Tırnak yeme (onikofaji), tırnakları kırma ve tırnaklarla oynama üzerinde fazla durulmayan ancak tırnak sağlığı, estetiği ve altta yatan psikolojik problemleri ile son derece önemli olan durumlardır.

Tırnak Yeme (Onikofaji)

Tırnak yeme, kütikula ve tırnak çevresi dokuların ısırılması ve koparılması ile birlikte olabilir.

Çocuklarda parmak emmede olduğu gibi, psikolojik gelişimin oral döneminde gelişen bir travma sonrası ortaya çıkabildiği öne sürülmektedir.

Üç-dört yaşlarında başlayan onikofaji, 4-6 yaşlarında ve ergenlik döneminde en sık görülen dönemdir. 7-10 yaşlarda daha stabil olmakta ancak krizler şeklinde tırnak yeme ortaya çıkmaktadır. 18 yaşından sonra sıklığı azalmaktadır. Tırnak yeme genelde gizli tutulduğu için tanının konulması ve görülme sıklığının belirlenmesi beklenenden daha düşüktür. ABD’de $3-6$ yaş arası sıklığı %23 olarak bildirilmiştir.

Görülme sıklığı açısından kadın ve erkek cinsiyeti arasında fark yokken, onlu yaşlarda ve sonrasında erkeklerde daha sık görülür.

Stres ve gerginlik dönemlerinde ortaya çıkmaktadır. Bu durumlarda el ilk olarak ağıza götürülüp çekilmekte, sonra ön dişler ile tırnak ve çevre doku ısırılmaktadır. Genellikle tırnağın ön uç kısmı ısırılır.

Aile bireylerinden tırnak yiyen var ise, bu çocuklar tarafından öğrenilerek alışkanlığa dönüşebilmektedir. Sıklıkla parmak emme, burun karıştırma, saç yolma (trikotilomani), diş gıcırdatma ve deri sıkma alışkanlıkları ile birlikte olabilmektedir.

Onikofaji genelde psikiyatrik bir hastalığa eşlik eder. Çocuk ve ergenlerde yapılan bir çalışmada, onikofaji ile başvuran çocukların üçte ikisine bir psikiyatrik hastalığın eşlik ettiği görülmüştür.

Onikofaji, çocuklarda ön dişlerin gelişimini etkilemekte ve maloklüzyonlara (çene kapanış bozukluklarına) neden olmaktadır.

Onikofajinin stres ve anksiyetenin bir işareti olabileceği ve kaygı azaltıcı bir rolü olabileceği üzerinde de durulmuştur. Literatürde, altta yatan bir rahatsızlık olmadan bir alışkanlık olarak da değerlendirenler mevcuttur.

Onikofajinin Sonuçları ve Yönetimi

Onikofaji; tırnak ve çevre dokularda enfeksiyonların yayılmasına, paronişiye (dolamaya), diş eti hastalıklarına ve çene eklemi fonksiyon bozukluklarına yol açabilir.

Uzun süre devam eden onikofaji ile tırnaklardaki şekil düzensizliği, sıklıkla utanç verici ve sosyal yaşamda istenmeyen bir duruma dönüşmektedir. Şiddeti kişiden kişiye değişebilen bu durum, çoğu zaman kişi tarafından durdurulmaya çalışılır ancak başarı oranı düşüktür.

Tırnak yeme alışkanlığının tamamen geçebileceği yönünde hastanın mutlak olarak rahatlatılması gerekmektedir.

Tedavi ve Yönetim Yöntemleri:

• Kötü hatta acı bir tada sahip özel ojeler kullanılabilir.

• Sakız çiğneme etkili olabilmektedir.

• Ellerin meşgul olabileceği bir aktivite yapılması (müzik enstrümanı kullanımı gibi) etkili olabilmektedir.

Uzun süren ve şiddetli onikofaji vakalarında, altta yatan psikolojik sorunların tespiti ve tedavisi için bir uzmandan destek almak önemlidir.

Onikofaji (tırnak yeme), psikiyatrik hastalıkların sınıflamasında dürtü kontrol bozukluğu olarak sınıflandırılsa da, bunu obsesif kompulsif bozukluk (OKB) spektrumunda değerlendirenler de mevcuttur.

Serotonin geri alım inhibitörleri (SSRI) ve bilişsel davranışçı tedavilerin etkili olduğunu bildiren yayınlar bulunmaktadır. Dürtü kontrol bozukluğunun nörobiyolojisinde serotonerjik, dopaminerjik, adrenerjik ve opioiderjik sistemlerinin rol oynadığı vurgulanmaktadır. Bununla beraber, serotonin ve dopamin, OKB’nin de nörobiyolojisinde önemli bir role sahiptir.

Tırnaklar ve çevre dokularla oynama ve tikler, tırnak yeme kadar sık görülmektedir. Sıklıkla baş ve işaret parmakta gözlenir. Tırnakta tekrarlayan bu travmalar, tırnak yüzeyinde deformasyonlara yol açmaktadır.

Onikotillomani

Onikotillomani, obsesif kompulsif bir davranış bozukluğudur. Tırnak ile tırnak çevresi dokuların sürekli koparılması tablosudur.

Bu alışkanlık, bazı durumlarda parazitik ya da yabancı cisim delüzyonlarına (kuruntularına) ikincil olarak gelişebilmektedir. Bazı hastalar kalem ucu, makas, bıçak, jilet ya da kürdan gibi cisimler de kullanmaktadır.

Tırnakta zamanla onikolizis (tırnak ayrılması), splinter hemoraji (kıymık tarzı kanama) hatta subungual hematom (tırnak altı kanaması) ve paronişi (tırnak çevresi enfeksiyonu) gelişmektedir.