Standart hasta sorgusunu hedefleyen anketler yapılması

Bu anketlerde hastaların saç büyümesindeki algılarını ve saç görünümlerindeki memnuniyetlerini belirleyen sorular sorulmaktadır. Cevaplara göre skorlar verilmektedir. Bu objektif olmayan bir değerlendirmedir. Ancak basit olması ve tedaviye yanıtın değerlendirmesinde yardımcı bir yöntemdir.

Dökülen saçların günlük olarak elle toplanması, hesaplanması ve ağırlıklarının ölçümü

Bu yöntem basit bir teknik olarak saç kaybının takibinde kullanılabilir. Bu yöntem hasta için zor ve sıkıcı olmaktadır. Ayrıca toplama tekniğinde dikkatli standardizasyon ve iyi bir saç bakımı gerektirmektedir. Örneğin saçın nemi ve yağı saç ağırlığını etkileyen bir faktördür.

Basit saç çekme testi

Test 50-60 saçın saçlı deriye yakın 2 parmak arasında tutularak hafifçe çekilerek saç şaftı boyunca parmakların kaydırılması ile yapılmaktadır. Bu test saçlı deride sol ve sağ temporal alan, frontal alan ve occipital alan olmak üzere 4 farklı alanda yapılmaktadır. Ele gelen saçlar ilk basamakta sayılır. 6 dan fazla yani % 10 dan fazla saç dökülmesi testin pozitif olduğu anlamına gelmekte basitçe saç dökülmesinin şiddetini göstermektedir. Ancak testin standart olması için 5 gün öncesinde saçların yıkanması ve taranması hatta toplanması kesilmelidir. 2. basamakta dökülen saçlar mikroskopta incelenmektedir. Bu inceleme ile saçların şaftlarına ve yapılarına bakıldığı gibi daha önemlisi köklerine bakılmaktadır. Bu kök incelenmesi ile dökülen saçların hangi evrede oldukları anlaşılmaktadır.

Ancak bu testin standardı yoktur ve standardize edilmesi güçtür. Örneğin çekme gücü kişiye göre değişmekte, çekme saç demetinde tüm saçlar için eşit değildir. Bunlarda her saçta farklı çekme gücü anlamına gelmektedir. Bu yöntem belki diğer yöntemler uygulamadan önce şiddetli saç dökülmesinin saptanması için bir ön test olarak kullanılabilir.

Saç dökülmesinin evrelerinin belirlenmesi

Daha çok androgenetik alopesi için kullanılmaktadır. Erkelerde Norwood-Hamilton kadınlarda Savin skalası kullanılmaktadır. Maalesef bu değerlendirme sistemleri klinik araştırmalarda temel bazı özellikleri değerlendirmenin ötesindedir. Daha çok basit ölçüm ve değerlendirme amaçlı kullanılabilir.

Fotoğraf çekimleri

Fotoğraf çekimi klinik takip ve tedavinin değerlendirilmesinde çok önemlidir. Kliniğin ve tedavinin fotoğraf ile belgelenmesi değişiklerinin kaydı açısından yararlıdır. Günümüzde standart hasta baş pozisyonunu sağlayan özel aygıtlar ile yüksek kalitede fotoğraflar alınabilmektedir. Sıklıkla saçlı deride dört standart fotoğraflama(verteks, midline, frontal ve temporal) yapılmaktadır.

Epiluminesens mikroskopisi (ELM)- Trikoskopi

Epiluminesens mikroskopisi (ELM) yani dermatoskopi pigmente deri lezyonlarının tanısında kullanılmaktadır. Saç ve saçlı deri problemlerinin tanısında son derece etkin bir yöntemdir. Burada saçlı deride X 4 büyütmede saçlı deri ve saçlar değerlendirilmektedir. Deri hastalıklarının tanı ve takibinde kullanılan bu sistem Dermatoskopi ile saçlı deri hastalıkları ve genel durumu değerlendirilmektedir.  Bu değerlendirilmede saç dökülmesinin skatrisyel nonsaktrisyel ayrımı yapılmakta, saçlı derinin genel durumu değerlendirilmekte, saç folliküllerinin saçlı deriye açıldığı alanları değerlendirilmesinde, saçların çap ve dansitisite ölçümlerinde ve saç şaft anomalilerinde kullanılmaktadır.

