Saç dökülmesi ile saç problemleri yeni doğan ve çocuklarda sık görülmekte çocuk ile ailesinde strese neden olmaktadır. Bazı saç problemleri örneğin saç kıran trikotillomani (psikolojik kökenli olup kişinin kendi saçlarını koparması durumu) erişkinlerle birlikte çocuklarda da görülmektedir. Ancak saç dökülmeleri ve saç problemlerinin doğuştan gelen saç kusurları yada genetik hastalıklarla ilişkili olabileceği unutulmamalıdır. Bu nedenle yeni doğanda ve çocuklarda saç problemleri iyi değerlendirilmelidir.

Saç folliküleri gebeliğin 14. haftasın da görülmeye başlamakta ve hızlı büyüyerek 8. haftada görünür hale gelmektedir. Bunlar lanugo olarak tanımladığımız pigment içermeyen birkaç cm uzunluğunda ince saçlardır. Gebeliğin 7. ve 8. aylarında lanugo kılar dökülmekte yerini ara dönem-intermediet ve terminal saçlar almaktadır. Yeni doğanda erişkinden farklı olarak saçlar aynı evrededir. Bu nedenle saçların siklus ve form değişiminde yoğun dökülmeler olabilmektedir. Bu geçiş süreci doğum sonrasında da devam etmekte ilk olarak önde frontal bölgede saçlar dökülmekte sonrada 2-4 aylarda saçın arka kısmında occipital bölgede dökülme olarak yerine terminal saçlar çıkmaktadır.1yaş civarında erişkinde olduğu gibi saçın normal fizyolojik siklusu başlamaktadır. Bununla birlikte fizyolojik dökülmeler olabilmektedir. Ancak yeni doğanda ve çocuklarda patolojik dökülmeler iyi değerlendirilmeli dikkatli olunmalıdır.

Yeni doğanda saç danstisitesi 1135 saç/cm2 dir. Saçlı deri alanı genişledikçe bu yoğunluk azalmaktadır.

Çocuklarda saç dökülmesinin değerlendirilmesinde aileden iyi bir öykü alınmalıdır. Problemin doğumda olup olmadığı, ne zaman başladığı, dökülmenin yaygın yada bölgesel olup olmadığı ve yeniden saç çıkışı iyi sorgulanmalıdır. Saç problemlerine saçlı deride kaşıntı, kepeklenme ve konak varlığı sorulmalıdır. Ayrıca saç gelişimi ile ilgili olan tırnak ve diş gelişimi de sorgulanmalıdır. Terleme iyi değerlendirilmelidir. Ailede mevcut genetik yada genetk olmayan cilt hastalıkları ve saç problemelri sorgulanmalıdır.

Klinik muayenede saç dökülmesinin saçlı deride dağılımı ve paterni değerlendirilmelidir. Dökülme alanlarında saç follikülerinin deriye açıldıkları porların varlığı son derece önemlidir. Bu porlar ve saç follkülleri çevresinde eritem, kepeklenme varlığı son derec önemlidir. Tm vücut cilt muayenesi, tırnakların gölemi son derece önemlidir.

Basit çekme testi ile dökülmenin aktivitesi değerlendirilmektedir.

Saçların mikroskop altında incelenmesi doğumsal yada sonradan gelişen saç yapı anomalilerini tespit etmede son derece önemlidir.

Saçın kırılarak dökülmeleri iyi değerlendirilmelidir. Bunlarda saç şaftı hastalıkları öncelikle düşünülmelidir.

Ailelerin yeni doğan ve çocuklarda sık sordukları ve endişelendikleri saç problemleri ve neden olabilecek hastalıklar şöyle özetlenebilir.

Çocuğumun Saçları Hiç Uzamıyor. Neden?

Hipotrikozis

Hipotrikoziste bir çok genetik hastalıkta sık görülmektedir. Saçlara seyrek oldukları gibi saçların yapısal anormallikleri de gözlenmektedir. Doğumla birlikte görülmektedir. Yada sonrasında yaşla birlikte saçlar incelip seyrekleşmektedir.

Hipotrikozis simplex formu otozomal dominantdır ve diğer sendromlarla birlikteliği yoktur. Çocukluk döneminde saçlar incelmekte erişkin dönemde saçlar tamamen kaybolmaktadır.

Marie Unna hipotrikoziste otozomal dominant geçişlidir. Saç dökülmesi ile birlikte saçlarda yapısal bozukluklarda bulunmaktadır. Çocukluk döneminde saç dökülmesi vardır ve saçlar daha sonra kıvrılmaya hatta karmaşık, taranmayacak bir görünüme dönmektedir. Ergenlikte saçlar androgenetik alopesi gibi dökülmektedir. Diğer vücut kılları da yoktur.

