Dudakların yapısal özelliklerinin, fenotipinin belirlenmesi estetik ve klinik olarak son derece önemlidir. Dudak fenotipinin belirlenmesi için birçok yöntem kullanılmaktadır.

• Dudağın klinik muayenesi ve direkt ölçümler ile fenotipinin belirlenmesi; klinik muayenede antropometrik ölçümlerde landmarklar üzerinden dudağın metrik ölçümleri ve açıları değerlendirilmektedir. Sonuçlar dudak anthropometrik normları ile karşılaştırılmaktadır. 

•  Yüzün standart klinik fotoğrafları üzerinden fotogrametrik ölçümlerin yapılması; bu yöntem dudak fenotipinin belirlenmesinde en ideal yöntem olarak kullanmaktadır. Fotoğraflar üzerinden yine landmarklar kullanılarak özel bilgisayar programları ile daha hızla ölçümler yapılabilmektedir. 

• Lazer ya da 3D fotoğraflama teknikleri üzerinden antropometrik ölçümlerin yapılması; fotoğrafa göre daha detaylı değerlendirme imkanı sunan, hatta dudakta volümetrik ölçümler sağlayabilen yöntemlerdir.

Bunların dışında; sefalogram, cheiloscopy, stereoanalizis, stereofotogrametri, tomografi, MR ve ultrasound-US gibi bir çok yöntemde kullanılabilmektedir.

Dudağın anatomik ve estetik yapılarının ırklara göre belirlenmiş karakteristik şekilleri, fenotipleri tanımlanmıştır (dudağın şekli, yapısı, uzunluğu ve açılarına göre). Bunlardan en sık kullanılanı, Likert'in tanımladığı dudak morfolojisi tanımıdır (Likert skalası olarak da bilinmektedir). Gebelik döneminde annenin alkol kullanımına bağlı olarak çocuklarda gelişen "fetal alkol sendromu" (FAS) tanımlamak için kullanılmaktadır. Bu değerlendirme yönteminde çocukta dudakta philtrum şekline ve derinliğine, üst dudak kalınlığına ve Cupid’s bow şekline bakılmaktadır. Philtrum düzleşmesi ve üst dudağın ince olması FAS'ı desteklemektedir. FAS'ta dudaklar dışında küçük göz alanı da gözlenmektedir. FAS'a bağlı olarak kalıcı beyin hasarları, gelişimsel anomaliler, büyümenin gerilemesi, duygu, düşünce ve davranış anomalileri olabilmektedir.

Dudağın estetik ve anatomik yapılarının değerlendirilmesi ve fenotipin belilenmesi için dudaklarda anatomik değerlendirme alanları; 

Philtrum-Filtrumun 

Üst dudakta filtrumun uzunluğu, genişliği ve derinliği son derece önemlidir.

• Filtrumun uzunluğu; subnasale ile labiale superior arasında tanımlanan alandır. Filtrumun yaşa ve ırksal özeliklere göre uzun yada kısa olarak tanımlanmaktadır. Yüzün estetik görünümü filtruma bağlı olarak ciddi oranlarda değişmektedir.

• Filtrumun Genişliği; filtrumun sınırlarını oluşturan filtral tümsekler-ridges arasındaki mesafedir. Bu genişlik yaşa, ırkasal özelliklere ve cinsiyete göre değişmektedir.  

Filtrumun şekli ve derinliği; filtrum derinliği ve şakline göre filtrum yapısı tanımlanmıştır. Düzleşmiş hatta silinmiş filtrum; filtrumun her iki yanındaki ridgeler silinmiş hatta yoktur. Çocuklarda ve yaşlanma ile daha fazla görülmektedir. Üst dudak düz ve uzamış görünmektedir. Fetal alkol sendromunda görülen önemli fenotipik yapıdır. Normalde görülme sıklığı % 4,8'dir. Uzak Doğu ırklarında bu oran % 13'lere çıkmaktadır.

Birbirine paralel filtrum tümsekleri; filtrumun her iki yanındaki ridgeler birbirine paralel olarak üst dudak ile burun delikleri arasında uzanmaktadır. Kadınlarda daha sık görülmektedir. Filtrumun en sık görülen formu % 42 oranındadır.

Üçgen formunda filtrum; filtrumun iki yanındaki ridgeler yukarı uzanırken birbirine yaklaşarak burun columellasında sonlanmaktadır. Kadınlarda daha sık görülmektedir. Filtrumun ikinci en sık görülen formu % 33 oranındadır.

Konveks filtrum; filtrumun iki yanındaki ridgeler yukarı uzanırken erken birleşmekte ve burun columellasına birlikte ulaşmaktadır. Bu nedenle yukarıda filtrum konveksliği yoktur. Aşağıda ise filtrum konveksliği çok belirgindir. Sıklıkla erkeklerde görülmektedir ve % 12 oranındadır.

Cupid’s Bow 

Üst dudak ile filtrumun yapısından dolayı oluşan estetik anatomik alan.

• Cupid's bow'un yokluğu silinmesi
• Aşırı belirgin Cupid's bow

Üst dudak Yapısal Özelliklerine bakıldığında üst dudağın çok ince olabilir, kalın olabilir, normal ancak içe dönük olarak konumlanabilir yada üçgen şeklinde üst dudaklar görülebilir. 

Cheiloscopy-Dudak izi

Nasıl parmak izlerimiz her birimizde eşsiz ve farklı ise dudak izlerininde farklıklar gösterdiği bilinmekte. Dudak izlerinin değerlendirilmesine "chelioscopy" denilmekte.

Dudak izlerine göre alt formlar tanımlanmıştır.

• Düz vertikal çizgiler
• Düz vertikal ancak Y şeklinde dallanma
• Düz vertikal çizgiler ancak çizgilerde devamsızlıklar olması
• Çizgilerin çokgenler oluştruracak şekilde iç içe geçmesi
• Alt dudakta whrol olarak tarif edilen spirallerin olması gibi

Ağız köşeleri

Sağ ve sol ağız köşelerinin dudak birleşme çizgisine göre konumuna bakılmaktadır; aşağıda, aynı hizada yada yukarda olabilmektedir. 

 

Alt Dudak-Çene İlişkisi değerlendirlmektedir.

Alt dudak ile çene geçişi arasındaki ilişki farklılıklar göstermekte.

 Yukarıda tanımlanan tüm yapısal özellikler içerisinde üst dudak, cupid bow ve philtrum arasında yakın bir ilişki bulunmakta. Örneğin filtrum düz ise geniş olmakta, cupid bow yok ve üst dudak ince olmakta gibi.