Gülme, yüz kaslarını kullanarak oluşan yüz ifadelerinin belki de en önemlilerinden birisidir. Estetik olarak gülmenin, duyguların dışa vurumu olmasından daha önemli olduğunu görmekteyiz. Gülme, yüzde denge ve uyumun en önemli tamamlayıcısıdır. Kendine güven duygusunun ilk anahtarı, sözcüklerin duyguyla birleşimi, benliğin yansıması, ifade yeteneğinin mükemmel büyüsü gülme ile başlar. Yüz yapıları ile uyumlu, dengeli, etkileyici ve sevimli gülüş, toplumda kişiler arası ilişkilerde kabul ettirici rol oynar. Estetik olmayan bir gülüş ise tam tersine itici bir görsel algı sayılmakta ve kişinin mutsuz, huysuz, asabi biri olarak algılanmasına yol açmaktadır. Gülümsemenin kişinin sosyal hayatında yadsınamayacak bir konumu vardır. Genellikle kişilik değerlendirmede ilk bakış, ilk ulaşılan kanının çıkış noktasıdır. Erkeklerde yüz çekiciliğini belirleyen en önemli unsurun gülümseme, gözler ve saçlar olduğu görülmüştür. Kadınlarda yüz çekiciliğinin büyük kısmını gülümseme oluşturmaktadır.

Hepimizin birbirinden farklı bir gülme stili bulunmaktadır. Stilleri gülme sırasında yüzün kemik dokusu, yumuşak dokuları, dişler ve mimik kasları belirlemektedir. Yüzde mimikler sırasında 43 kas kullanılmaktadır. Gülme esnasında 43 yüz mimik kasından sadece 17'si kullanılmaktadır. Gülmenin stili kişiye özgü olmakla birlikte, genellendiğinde üç gülme stili belirlenmiştir. Bu stiller, gülmeye başlanması ile tamamlanması sırasında anatomik yapıların gülmeye katılım sırasıyla belirlenmektedir.

Commissure Smile, ağız köşeleri ile gülme

Gülmeye ağız köşelerinin ilk katıldığı ve %67 oranı ile toplumda en çok görülen gülme stilidir. Ağız köşeleri gülme sırasında öncelikle yukarı ve dışarı doğru hareket eder. Burada gülme sırasında aktif olan kas, ağız köşelerini hareket ettiren "zygomaticus major" kasıdır. Gülmenin devamında üst dudak (levator labii superior kası ile) kasılıp yukarı hareket etmekte, ön üst dişlerin görünümü ile gülme devam etmektedir. Bu gülme "Monalisa Smile" olarak da tanımlanmaktadır.

Cuspid Smile, dişlerin görünümü ile gülme

Gülmeye üst dudağın ilk katıldığı ve %31 oranı ile toplumda ikinci sıklıkla görülen gülme stilidir. Gülmenin başlangıcında üst dudak yukarı doğru hareket etmekte ve çekilmektedir. Bu anda levator labii superior kasları çalışmaktadır. Üst dudak yukarı doğru hareket ederken ön üst kesici dişler ve köpek dişleri (cuspid ismi buradan gelmektedir) görünür olmaktadır. Gülmenin devamında ağız köşeleri yukarı ve dışa doğru hareket etmeye başlar. Ancak bu gülme stilinde ağız köşeleri bir önceki gülme kadar dışarı ve yukarı doğru hareket etmez.

3. Kompleks gülme;

Üst ile alt dudakların ve ağız köşelerinin gülmeye aynı anda katıldığı gülme stilidir. %2 oranı ile en az görülen gülme stilidir. Üst dudak ile ağız köşesi kasları (levator labii superior ve zygomaticus major) eş zamanlı kasılırken, gülmenin bu stilinde alt dudağı aşağı doğru çeken depressor kası da kasılmaktadır. Üst dudak yukarı, ağız köşesi dışa ve yukarı doğru hareket ederken, alt dudak aşağı çekilmektedir. Böylece alt ve üst dişler görünür hale gelmektedir.

Bu üç gülme stilleri dışında bilimsel çalışmalarda 2 tip gülümsemeden bahsedilmektedir.

Gülümseme-posed smile

Bu gülme için duygusuz gülme ya da gülümseme denir. Fotoğraf çekimlerinde yaptığımız gülümseme gibi. Buna "Non-Duchenne smile" ya da yalancı gülme denir. Tipik özelliği, gülme sırasında göz çevresinin gülmeye katılmamasıdır.

