştırmak için çeşitli klinik çalışmalar yürütülmektedir, bu da alana olan ilginin giderek arttığını göstermektedir.

Biyolojik Ajanlar

$\text{TNF-}\alpha$ (Tümör Nekroz Faktörü Alfa) alopeside etkili olmakla birlikte, $\text{adalimumab, infliximab}$ ve $\text{etanercept}$ gibi biyolojik ajanlar alopeside etkili bulunamamıştır.

Psikolojik Destek

Bilimsel araştırmalar, alopesi hastalarında psikolojik destek sağlanmasının yaşam kalitesini arttırdığını ve hastalığın iyileşmesine katkıda bulunduğunu göstermiştir. Bu nedenle, gerekli durumlarda uygun ilaçlar ya da ilaç olmaksızın çeşitli psikoterapi yöntemleri kullanılabilir.

Diğer Tedaviler (Halen Tartışılanlar)

Aşağıdaki yöntemlerin etkinliği ve kullanımı halen tartışılmaktadır:

• Sarımsak ve soğan jelleri

• Azelik asit kremler

• Çinko'nun ağız yoluyla yüklenmesi

• Simvastatin

• İnosiplex

• Alopesi alanına candida antijen enjeksiyonu

• İmiquimod

• Botulinum toksin enjeksiyonu

• $\text{Tri-iodothyronine}$ alopesi alanına sürülmesi

• Topikal $\text{5-fluorounacil}$ kullanımı