Skabies halk arasında uyuz yada gidişik olarakta bilinen paraziter cilt hastalıklarının en fazla görülenidir.

Sadece insan derisinde yaşabilen ve çıplak gözle  görülemeyen mite (akar) türünden bir artropod olan “sarcoptes scabiei hominis’in” yol açtığı bir deri enfestasyonudur(dişi sarkopt 0.2-0.3 mm boyutlarında).

Dünyanın her tarafında, her yaş ve cinste görülür. Kış ve sonbahar aylarında artışlar gösterir. Şiddetli kaşıntılı deri lezyonlarıyla karakterizedir. En önemli bulaşma yolu deriden deriye doğrudan temas ve cinsel ilişki ile olmakta.  Ayrıca ortaklaşa kullanılan eşyalarla bulaşma olabilir. Bu nedenle aile bireylerinde veya hastanın yakın temasta olduğu kişilerde de sıklıkla enfestasyon görülmekte.

Bulaşma için deri temasının 5 dakikadan uzun olması gerekmektedir. 

Etkenlerin bulaşmasından kaşıntının başlamasına kadar geçen süre ortalama 1 aydır. Bu süre hastalığın ilk atağındaki süredir. Hastalığın tekrarladığı kişilerde bu süre daha kısa ortaya çıkmakta.

Deriye bulaşan erkek ve dişi sarkoptlar deri yüzeyinde çiftleştikten sonra erkek sarkopt ölür. Dişi sarkopt ise derinin en üst tabakası olan st.korneuma yerleşir ve bir aylık yaşam süresini burada tamamlar. Uyuz hastalığını yapan sarkoptun dişisidir.  Bu bir aylık süre içerisinde dişi sarkopt deride günde 0.5-5 mm kadar uzunlukta açtığı tünelcikler (sillon) açarak içerisine 40-50 yumurta bırakır(4-6 haftalık yaşam süreleri içerisinde). Bunlardan da 3-4 gün içinde larvalar oluşur. Bu larvalardan da nimfler ve erişkin parazitler gelişir. Bunar deri yüzeyine tekrar çıkarlar. Yumurtadan erişkin sarkopta yaşam siklusları 14-21 gündür. Yetişkin bir uyuz hastasının cildinde 15-25 adet(ortalama 12) sarkopt bulunur.

Sarkoptlar vücutta sebumdan-deri yağ salgısı zengin vücut alanlarını sevmezler(saçlı deri, gövde üst kısmı gibi).   

 

Sarkopt dış ortamda oda sıcaklığında 24-36 saat hayatta kalabilir. Ortam soğudukça bu süre uzamakta 

Halk arasında uyuz hastalığının kişisel bakım ve temizlik eksikliğinden meydana geldiği gibi yanlış bir düşünce vardır. Hastalığa neden olan sarkopt temiz ortamda da üreyebildiği için temizlik ve bakım ile direkt ilişkili değildir. Ancak hastalığın kalabalık, toplu yaşanan ve düşük hijyenik koşullarında daha hızlı salgınlar yapmakta.  

Hastalığın salgınların bakıldığında 15 yıllık salgın dönemi, 15 yıllık sakin bir dönem izleyen dönemler izlediği görülmekte. 

Uyuz tedavi edilmez ise aylar sonra kendiliğinden iyileşebilir veya kronikleşerek-müzminleşebilir. Bu hastalığın bulaşma ve salgınlar yapmasında önemlidir.