Melanom gelişme riski yüksek olan kişilerin (risk altındaki popülasyon) özellikleri, yani risk faktörleri aşağıdaki gibi detaylandırılabilir:

Cilt Tipi ve Güneş Duyarlılığı

• Açık Ten Rengi: Güneşe hassas, açık tenli cilt tipine sahip olmak; güneşte bronzlaşmak yerine kolayca kızarma ve yanık gelişmesi.

• Açık Renkli Fiziksel Özellikler: Mavi gözlü, açık veya kırmızı renkli saça sahip ve ten rengi soluk olan kişilerde risk daha yüksektir. Saç rengi, göz renginden daha önemli bir risk faktörüdür.

• Çillenme: Vücudunda erişkin veya çocukluğundan itibaren yaygın çillerin (efelit) olması.

• Fototip: Kolay bronzlaşamama durumu (Deri fototip I/II).

Güneş Maruziyeti ve Alışkanlıklar

• Yoğun UV Maruziyeti: Mesleki ve sosyal alışkanlıklar nedeniyle güneşe fazla maruz kalmak (açık alanda çalışanlar ve açık alan spor aktivitesi yapanlar).

• Aralıklı Yüksek Maruziyet: Yıl içerisinde fazla güneşlenmeyen ancak yazın ve hafta sonları kontrolsüz, yoğun güneş altında kalanlar.

• Güneş Yanığı Öyküsü: Sık sık ikinci dereceye varan güneş yanıklarının gelişmesi; özellikle çocukluk döneminde ciddi güneş yanığı yaşayanlar.

• Solaryum Kullanımı: Yapay UV kaynakları olan solaryum kullananlar.

• Yaşam Alanı: Ekvatora yakın yaşam alanlarında bulunmak.

• Tıbbi Maruziyet: Tedavi amaçlı uzun seanslar fototerapi görenler.

• Sosyoekonomik Düzey: Yüksek sosyoekonomik düzey ve yaşam alışkanlıkları (tatillerde yoğun güneşe maruz kalma eğilimi nedeniyle).

• Bronzlaşma Bilinci: Bilinçli olarak çok bronzlaşmaya çalışanlar.

Nevüs (Ben) İlişkili Riskler

• Çok Sayıda Nevüs: Çok fazla sayıda ve yaygın nevüse (ben) sahip olmak.

  • 50’den fazla normal nevüse sahip olmak riski yüzde 10-15 oranında artırmaktadır.

• Atipik Nevüsler: Beşten fazla atipik (veya displastik) nevüse sahip olmak.

• Dev Konjenital Nevüs: Doğumsal (konjenital) dev nevüse sahip olmak riski yüzde 5-40 oranında artırmaktadır.

  • Çapı $5$ mm’den büyük benlerin varlığı. Özellikle çapının $20$ cm’den büyük olması ömür boyu melanom görülme riskini yüzde 5-20 oranında artırmaktadır.

• Değişen Nevüsler: Sürekli yapısal değişim gösteren benlere sahip olmak.

Tıbbi ve Genetik Öykü

• Önceki Melanom Öyküsü: Daha önce bir başka melanoma sahip olmak; ikinci bir melanom (MM) gelişme riski yüzde 3-6 oranındadır.

• Aile Öyküsü: Birinci derece yakınlarında (anne, baba, kardeş) melanom teşhisi olması. Malign melanom hastalarının yüzde 5 ile 10’unda ailesinde aynı hastalık mevcuttur. Ailesinde malign melanom olan kişilerin diğer insanlara göre 2,2 kat daha fazla risk taşıdığı gösterilmiştir.

• Genetik Sendromlar:

  • Ailesel Atipik Ben Sendromu (FAMM).

  • Xeroderma Pigmentosum gibi DNA hasarı iyileştirme bozukluğu olan hastalıklar.

• İmmünsüpresyon: İmmünosüpresif (immün sistemi baskılayan) tedavi altında olmak.

Akılda Kalıcı MMRISK Akrostişi

Melanom risk faktörlerinin akılda kalması için MMRISK (Malign Melanom RİSK) akrostişi geliştirilmiştir:

• M (Moles): Atipik ben (displastik nevüs) ($5$'ten fazla olması).

• M (Moles): Normal benler ($50$'den fazla olması).

• R (Red hair and freckling): Kızıl saç ve çillenmeye eğilim.

• I (Inability to tan): Kolay bronzlaşamama (Deri fototip I/II).

• S (Sunburn): Güneş yanığı (özellikle $14$ yaşından önce ciddi güneş yanığı).

• K (Kindred): Ailesel melanom öyküsü.

Takip Öneminin Vurgulanması

Bu riskleri taşıyan kişiler hayat boyu yakından takip edilmelidir. Doğumsal olarak mevcut olup değişim gösteren veya sonradan çıkıp değişim içerisinde olan bir nevüs, melanom için en önemli risk faktörüdür. Bu nedenle, tüm benlerin kişisel takibi ve yılda en az iki kez dermatolog tarafından tüm vücut ben değerlendirmesinin yapılması son derece önemlidir.