Stres vücudumuzda karmaşık molekuler, hucresel, fizyolojik ve davranışsal etkilere sahiptir. Stres fiziksel olarak sıcaklık, soğuk, radyasyon, travma, infektif veya toksik ajanlarla oluşabilirken, duygusal nedenlerle de meydana gelebilmektedir.

Stres aslında bizi canlı ve aktif tutan aslında gerekli bir durumdur.

Stresin Cilt Hastalıkları İçin Klinik Önemi

1. Deri tum yaşam boyunca gun boyu cok farklı streslere maruz kalan en geniş organımızdır.
2. Duygusal stres kaşıntı, terleme, yüzde kızarma ve yanma gibi geçici probemler yanında prurigo nodularis, atopik dermatit, psoriasis, seboreik ekzema, kronik urtiker, akne vulgaris, liken planus, alopesi areata ve telojen effluvium gibi geniş bir grup deri hastalığada neden olmaktadır. Cilt hastalıklarının öneml bir kısmı psikolojik faktorlerle ilişkili bulunmuştur. Stresle aktive olan ve belirtileri şiddetlenen deri hastalıklarına “dermatolojik stress hastalığı” denilmektedir.
3. Yoğun stress deri immun fonksiyonlarında değişikliklere neden olarak olarak reaksiynlara neden olmaktadır.
4. Deri ve deri ekleri merkezi sinir sistemi ile birlikte duygusal durumumuzu yansıtmaktadır.
5. Deri ve ekleri sistemik stres yanıtı olarak bazı medyatorleri uretme kapasitesindedir. Deri steroid uretiminde gorev alan guclu bir steroidojenik dokudur.
6. Deri hastalıkları seyrinde stres ve/veya değişik stres duzenleyici psikolojik veya farmakolojik mudahalelerin etkinlikleri kanıtlanmıştır.

Psikolojik stres yaşam boyunca genellikle bir stresor uyarıyla ortaya cıkıp, stres algılama organı olan beyinde reaksiyona yol acar. Daha sonra immun, endokrin ve sinir sistemi gibi fizyolojik sistemlerde stres yanıtı oluşturur. Aslında bu yanıt hayatta kalım icin geliştirilmiş bir mekanizmadır. Kronik streste enerji depolama reaksiyonu meydana gelmektedir. Ayrıca stres yanıtı inflamatuvar, otoimmun ve allerjik bircok hastalığı da tetikleyebilmektedir.

Ayrıca birçok hormone deride stres yanıtında yer almaktadır. Prolaktin, serotonin, melatonin, tiroid hormonları ve katekolaminler gibi.

Örneğin Psoriasis, Sistemik lupus eritematosus, Reiter sendromu, sistemik skleroz, romatoid artrit, diyabet, Addison hastalığı ve otoimmun tiroid hastalıklarında prolaktin duzeyleri artmaktadır.

Psikolojik stresin deri dengesi uzerindeki etkileri araştırılmıştır. Stresin şiddetli deri inflamasyonunu uyarması, kıl buyumesini etkilemesi veya deneysel atopik dermatit uyarmasını ispatlamıştır.

Stres Yanıtı ile Hastalık İlişkileri

Romatoid artrit, hipotiroidi, sistemik lupus eritematosus, Sjogren sendromu, allerjik astım, atopik dermatit, fibromiyalji, atipik depresyon, mevsimsel affektif hastalık, Crohn hastalığı ve kronik yorgunluk sendromunda hiporesponsif HPA anormallikleri gosterilmiştir. Bu durum psoriasis gibi inflamatuvar deri hastalıklarında da onemlidir ve psoriasis hastalarının %60 kadarı psikolojik stresin hastalıkları tetiklediği veya kotuleştirdiğini belirtmektedir. Endişe duzeyleri fazla olan hastaların tedaviye daha kotu yanıt verdiği ve kognitif-davranışsal tedavinin tedavi yanıtını arttırdığı gosterilmiştir.

Stresle Oluşan Deri Kök Hücre Hasarı

Deride stres yanıtı derinin rejenerasyonunda gorevli deri hucrelerini etkilemektedir. Stres melanosit kok hucrelerini etkiler, orneğin stresle sac beyazlaşması veya alopesi areata-saç kıran durumunda, epidermiste depigmentasyon olup vitiligo meydana gelmektedir.

Stres ve Otoimmun Hastalıklar

Otoimmun tiroid hastalığında, romatoid artritde, alopesiada, kontakt dermatit ve kronik urtikerli hastalarda stresle artış meydana gelmektedir.

Stres ve İlişkisi Olduğu İspatlanmış Deri Hastalıkları

• Psoriasis ve psoriatik artrit
• Akne ve sebore
• Alopesi areata
• Liken Planus
• Atopik dermatit
• Deri testleri ve stress
  Akut (1 saate kadar) stres döneminde stres hormonu üzerinden deri testleri sonuçlarını daha fazla gösterbilir. Kronik stres ise (Birkac saat, gun, hafta) immunsupresif yani savunma sisteminin baskılayıcı olup deri test yanıtlarında azalma yapmaktadır.
• Allerjik rinit ve dermografizm
• Ürtiker
• Vitiligo

Stres ve Tedavi

Stresle tetiklenen deri hastalıklarının onlenmesi veya tedavisinde spesifik farmakolojik bir tedavi henuz bulunamamıştır.

Bununla birlikte psikolojik mudahaleler, antidepresan veya anksiyolitikler kronik deri hastalıklarına mevcut tedaviye yardımcı olabilmektedir.