Gevşek Anajen Saç Sendromu (Loose Anagen Syndrome)

Saçların yaşamsal evrelerinden anajen evrede çok kolay ve ağrısız dökülmeleridir. Sıklıkla 2-7 yaş arasındaki çocuklarda görülmektedir. En fazla kız çocularında ve saçları sarışın yani açık renkli olanlarda gözlenmektedir. Saçlar doğduklarında normaldir. Sonra saçlar seyrekleşmeye başlar ve saçların uzamadığından şikayet edilmektedir. Muayenede saçlar hafif tutulup çekildiğinde kolay el geldikleri ve döküldükleri görülmektedir. Dökülen saçlar alınıp mikroskopta incelendiklerinde saç köklerinin displastik anajen evrede oldukları görülecektir. Bu klinik durum zamanla yaşla birlikte düzelmektedir.

Kısalmış Anajen Evre Sendromu

Bu durumdaki saçlar uzamaz ve kesilmeye ihtiyaç duymazlar. Bu çocuklarda saçlı deride saçları anajen evreleri çok kısalmıştır. İlk olarak 2-4 yaş döneminde görülmektedir. Saçın yapısal özellikleri normaldir. Anajen evre kısaldığı için saçlar telojen evrededir ve dökülmektedir. Ancak gevşek anajen sendromda olduğu gibi saçlar elle çekildiklerinde kolay ele gelmezler. Bu klinik durum ergenlik sonrası normale dönmektedir.

Trichorrhexis Nodosa (TN)

En sık görülen saç yapısal bozukluklarındandır. Özelikle saçın hava koşulları değişimleri ile fazla döküldükleri görülmektedir. Sıcaklık, güneş, kimyasallar ve saçların çekilmesi dökülmeleri arttırmaktadır.Saçlar üzerinde kolay kopan nodüller bulunmaktadır. Bu kopma noktalarında saç uçları boya fırçasına benzemektedir. Saçlar kuru, kaba, kolay kırılan görünmektedir. Ayrıca saçlara dikkatli bakıldığında üzerinde beyaz nodüller görülebilir.

Monilethrix

Saçalrda otozomal dominanat geçişli keratin protein kusuru bulunmaktadır. Saçaın yapısına bakıldığında üzerinde darama ve genişleme alanları görülmektedir. Bu daralma alanlarında saçlar kolay kırılarak dökülmektedir. Bu saçlı deriye bakıldığında kirli sakal görünümü verdiğini saçların kuru ve kırılgan olduklarını görmekteyiz.

Minoksidil ve retinoi saitlerin saçlara kullanılanılması kliniği düzeltmektedir. Yala birlikte klinik azalmaktadır.

Pili Torti

Saçlar yassı ve kendi ekseni etrafında dönmüşlerdir. 180 derceye varan bu düzensiz eksen dönmeleri saçları krılgan yapmaktadır. Tüm saçlı deride saçlar etkilenmez. Doğduklarında saçları normaldir. Zamanla kliniğin ortaya çıkmakta saçlar sarı ve düzensiz görünmektedir. Ergenlikle saçlar koyulaşmakta ve daha az kırılmaktadır. Birçok sendromla birlikte görülebilmektedir.(Menke’s sendromu, ektpdermal displazialar gibi).

Trichorrhexis İnvaginata (Bambu Saçlar)

Çocukluk döneminde saçlar, kısa, dağınık ve kolay kırılmaktadır. Kaş ve kirpikler az yada hiç yoktur. Saçlar mikroskopta incelendiklerinde saçın uznlamasına ekseni boyunca sanki bambu görünümde olduğu gibi iç içe geçtikleri görülür. Yaşla birlikte saçların kalınlaşması ile bu görüntü düzelmekte ancak kaş, krpik hatta vücut kılllarında bu mikroskopik yapı kalmaktadır.

Bu saç yapı bozukluğu Netherton sendromu ile birlike sık görülmektedir. Bu sendrom otosomal rsesif geçmekte daha çok kız çocuklarında görülmektedir. Bu sendromda bu saç anomalisi yanında atopik dermatitis, ichthyosis linearis circumflexada örülmektedir. SPINK5 geninde mutasyona bağlı olarak serum proteaz inhibitor protein LEKTI eksikliği mevcuttur.

Çocuğumun Saçları Bir Türlü Şekil Almıyor, Hep Dağınık Görünüyor. Neden?

Pili Annulati

Saç boyunca saçın yüzeyinde açık ve koyu bantlar görülmektedir. Bu saçın kortex olarak tanımladığımız dış kısmında hava boşluklarından kaynaklanmaktadır. Bu saçların kabarık görünmesine neden olmaktadır.

