- Gösterim: 2007
Infantil hemenjiomalarda tanısal süreç sonrası yüksek risk faktörlerinin belirlenmesi son derece önemlidir(daha detaylı bilgi için ...). Bu risk faktrörleri ile takip ve tadavilere başlanılan hemanjiomalarda bu süreci karşılaştrımalı değerlendirecek 2 adet skor sistemi kullanılmakta.
Hemanjioma aktivite skoru
İnfantil hemanjioma yapısındaki tümoral aktivite(proliferayon-stabilite-involution) hemanjiomanın klinik görünümünüde etkilemekte. Hemanjioma doğum ile belirdikten sonra
- damarsal yapılar çoğalmakta ve genişlemekte; proliferasyon-büyüme evresi
- damarsal yapılarda bir değişimin olmadığı; durağan-stabilite evresi
- damarsal yapıların sayı, boyut ve çap olarak azaldığı ve yağ dokusunu içerisine alacak şeklde fibrozisin geliştiği; geri çekilme -involution evresi omakta. Bu evreler aşağıdaki temsili resimde ifade edildiğ gibi belli zaman dilimlerini kapsayabilir.
Hemanjiomalarda klinik değerlendirme, takip ve tedavi kontrollerinde klinik davranışının-aktivitesinin belirlenmesi ve skorlanması son derece önemli. Bunun için "hemanjioma aktivite skoru" kullanılmakta. Aktivite skorlamada kullandığımız kriterler;
- hemanjiomanın rengi; canlı, parlak kırmızı renk proliferatif fazı desteklerken mat kırmızı/pembe/mavi renk satbilite ve involution fazı desteklemekte.
- hemanjioma derin yerleşimli deri yüzeyinde kabarma dışında bir klinik bulgu yok ise bunun gerginliğine bakılmakta. Bu formda hemajiomalarda takip ve tedavi etkinlik kontrollerinde gerginlik ve şişmede % olarak ne kadar azalma/artış olduğu skorlamada kullanılmakta.
- hemanjioma kenar-sınırlarında kırmızı mat yada parlak rengin varlığı
- hemanjioma takibinde lezyon aktivasyon değişiminde renk değişimi
- hemanjioma yapısında mavi-gri renk alanlarının varlığı
- hemanjiomada ülserasyon involution evresini desteklemekte. Ülserasyonun boyutları ve takip sürecindeki değişimleri son derece önemlidir. Klinik olarak ülserasyonun varlığı ve boyutu skorlanmakta.
Örnek bir skorlama
Tüm hemanjioma yüzeyinde mat kırmızılık skor 3, mavi alanlar skor 2, gri alanlar skor 1; toplam skor 3 + 2 +1 den 6. Bu skorun elde edilmesinde 3 kritere bakıldığı için 6 / 3 = 2 elde ülserasyonsuz hemajioma skoru elde edilmekte. Lezyon sınırında ülserasyon var 1 cm2 olduğu için skor 0.5 ve toplamı hemanjiom aktivite skoru 2.5 olmakta. Bu skorun belirlenmesi hemanjiomanın ileri dönük kinik davrtanışının belirlenmesi, risklerin ölçülendirilmesi, tedavi kararının verilmesi ve tedavi takiplerinde kullanılmakta
Aynı hemanjiomaya uygulanan tedaviden 1 yıl sonrası
Tüm hemanjioma yüzeyinde mat kırmızılık skor 3, gri alanlar skor 1, tedavi sonrası deri renk değişimi yok skor 0; toplam skor 3 + 1 +0 dan 4. Bu skorun elde edilmesinde 3 kritere bakıldığı için 4 / 3 = 1.3 ülserasyonsuz hemajioma skoru elde edilmekte.
HAS skorlaması çok detaylı fizik muayene ve hasta şikayetlerinden bağımsız sadece gözleme dayanmakta. 1-2 dakika gibi kısa sürede skorlama hızla yapılmakta hatta hasta olmaksızın hasta fotoğrafı üzerinden de skorlama yapılabilmekte. HAS hemanjşomanın daha sonraki klinik devaranı yada riskleri açısından bilgi vermez ancak HAS kullanımı daha prartiktir ve az zaman almaktadır.
Hemanjioma şiddet skoru - HSS
Hemanjiomada "hemanjioma şiddet skalası-HSS" kullanılabilir. Bu hemanjioma için daha dinamik bir değerlendirme sunarken klinik davranışını ve risklerini tanımlamakta. Bu skorlamada doktorun gözlemleri dışında hastanın şikayetlerine dönük olarak değerlendirme yapılmakra ve skorlanmakta. HSS de kulanılan klinik skorlama aşağıdaki tabloya göre yapılmakta.
Yukarıda HAS ta kulanılan örnek üzerinden HSS skorlaması yapılacak olur ise;
Yukardaki hemanjioma için HSS skoru; vücutta uzun aksı 15 cm büyük olduğu için skor 3, vücut yerleşim skoru 2, hemanjioma yapısal risk gelişme skoru 5, ülserasyon kaynaklı komplikasyon skoru2, ağrı skoru 0, hayatı tehtit etme ve görünümü etkileme skoru 1; toplam HSS skoru 13
1 yıl sonra hemanjiomanın klinik değişiminde HSS skoru ise;
vücutta uzun aksı 15 cm büyük olduğu için skor 3, vücut yerleşim skoru 2, hemanjioma yapısal risk gelişme skoru 5, komplikasyon skoru 0, ağrı skoru 0, hayatı tehtit etme ve görünümü etkileme skoru 1; toplam HSS skoru 11
Aynı örnek üzerinden HAS ve HSS skorlarını karşılaştrıacak olur isek HAS ta 1 yıl sonunda % 50 lik bir skor azalması olur isekn HSS de değişim bu oranda çıkmamakta.
Her iki skorun yüksek çıkması yüksek riskli hemanjiyoma tanımlaması anlamına gelmekte ve bunlarda doğumdan sonraki ilk 5 haftada sistemik ve diğer tedavileri başlanıması gerekliliği savunulmakta.
HAS ve HSS sistemleri klinik olarak ve riskleri ile hemanjiomalarda skorlama yapmakta. Ancak yapılan skorlama sitemleri hemanjiyomun deri yüzeyinden görünen kısmı ile ilişkilendirilmekte. Deri altı yapıların değerlendirilmesi için US hatta MR gerekebilmeklte. Bunların sık tekrarı hasta için yorucu ve ekonomik olarak pahalllı olabilmekte. Bu nedenle eksik ve yetersizliklerine rağmen bu ikiskor sistemi kullanılmakta. Bunlar içerisinde HAS daha kolay ve pratik olarak görünmekte. HAS skorlarlaması tatamen gözlemlenecek hemnajioma objesi üzerine kurulu. Bu nedenle hasta ve hastanın fotoğrafı üzerinden skorlama yapılabilmekte. HSS de hemanjioma dışında hastanın şikayeteleride skorlamada yer aldığı için mutlaka hata muayenesi sırasında yapılabilmekte.
Hemanjioma klinik ve tadavi takiplerine bakıldığında HAS skorlaması daha değerlendmeye duyarlı görünmekte. HSS zamanla ve tedavi ile fazla değişmemekte(yukarıdaki örnekte olduğu gibi).