Saç dansite farklılığının skorlanması ve dansitesini değerlendiren bilgisayar destekli metodlar

Saç dansitisitesi yani saçlı deride saç yoğunluğu son derece önemlidir. Bunun için saçın tepe kısmı olan vertexte orta hata 14X 13 mm lik bir alanda dansite 1 (4 saçtan az) ile 6 (40 saçtan fazla) arasında skorlanmakta. Saçların bu alanda çapları kalitatif olarak 1 (ince), 2 (orta) ve 3 (kalın) olarak skorlanmakta. Ayrıca aynı alanda saç dansite farklılık skalası 0 (% 20’den fazla saç çap farklılığı) ve 1 (% 20’den fazla saç çap farklılığı) olarak evrelendirilmektedir. Saç dansite farklılığında % 20’nin üzerindeki belirlenen skor minyatürizasyonu(androgenetik alaopeside tanı için değerlidir) gösteren bir klinik bulgudur. Ancak bu değerlendirmenin tüm saçlı deride değil sadece küçük bir alanda vertexte yapılması biraz sübjektiftir. Ancak halen en basit ve non-invazif bir yöntemdir.

Son yıllarda saç dansite değerlendirmelerinde bilgisayar görüntü analizleri ve ölçümlerinde kullanılmaktadır. Bu amaçla yüksek işlem hızlı bilgisayar ve yüksek çözünülürlüklü fotoğrafların kullanımı daha avantajlarıdır.

Saçlı deri-skalp coverage skorlaması

Saçlı deri ufak alanlara ayrılır. Bu alanlarda saçların arasından saçlı deriyi görme zorluğu değerlendirilir. Zorluk olmadığında skor 0 ve zorluk derecesine göre skor 5 kadar skorlama yapılmaktadır. Tek başına değil diğer saç dansite ölçümleri ile birlikte kullanıldığında anlamıdır.

Saç yıkama testi (Rebora Metodu)

5 gün saçlar yıkanmaz, taranmaz. Sonra saçlar küvet yada lavoboda gideri kapatılarak yıkanır. Dökülen tüm saçlar toplanmaktadır. Bunlar doktor ofisine getirilmektedir. Saçlar 5 cm uzun olanlar 3-5 cm olanlar ve 3 cm den kısa olanlar olarak ayrılmakta. Saçın uzunluğu; 5 cm uzun saçlar telojen, 3-5 cm arası intermediate saçlar ve 3cm den küçük vellus saçlar olarak ayrılmaktadır. İntermediet saçların fazlalığı androgenetik alopesiyi desteklemekte telogenlerin fazlalığı Bunlar sona mikroskopta saç yapısı ve çap ölçümleri değerlendirilmektedir. Daha sonra Normalde 70-30 saç yıkama ile dökülmektedir. Bazen her gün olmamak kaydı ile yıkama sırasında 200-250 kadar saç dökülebilmektedir. Her gün 70 den fazla olması patolojiktir. Ayrıca dökülen saçların uzunluklarına ve sayısına da bakılmaktadır. Örneğin toplanan örnekler 3 cm den kısa ve 200 den fazla ise bu kronik teleojen effulivum saç dökülmesini desteklemektedir. Toplana örneklerde 3 cm den küçük minyatörize saçlar % 10 dana fazla ise AGA yı desteklemektedir. Toplanan örneklerde 5 cm uzun saçlar var ise akut telojen effulivumu desteklemektedir.

Saçlı deri ve saçların topografik analizi

Saçlı deri anatomik alanlara ayrılmakta ve tüm alanlarda ayrı ayrı saç yoğunlukları değerlendirilmektedir. Aşağıdaki şekil üzerinde alanlar incelenip işaretlenmektedir.

Saçlı derinin elle muayenesinde derinin katlanma testi

Deri katlanması yada Jacquet’s belirtisi; iki armak arasında saçlı deri sıkılarak katlanma kolaylığına bakılmaktadır. Bunun pozitif olması saçlı deride saç folliküllerinin azaldığını hatta kaybolduğunu göstermektedir.

Saç Kartı ile Saçların Değerlendirilmesi

Saç kartı 8 X 12 cm2 boyutlarında bir yüzü beyaz diğer yüzü siyah kağıttan oluşmaktadır. Bu kartın beyaz yüzü siyah saçlarda, kartın siyah yüzü gri-beyaz saçlarda kullanılmaktadır. Kart değerlendirme yapılacak deriye aşağıdaki gibi yerleştirilmektedir. Bu kartın kontrastı ile minyatürize yani ince saçlar çevrelerindeki normal kalınlıktaki saçlardan ayrılabilmektedir. Kırık saçlar, yeni uzayan saçlar uçlarının künt ve sivri yada yuvarlak olması ile ayrılabilmektedir.

Saçlı deride sebun yapımının ölçülmesi

Sebumeter cihazları ile saçlı deride yağ ölçümü yapılabilmektedir.