Taranamayan Saçlar (Triangular hair, Uncombable hair, Cheveux incoiffables, pili trianguli et canaliculi, spun glass hair)

3 ay ile 12 yaş arasında ilk olarak görülür. Saçların normal kalınlığında ve uzunluğundadır ancak saçlar kabarıktır ve bir türlü tarama ile düzleşmez. Saçlar sıklıkla gümüş rengindedir ve saçaların % 50 sinden azını etkilemektedir. Saçlar mikroskopta incelendiklerinde yuvarlak olmak yerine üçgene benzer bir yapıda oldukları görülmektedir. Yaşla klinik hafiflemektedir.

Yünsü Saçlar (Woolly Hair)

Bu saçlarda saçlı derinin tamanında yada bir kısmında koyun yünü gibi kıvırcık saçlar görülmektedir. Saçar ince ve farklı kalınlıktadır. Saçların kıvırcıklaşması saçlar üzerinde düğümler ve kırılmalara neden olmaktadır.
Wooly hair, el ve ayaklarda keratoderma ve kardiomyopatilerin birlikteliği Naxos yada Carvajal hastalığını göstermektedir.

Çocuğumun Saçları Çok Fazla Dökülüyor. Neden?

Telojen Effluvium

Çocuklarda saçlı deride teleojen saçların oranı artışı ile birlikte telojen saçlarda dökülme olabilmektedir. Bu aniden başlayıp sonra kendiliğinden tekrara saçlar çıkabilir. Yada uzun ve tekrarlayan dökülmelere neden olabilmektedir. 2-3 aylık dökülme ve duraksama periyotları şeklinde seyredebilmektedir.

Çocuklarda telojen effluvium yapan en sık nedenler yüksek ateş, enfeksiyonlar, fiziksel ve duygusal travmalar, ani ayrılıklar, ilaçlar gibi. Ancak bu dökülmelerde hastaların 3 de 1 inde döküme nedeni saptanamamaktadır. Neden tekrarlamaz ise dökülme durmakta ve 3-6 ay içerisinde saçlar tekrar uzamaktadır.

Saç dökülmesi; tiroid hastalıkları, demir eksikliği anemisi, çinko eksikliği, beslenme düzensizlikleri, kanserler, ilaçlar ve bazı otoimmün hastalıkalraddad olabilmektedir.

Gevşek Anajen Saç Sendromu (Loose Anagen Syndrome)

Saçların yaşamsal evrelerinden anajen evrede çok kolay ve ağrısız dökülmeleridir. Sıklıkla 2-7 yaş arasındaki çocuklarda görülmektedir. En fazla kız çocularında ve saçları sarışın yani açık renkli olanlarda gözlenmektedir. Saçlar doğduklarında normaldir. Sonra saçlar seyrekleşmeye başlar ve saçların uzamadığından şikayet edilmektedir. Muayenede saçlar hafif tutulup çekildiğinde kolay el geldikleri ve döküldükleri görülmektedir. Dökülen saçlar alınıp mikroskopta incelendiklerinde saç köklerinin displastik anajen evrede oldukları görülecektir. Bu klinik durum zamanla yaşla birlikte düzelmektedir.

Alopesia Areata (AA)

Çocuğumun Saçları Yama Tarzında Dökülmekte. Neden?

Alopesia Areata (AA)

Otoimmün ve genetik faktörlerle gelişmektedir. İmmün sistem saçlı deride anajen evredeki saçları hedeflemekte ve bu distrofik anajen saçlara neden olarak bunların teleojen evreye girmesine zorlamakta buda hızla bölgesel saç dökülmesi yapmaktadır. Tedavi olmaksızın % 80 ni 1 yı içerisinde kendiliğinden iyileşmektedir. % 14-25 ise tüm saçlı deriyi hatta vücudu içine alacak şeklide ilerleyebilmektedir.

Trikotillomani, Kendi Saçlarını Yolma, Trichotillomania

Burada hasta saçlarını tekararlayack şekilde yomakta koparmaktadır. Parmak emme gibi bir alışkanlıktır. Sıklıkla elin kolay ulaşabileceği saçın ön ve tepe kısmı tercih edilmektedir. Klinik görüntü alopesia areataya benzer ancak burada dökülme sınırı çok belirgin değildir ve dökülme alanında farklı uzunlukta koparılmış saçlar görülebilmektedir.

Saç Mantar Hastalığı, Tinea Capitis

Saçlı deride hasar ile birlikte seyreden saç dökülmeleri.

Burada dökülmeler malesef kalıcı saç kayıplarına neden olmaktadır. Örneğin yanıklar, radyasyon, morfea, favus, traksyon alopesisi, saçlı deri likne hastalığı gibi.