UVA-1 Fototerapisi

UVA-1 fototerapisinin derideki başlıca temel etkileri şunlardır:

Deride inflamatuar sitokinleri azaltarak antiinflamatuar etki sağlar, T hücrelerinde apoptoza yol açar, derideki kollajenaz aktivitesini artırır, dermisteki Langerhans ve mast hücre sayısını azaltır.

İlk defa 1981 yılında geliştirilen UVA1 lambaları 340-400 nm dalga boyunda ışınım yayarlar ve geniş bant UVA1 tedavisi olarak isimlendirilmektedir. Günümüzde çeşitli kaynaklardan UVA1 tedavi amaçlı olarak elde edilebilmektedir. Floresan lamba kabinleri düşük ve orta dozlarda farklı uygulamalar için kullanılabilir. Bununla birlikte, yüksek doz radyasyon verebilen yüksek çıkışlı kaynaklar da bulunmaktadır. UVA1 düşük doz: 10-30 J, orta doz: 40-70 J, yüksek doz: 70-130 J olarak kullanılmaktadır.

UVB olduğu gibi hastanın altı alanına UVA artan dozlarda uygulanır. UVA'da 24 saat sonra eritem değil, pigment değerlendirmesi yapılır. Minimal pigmentasyon dozu, minimal bronzlaşma dozu (MBD) olarak tanımlanır. Ayrıca eritem, su toplaması ve deriden kabarmalara bakılmaktadır. (0: pigmentasyon yok, +/- keskin sınırı ile minimal fark edilebilir pigmentasyon (=1 MBD), + hafif pigmentasyon, ++ belirgin pigmentasyon, +++ yoğun pigmentasyon şeklinde) UVA'nın riskleri nedeniyle seans sayısı ve yıllık kullanımı sınırlandırılmalıdır. UVA-1 tedavisinin en önemli kronik yan etkisi ise fotoyaşlanma ve deri kanseridir. UVA-1 uzun dalga boylarında ışık yaydığından, bazal hücreli kanser ve skuamöz hücreli kanserden çok melanom ile ilişkili olduğu düşünülmektedir.

PUVA Tedavisi

Hastalara ışık duyarlılığı yapan Psoralen adı verilen ilaç verildikten sonra UVA ışığı uygulanmaktadır. Eski Mısır’da psoralen içeren bitkilerin güneşle birlikte sedef tedavisinde kullanıldığını görmekteyiz. 1951'de Pinkus, psoraleni ilk kez sedef tedavisinde kullanmış, fakat yine bir fotoduyarlandırıcı olan 8-MOP ile ilk PUVA tedavisi 1974 yılında Parrish tarafından yayınlanmıştır. Psoralen ağız, banyo ya da krem yolu ile uygulanabilmektedir.

Ağız yolu ile PUVA tedavisi; 8-methoksipsoralen (MOP) veya 5-MOP kullanılır. Her ikisi de hastanın vücut ağırlığına göre verilir. UVA uygulaması 8-MOP'ta 1 saat, 5-MOP'ta 2 saat sonra uygulanmaktadır. (8-MOP: 0.6 mg/kg, 5-MOP: 1.2 mg/kg)

Banyo PUVA: 8-MOP ve 8-trimetilpsoralen (TMP) kullanılır. 8-MOP'un banyo suyundaki konsantrasyonu 1 mg/L olacak şekilde çözdürülür. Hastalar 8 MOP içeren banyo küvetinde 15-20 dakika kalmakta ve hemen ardından UVA almaktadır. (Banyo ile UVA uygulaması arasında en fazla 15 dakika olmalıdır. Işık duyarlılık artırıcılar çabuk bozuldukları için.) El ve ayak için konsantrasyon ise banyo suyunda 3-5 mg/L olmalıdır.

Krem PUVA: 8-MOP kullanılır. Tüm vücut tedavisinde %0.006, 8-MOP içeren yağ içinde su emülsiyonu (%30 H2O) kullanılabilir. %0.1-0.15 losyon, jel ya da krem bazında da uygulanabilir. Ülkemizde, topikal 8-MOP, %0.1 ile %1 olmak üzere iki farklı konsantrasyonda ve jel formunda mevcuttur. Uygulamadan sonraki 30 dakika sonra UVA uygulanmaktadır.

UVA dozları hasta cilt tipine göre seçilmektedir. (Tip I: 0.75 Joule/cm², Tip II: 1.0 Joule/cm², Tip III: 1.25 Joule/cm², Tip IV: 1.5 Joule/cm².)

Haftada 0.5-1 J/cm² artışlar yapılmaktadır.

Haftada 2-3 seans uygulanmaktadır. Ortalama 25 tedavide yani 2 veya 3 aylık bir periyotta tedavi sağlanmaktadır. Yılda 30-40 tedavi ile sedef hastalığı kontrol altında tutulabilmektedir. Psoralen göz lensinde biriktiği için psoralen alındığı günler ultraviyoleyi kesen gözlük takılmalı ve güneşe çıkılmamalıdır. PUVA tedavisi uzun vadede sürekli uygulanırsa deri yaşlanması, lekeler ve deri kanserini artırabilmektedir. Bu yüzden dermatoloğun dikkatli bir şekilde takip etmesi gereklidir. Ek olarak “Banyo PUVA” olarak isimlendirilen yöntem de uygulanabilmektedir. Bu tedavi, ağızdan psoralen alamayacak hastalar için geliştirilmiştir. Hasta psoralen maddesi ile yıkanmakta ve sonra UVA ışığı almaktadır.