Ota Nevüs (Nevus of Ota)

Ota nevüs, "Nevus fusco-ceruleus ophthalmo-maxillaris" ve "okülodermal melanositozis" gibi isimlerle de bilinen bir cilt rahatsızlığıdır. Yüzün tek bir tarafında, gözde sklera (gözün beyaz kısmı) ile aynı tarafta yer alan trigeminal sinirin oftalmik ve maksiller dallarının dağıldığı deri alanlarında hiperpigmentasyon olarak ortaya çıkar.

Deriden kabarık olmayan, mavimsi gri renkte lekelerdir. Sınırları, trigeminal sinir dağılım alanlarında sonlanır. Genetik bir özellik göstermese de, ailesel bir sıklık söz konusudur. En sık Japon, Çin, Kore ve Hint gibi Uzak Doğu ırklarında ve Afrika siyah ırklarında rastlanır. Kadınlarda erkeklere göre 9 kat daha fazla görülür.

Olguların %50'sinde doğumda fark edilirken, %30'unda ergenlik döneminde, genellikle 10 yaş civarında klinik belirtiler gelişir. Aslında bu nevüsler doğumdan itibaren vardır, ancak başlangıçta pigment (melanozom) içermezler (amelanotik nevüsler). Ergenlikteki hormonal değişimlerle birlikte aktif hale gelerek görünür olurlar.

Klinik Bulgular ve Sınıflandırma

Ota nevüs, yüzün üst ve alt göz kapaklarında, şakaklarda, elmacık kemiği üzerinde, burunda ve alında görülür. Yüzün kılsız ve tüysüz alanlarını tercih eder. Olguların %95'inde yüzün tek tarafına yerleşirken, %5'inde iki taraflı olarak da görülebilir.

Deri pigmentasyonunun yanı sıra, gözde (konjonktiva, sklera, göz çevresi yağ dokusu, kornea ve retinada) ve ağız mukozasında da pigmentasyon olabilir. Göz tutulumuyla sklera ve iris (gözün renkli kısmı) etkilenebilir. Olguların %1'inde glokom (göz tansiyonu) gelişme riski bulunur.

Klinik şiddetine ve tutulum alanına göre aşağıdaki gibi sınıflandırılır:

• Tip I (Hafif Form):

  • IA: Sadece göz kapakları, göz çevresi ve şakaklarda hafif tutulum.

  • IB: Göz kapağı altı ile nasolabial kıvrım arasındaki zigomatik alana hafif tutulum.

  • IC: Sadece alında hafif tutulum.

  • ID: Sadece burun kanatlarında hafif tutulum.

• Tip II (Orta Form): Üst ve alt göz kapakları, göz çevresi, zigomatik alan, yanaklar ve alanda tutulum.

• Tip III (Şiddetli Form): Saçlı deri, alın, kaşlar ve burunda tutulum.

• Tip IV (İki Taraflı Form): Yüzün her iki tarafında tutulum.

Ayırıcı Tanı ve İlişkili Riskler

Ayırıcı tanıda mavi nevüs, lentigo maligna, okronozis, fitofotodermatit ve Riehl'in melanozu gibi durumlar akla gelmelidir. Melazma ile de karıştırılabilir. Hori nevüs'e benzese de, Hori nevüs'te pigmentasyon yüzün iki tarafında, göz çevresindedir ve genellikle 30-40 yaşlarda başlar.

Ota nevüs, estetik sorunların yanı sıra bazı ciddi riskler de taşır:

• Göz tutulumu ile glokom ve malign melanom gelişme riski artar.

• Çok nadiren Ota nevüs üzerinde veya beyinde malign melanom gelişimi bildirilmiştir. Bu yapılarda aniden gelişen bir kitlenin büyümesi, maligniteyi düşündürmelidir. Malignite gelişimi açık tenli hastalarda daha sık görülür.

Bu riskler nedeniyle Ota ve Ito nevüsler tedavi edilmelidir. Tedavi edilmeyecekse, hastalar yılda iki kez kontrol muayenesinden geçirilmelidir.

Ito Nevüs (Nevus of Ito)

Ito nevüs, "fusco-ceruleus acromio-deltoideus" olarak da bilinir. Klinik özellikleri ve görünümü Ota nevüs'e benzer. Ancak Ota nevüs trigeminal sinirin yüzdeki dağılım alanına yerleşirken, Ito nevüs vücudun tek tarafında posterior supraklaviküler ve lateral brakiyal kutanöz sinirlerin dağılım alanlarına yerleşir. Sık tutulum yerleri köprücük kemiği, omuz ve boynun yan kısmıdır. Bazı hastalarda hem Ito hem de Ota nevüs aynı anda bulunabilir.

Tedavi Yöntemleri

Tedaviye çocuklarda okul döneminden önce başlanması, gelişebilecek psikolojik sorunları önlemek açısından önemlidir.

• Kamufle Edici Kozmetikler: Kapatıcı tedaviler olarak kullanılabilir.

• Dermabrazyon: Günümüzde tercih edilmemektedir.

• Cerrahi: Cerrahi olarak çıkarılması ve deri greftleri ile yapılan uygulamalar, estetik sonuçları nedeniyle pek tercih edilmez.

• Kriyoterapi: Etkisiz olduğu için özellikle göz kapakları ve derin dermal yerleşimlerde kullanılmaz.

• Lazer Uygulamaları: Günümüzde en etkili yöntemdir. Fraksiyonel CO2 lazer ve Q-switched lazerler (Nd:YAG, KTP ve Alexandrite) kombine olarak kullanılır.