Koilonişya(Koilonychia) şeklinden dolayı kaşık trınak olarak bilinen tırnağın şekilsel deformitesidir. Yunanca kaşık için kullanılan koilos kelimesinden türetilmiştir. 

Çomak parmak trınak defromitesinin klinik olarak tam tersi görüntüdür.

Tırnak plağının uzunlamasına ve/veya enlemesine kaşık şeklinde konkav bir şekil almasıdır. Tırnak plağının ortası çukur kenarları yükselmiş gibi görünmektedir.

Tırnakta başlangıcında uzunlamasına ve enlemesine olan hafif konveks eğim azalmata tırnak düzleşmekte. Buna platonychia denilmekte.

Sıklıkla ellerde ilk 3 parmakta başlamakta ve görülmektedir. Ayak tırnaklarında daha nadir görülmektedir.

Altta yatan neden bağlı olarak bazen trınak ortasında çukurlukta uzunlamasına bir sırtlanma yada fissür görülebilmektedir. Örneğin bir genetik cilt hastalığı-genodermatoz olan " trichoonychotic hidrotic ectodermal dysplasia" da klinik bu tırnak defromitesi görülmektedir. 

Klinik sonradan gelişmekle birlikte ailesel ve doğumsal koilonişyalar görülebilmektedir.

Benzer özellikler “serrated koilonychia” sendromunda görülmekte ve steroid enjeksiyonun proksimal trınak katlantısına yapılması klinik düzelme sağlamakta.

Bu tırnak deformitesinin neden geliştiği üzerine zayıf varsayımlar olmakla birlikte kan akımı anomalileri(yaşlanma, sinirsel yada damarsal kaynaklı), endokrin nedenler, metaloenzimlerin eksiklikleri, sülfür içeren aminoasitlerin eksiklikleri ve bazı cilt hastalıkların neden olabileceği düşünülmektedir. Bunlar içerisinde en kabul bulan düşünce ğarmakta kan akımının azalması, trınak plağı altındaki dokularda ve distal tırnak matrixinde çökmenin gelişmesidir.

Psoriasis ve onikomikozlarda trınak yatağında hiperkeratozis gelişimi kaşık trınak defrımitesine neden olabilmektedir. 

Kaşık Tırnak Deformitesi Nedenleri

Dermatolojik Hastalıklar

• Liken Planus-LP; LP de 3–15% oranında trınak palağında incelme ve atrofi, onychorrhexis, kırmızı lunula, longitudinal erythronychia, trınak uçlarında ayrılmalar, kaşık tırnak, subungual hiperkeratozis ve onikolizis görülmektedir.
• Psoriasis; Sedef; hastalığın tırnak matrixi ve tırnak yatağını tutmasına göre trınak belirtileri değişmekle birlikte onikolizis, oil-drop spot(salmon lekesi), kırmızı trınak yatağı ve splinter hemorajiler hatta kaşık tırnak görülebilmektedir.
• Trachyonychia; el ve ayak trınaklarının tamamında homojen kabalaşmayı iafede etmektedir. Sıklıkla brneden olmaksızın gelişebildiği gibi alopesi ve psoriaiste görülebilmektedir. Trachyonychia kaşık trınak görülebilmektedir.
• Onikomikozlar; tınak mantarlarında diğer deformiteler ile birlikte kaşık tırnakta görülmektedir.

Sistemik hastalıklar

• Demir eksikliği olan kişilerde 5.4% oranında görülmektedir. Hatta kaşık tırnak olan çocuklarda demik eksikliği en sık ve ilk akla getirilmesi gereken nedendir. Ancak demir eksikliği şiddeti ile kaşık tırnak kliniği arasında kolerasyon bulunmamaktadır. Plummer–Vinson sendromu gibi yutma güçlüğü, yemek borusunda web ve demir ekliğinde 37–50% oranında kaşık tırnak görülmektedir.
• Solunum ve sindirim sisteminin üst anatomik alanlarına yerleşen SCC kanserlerinde 3–15% oranında kaşık trınak görülmekte.
• Kaşık tırnak 49% oranında hemokromatoziste görülmekte.

Endokrin Sistem hastalıkları

• Hipertriodizimde 29% oranında kaşık trınak görülmekte.
• Diyebet
• Sistemik lupus
• Raynaud hastalığı

Beslenme

Kötü beslenmeye bağlı Vitamin C, çinko, bakır, selenyum, sistein ve diğer aminoasit eksiklikleri kaşık tırnağa neden olmaktadır.

Erken Çocuk Dönemi 

• Özellikle ayak başparmakta bu dönemde kaşık trınak nromalde görülmektedir. 1-2 yaş döneminde görülmekte ve 9 yaşlarına kadar kendilğinden kaybolmaktadır.
• Travma; çocuklarad en sık kaşık trınak deformitesi nedenidir. Dar ayakkabılar ve parmak emme bununları nedenleri arasındadır.

Ailesel Koilonişya

Doğumsal yada ilk yıllarda ortaya çıkmakta. Başlangıçta trınak ince ve düz iken zamanla kaşık tırnağa dönüşmekte. Sıklıkla aynı aile bireylerinin aynı el ve parmaklarında görülmektedir.

Yüksek İrtifa Yaşamı

Deniz seviyesinden özellikle 3000 m yüksek yaşayanlarda 7–47% oranında görülmektedir. Özellikle bu yüksekliklerde yaşamış 40-50 yaşlarda görülüyor.

Mesleki nedenler

Mesleki temas edilen kimyasal yada iritanlar, parmakların maruz kaldığı mekanik stres neden olarak tanımlanmıştır. Oto sanayisinde çalışanların 5.3% oranında kaık trınak bu nedenle ortaya çıkabilmektedir. Kuaförlerin amonyum tiyoglikolat(permada kullanılmakta) maruz kalması kaşık trınağa neden olabilmektedir.

Tedavi

Kaşık tırnak nedenine bağlı olarak bu defromşte geçici yada kalıcı olabilmektedir. Örneğin liken planus sonrası deformasyon kalıcıdır. Mesleki yada demir eksikliğinde kaşık tırnakta neden ortadan kaldırıldığında tırnak normale dönmektedir.

.