- Gösterim: 4511
AD’de klinik şiddetin belirlenmesi hatta bunun skorlanması tedavilerin belirlenmesi ve hasta takibinde son derece önemlidir. Bu amaçla çeşitli skorlama sistemleri kullanılmakta. Bu amaçla en sık kullanılan sistem "Atopik Dermatitis Ağırlık Ölçeği- SCORAD-SCORing Atopic Dermatitis" dir.
Bu skorlama sisteminde öncelikle tüm vücuy yüzey alanına göre hastalık tutulum yüzey alanı belirlenir. bunun için standart 9 lar kurulı kullanılmakta. 9 lar kuralı toplam vücut yüzey alanında baş, kollar, bacaklar ve gövdeyi 9 ve 9 nun katlarına ayırmakta. Örneğin baş bölgesi vücudun % 9, 1 kol % 9 , gövde ön kısmı % 18 gibi. ' yaş alrtında baş ve bacaklarda yüzde oranları biraz faklı olmakta. Erişkin yada 2 yaş üstü çocuklarda 1 el içi kadar alan vücut yüzey alanının % 1 tanımlamakta. Tüm vücutta hastalık tutulum yüzey alanları bu şekilde hesaplanarak hastalık yaygınlığı skoru elde edilmekte.
Sonra her bir anatomik alanda klinik belritiler ve bulgular skorlanmakta. Klinik bulgular için lezyonlarda; kızarıklık-eritem, ödem/deriden kabartılar-papülasyon, sulantı/krutlanma, kaşıntı kaynaklaı deri bulguları-ekskoriyasyon, deride kabalaşma-likenifikasyon, normal deride deride kuruluk-kserozis bakılarak 0 ile 3 arasında her birine skorlar verilmekte. 0; yok, 1; hafif, 2; orta ve 3; şiddetli olmak üzere. Bunlar toplanarak toplam hastalık şiddeti skoru elde edilmekte.
Hastanın genel kaşınıt ve gece uykusuzluk şikayetlerini 0 ile 10 arasında skorlaması istenir. Bu toplam skor toplam subjektif semptomlar skoru olmakta.
Ayrı ayrı hesaplanan bu 3 skor; hastalık yaygınlığı, hastalık şiddeti ve subjektif semptomlar skorları toplanmakta. Bu genel toplam skor değeri 103 olmakta. Bu toplam skordan SCORAD indeksi çıkarılmakta.
SCORAD indeksi = hastalık yaygınlık skoru / 5 + 7 X hastalık şiddeti skoru/ 2 + hasta subjektif semptomlar skoru fromülünden hesaplanmakta. SCORAD indeksi 25 puanın altında olduğunda hafif, 25-50 puan arası orta ve 50 puan üzeri şiddetli hastalık olarak yorumlanmaktadır. Ancak bu şekilde yapılan bir indeksleme son derece kompleks bir süreç, zaman almakta ve aynı kişi tarafından bile yapılsa birbirini tutmayan sonuçlar vermekte. Hasta subjektif semptom değerlendirmesi maalesef hastadan hastaya değişmekte.
Bu nedenle son yıllarda objektif SCORAD ve Üç Puan Şiddet Skoru geliştirilerek kullanılmaya başlandı. Objektif SCORAD skorlama yukardaki ile aynı yapılmakta sadece hasta subjektif semptomlar skoru kullanılmamakta. Bunda toplam skor 0-83 arasında değişmektedir. Üç Puan Şiddet Skoru’nda ise hastanın deri lezyonlarından belirli bir alan seçilerek bu alanda lezyonda eritem, ödem, ekskoriyasyon değerlendirilmekte. Yine herbir değerlendirme için 0, 1, 2 şeklinde skorlama yapılmakta.
Hanifin tarafından geliştirilen Egzema Alanı ve Ağırlık İndeksi [EASI (Eczema Area and Severity Index)] diğer en sık kullanılan skorlama sistemidir. Psoriazis alan şiddet indeksi (Psoriasis Area and Severity Index) skorlamasından modifiye edilerek geliştirilmiştir. Bu skorlamada vücut; baş/boyun, gövde, üst ve alt ekstremiteler olarak 4 anatomik alanda değerlendirilmekte. Dört vücut alanı ayrı ayrı eritem, indürasyon/papülasyon/ödem, ekskoriasyon ve likenifikasyon açısından değerlendirilerek bulgu şiddetine göre 0-3 arası skorlanmakta. EASI maksimum skoru 72’dir( kaşınıt gibi subjektif semptomlar, kserozis ve skuam gibi değerlendirilmeler bu skorlamada dışlanmışlardır). Bu skorlama özellikle egzemanın tedavi takibinde daha sıklıkla kullanılmakta.
Araştırmacının Küresel Değerlendirmesi [IGA (Investigator Global Assessment)] üçüncü sıklıkta kullanılan skaladır. Pediatrik hastalarda sıkça kullanılmaktadır. Basit olan bu sistemde egzamanın klinik karakteristik bulguları kullanılarak (eritem, infiltrasyon, papülasyon, sızıntı ve pürüzlü deri), 0 (temiz) - 5 (çok şiddetli hastalık) aralığında puanlama yapılamakta. Böylece toplam 0-25 arasında puan elde edilir. Burada hasta subjektif şikayetleri skorlanmaz.
Hasta Odaklı Egzema Ölçeği [POEM (Patient-Oriented Eczema Measure)] skorlaması ise tamamen hastanın subjektif şikayetlerinin değerlenedirilmesi için kullanılan skorlama sistemidir. Hastaların hastalık şiddetine bakış açılarını değerlendirmektedirt. Çocuk ve erişkin hastalara 7 şikayetin sıklığı ile ilgili basit sorular sorulmaktadır; kaşıntı, uyku bozuklukları, deri kanaması, deride sulanma, deri çatlaması, pullanma ve deri kuruluğu/kabalaşması. Bu şikayetlerin son bir haftada içerisinde kaç gün hastayı etkilediği temelde sorgulanmaktadır.
Bu skorlama sistemleri içerisinde EASI, SCORAD ve POEM’in atopik dermatitisin klinik skorlamasında yeterli olduğu düşünülmekte. EASI ya da SCORAD’ın hastalık şiddetini değerlendirmede objektif olması nedeniyle POEM’in ise hasta perspektifinden şiddeti ölçmesi nedeniyle değerli olduğu düşünülmekte.