Trikogram Testi

Trikogram, saçlı deriden çekilerek alınan saçlarda saçın yapısı, saç kökleri ve saç uçlarının değerlendirildiği basit ve ve ekonomik bir tekniktir. Saç köklerinin yapısına göre saçların büyüme dönemlerinin değerlendirildiği bir yöntemdir. Bu yöntem ile saç büyüme hızı, saç yapısı ve saçların anajen-telojen oranı belirlenmektedir. Günümüzde trikogram, çekilmiş 60-80 kadar kıl folikülü içeren bir saç demetinin, ışık mikroskobunda incelenerek saç köklerinin yapısına göre köklerin sayılması işlemini tanımlamaktadır. Trikogram saç dökülmelerinin tanısı dışında hastalıkların tedavilerinin takibinde de kullanılmaktadır.

Bu işleme hazırlık için saçlar 5 gün boyunca yıkanmamalıdır. Bu süre içerisinde aynı zamanda saçların sert taranması ve fırçalanmasından, saç boyalarından, saçların örülmesi ve sıkı topuz yapılmasından, saç spreyi, jölesi ve köpüğü gibi ürünlerden uzak durulması istenmektedir. Saç için kullanılan tüm tedavi ve kozmetik ürünler en az 2 hafta önce bırakılmalıdır. Bu tüm uygulamaların yapılması telojen evredeki saçların dökülmesine neden olacak ve sonuçları etkileyecektir.

Trikogram için en az 2 alan seçilir. Bu alanların belirlenmesi önemlidir. Örneğin saç kıran gibi bir hastalıkta saç çekim alanı hastalık kenarından diğer saç çekim alanı ilk alanın simetrik sağlam alandan yapılır. Genel ve yaygın saç dökülmelerinde ve andorjenik alaopeside ise birinci örnek saç ön çizgisinin 2 cm gerisinden ve orta saç ayrımının 2 cm yanından olacak şekilde ve 2. örnek ise ensede oksipital kemiğin protuberans olarak tanımlanan çıkıntsının 2 cm. kenarından alınmaktadır.

Trikogram tekniğini uygulamak için uçlarına lastik takılı forsepsler kullanılır. Trikogram için seçilen bölgeyi çevreleyen saçlar klipsler yardımıyla ayrılır ve 60-80 saç içeren bir demet saç, saçlı deriden 5 mm kadar yukarıda olacak şekilde trikogram forsepsiyle sabitlenir. Sabitlenmiş saçlar saçlı deriden çıkış yönlerine uygun olacak doğrultuda güçlü bir şekilde çekilir. Çekilen kökler distallerinde 1 cm kalacak şekilde kesilir ve mikroskop camı olan lama yerleştirilir. Saçların çekildiği yerde hafif rahatsızlık hissi kısa sürede geriler, çekilen saçlar yaklaşık 3-6 hafta içinde tekrar çıkarlar.

Mikroskopik incelemesinde köklerin şekli, kök kılıflarının olup olmadığı, kılların yapısı ve kıl köklerinin şekli ve boyutları değerlendirilir. Saç kökleri yaşam sikluslarının her bir evresinde farklı şekle sahip olduğundan bu değerlendirme ile kökler anajen, katajen ve telojen olarak ayırt edilirler. Ayrıca şekil ve boyut farklılıkları ile displastik, distrofik ve kırık saçlar da tanımlanır. Bunlar sayılır ve yüzdeleri hesaplanır. Eğer %10’dan fazla kırık saç varsa işlem tekrar edilmelidir.

Saç köklerinin yapısal özelliklerinden hangi evrede oldukları tanımlanmakta, yüzde oranları hesaplanmakta ve saç şaft anomalileri değerlendirilmektedir.   Saçın mikroskopik değerlendirmesinde kökten itibaren ilk 2 cm lik alan daha sıklıkla  saçın genel sağlık problemlerini saçın uç kısmındaki anomalilikler ise çevresel ve saç bakımınan kaynaklanan problemleri göstermektedir.

Trikogramda saçların uçlarıda değerlendirilmelidir. Saçlarda 3 farklı uç formu görmekteyiz.

1. Mızrak ucu; oldukça keskin ve mızrak şeklinde saç uçlarında görülen formdur. Sağlıklı uzayan ve asla kesilmemiş saçları göstermektedir.
2. Fırça ucu; sçın ucunda kopmalar nedeni ile fırça şeklinde görülmektedir. Monilethrix, saç kıran yada saça uygulanan kozmetik uygulamalr sonrası görülmektedir.
3. Tam düz şekilli uç; kesilmiş saçlarda yada trichotillomania gözlenmektedir.

Fototrikogram Testi

Bunun için  saç traş makinası ile saçlar 1 mm uzunluğunda kısaltılmaktadır. Eğer saçlar ince , açık renkli ve gri ise saçlar boyanabilir. Sonra bu alanın fotoğrafı alınmakta. Aynı alanın 2-5 gün sonra fotoğrafı tekrarlanmaktadır. İki fotoğraf karşılaştırılmaktadır. Burada büyüyen saçlar özellikle 0.2 mm fazla byüyenler anagen evredeki saçları göstermekte büyüyen ancak 0.2 mm az büyüyenler catagen evreyi büyümeyenler ise telogen evreyi göstermektedir. Ayrıca döken saçlarda hesaplanabilmektedir.

Bu uygulama manual yapılabileceği gibi trichosacn gibi bilgisayar programları ile de otomatik olarak yapılabilmektedir.

Saç Ağırlık Ölçümü

Saçlı deride fronto-pariatal yani saçın öne ve yan kısımları bu ölçüm için kullanılmaktadır. Bu amaçla bu alanda 1.34 cm2 kare alanda saçlar 1 mm uzunluğunda kesilmektedir. Bu alan işaretlenmekte. Kesilen saçlar hassas tartılar ile tartılmakta. 4-24 ay sonra aynı alan tekrar kesilerek tartı işlemi tekrarlanmaktadır. Zaman alan bir yöntemdir ve günümüzde kullanılmamaktadır.

Saç Uzama Hızının Belirlenmesi Testi

Saçlı deride 1 cm2 alan kesilerek saçlar iyice kısaltılır. 1 hafta sonra aynı alanda saçlar tekrar boyları ölçülerek değerlendirilir. Normalde saçlar haftada 2.5 mm ayda 1 cm uzamaktadır. Saçını yeni boyatmış hastalarda kesmeye gerek olmadan saçın boyatılma zamanı sorgulanır ve saçların boya sonrası boyasız bölümleri ölçülür.

Islak Saç Germe ve Esneklik Testi

Uzun saçlarda basit yapılabilen bir testtir. Saçların keratin ve nem içeriğini değerlendirmektedir.