Gülme, spontan gülme

Duygusal durum ile oluşan gülmedir. Yüzün anatomik bölümleri gülmeye katılmaktadır. Hatta gözler kısılmakta, burun delikleri açılmakta ve dudaklar maksimum yukarı kalkmaktadır. Buna "Duchenne smile" yada gerçek gülme denilmektedir.

Bir yüzde gülmeden bahsedilebilmesi için bazı kriterler belirlenmiştir.

• Ağız köşelerinin 7 - 22 mm arasında yukarı ve dışa hareketi
• Ağız köşesinin gülme sırasında 24 - 38 derece arasında açı oluşturması. 

Gülmenin dinamik yapısı nedeni ile yüzde gülme sırasında bazı evreler bulunmaktadır. Gülmenin evreleri;

• Evre I; henüz gülme yok, dudaklar kapalı.
• Evre II; gülmenin başlangıcı dudalar birbirinden ayrılmakta
• Evre III; gülümseme evresi
• Evre IV; tam gülme evresi-Duchane smile evresi

Gülmenin, gülüşün estetik analizi 

Gülme estetik analizi, yüzün dinlenme ve doğal baş pozisyonunda iken değerlendirme ile başlanmalıdır. Dinlenme, dişlerin ve dudakların hafifçe ayrı olduğu bir ağız pozisyonu olarak tanımlanır. Doğal baş pozisyonu, başın dik bir duruşta, rahat gözlerle göz hizasında bir noktaya odaklanırkenki baş pozisyonudur. Yüz oranları değerlendirilir. Orta ve alt üçte birlik bölümlerin dinlenme sırasındaki yükseklikleri ve oranları, gülümseme estetiği ve tanısında önemli bir rol oynar. Orta ve alt yüz ideal oranı 1:1 olarak tanımlanır. Daha uzun alt yüz bölümü, üst çene kemiğinin dikey fazlalığı olarak değerlendirilebilir ve gülme sırasında diş etlerinin aşırı görünmesine neden olabilir.

Gülme estetiğinin yüzün önden değerlendirilmesinde bazı referans çizgiler kullanılmaktadır. Modern gülümseme tasarımında kullanılan hatlar; interpupiller hat (IPL, göz bebeklerinden geçen düz bir hat olarak tanımlanır ve maksiller oklüzal düzlemin enine pozisyonunu belirlemek için kullanılır), komissural hat (CL, sağ ve sol dudak köşelerinin komissürlerinin arasında çizilen düz bir hat ile belirlenir) ve yüz orta hattıdır. Yüz orta hattı, glabella, burun ucu, filtrum ve çene ucundan geçen düz bir çizgidir. En estetik gülümsemelerin IPL, CL ve dişlerin kapanış düzleminin paralel olduğu durumlar olarak ifade edilmektedir. Yüzün orta hattına göre tüm yapıların simetrik olması istenmektedir.

Yüzün profilden değerlendirilmesinde nasolabial açıya ve Ricketts E-plana bakılmaktadır. Nasolabial açı, normal yüz profillerinde erkeklerde 90-95 derece, kadınlarda ise 95-115 derece olarak tanımlanmıştır. Açının azalması, belirgin maksilla kemiği ve dudaklardan kaynaklanabilir. E plan, burun ucu ile çene ön yumuşak dokuları arasında çizilmektedir. Üst dudaklar bu hattın 2-4 mm gerisinde konumlanırken, alt dudaklar bu hat üzerinde ya da 0-2 mm gerisinde konumlanmaktadır. Yüzün konkav profillerinde (III maloklüzyonlar) alt dudaklar bu hattın daha önünde konumlanmaktadır. Yüzün konveks profillerinde (II maloklüzyon) alt dudaklar 2 mm'den daha fazla geride konumlanmaktadır.

Özellikle üst kesici dişlerin gülme sırasında oluşturdukları ark, yüzün şekilleri ile uyumlu olmalıdır. Bu arkın, yüzün yuvarlak, uzun ya da köşeli şekilleri ile uyumlu olması gerekmektedir.

Gülme ve gülümseme sırasında ağızın dinamiğinden kaynaklanan ve estetik değerlendirmelerde kullanılan bazı özel tanımlar ve bazı anatomik alanlar:

• B; gülme sırasında oluşan buccal(yanak) koridoru
• OC; ağız köşesinin dış kısmı
• IC; ağız köşesinin iç kısmı,
• G; diş etleri,
• UL; üst dudak vermilion
• LL; alt dudak vermillionu

Gülmenin estetik analizi bu yapıları kullanarak yapılmaktadır. 

 Gülmenin klinik ve estetik analizinde 8 kriter üzerinden değerlendirmeler yapılmaktadır.