Sikatrisyel yani saçlı deride yaşanan hasar nedeni ile saç köklerinin kalıcı olarak olarak hasarlandığı saç dökülmeleri 2 ye ayrılmaktadır.

1. Primer yada birincil nedenlere
2. Sekonder yada ikincil nedenlere bağlı alopesiler

Primer Sikatrisyel Alopesi

Bu guruptaki alopesilerde problemler sadece saçlı deri ile sınırlıdır. Saçlı deride yaşanan bu problemler saç folliküllerinde iltihabi hasar ile fibrozis yapmakta yani saçlar kalıcı olarak dökülmekte ve saçlı deridede skatrisler gelişmektedir.

Bu guruptaki hastalıklar saçlı deride iltihabın oluşumunda rol oynayan lenfosit ve/veya nötrofil gibi inflamasyon hücrelerinin varlığına görede sınıflandırılmaktadır.

Lenfositlerin Rol Oynadığı Primer Skatrisyel Alopesiler

• Lichen planopilaris-Liken pilanoplaris; Lichen planusun saçlı deri tutulumudur.  3 varyantı saptanmıştır.
  
  
  1. Klasik liken pilanoplaris; Folliküler liken planus olarakta bilinmektedir. Daha çok erişkinlerde gözlenmektedir. Kadınlarda daha fazladır. 25-70 yaş döneminde ve sıklıkla 40 yaşlarda gözlenmektedir. Irksal farklılık yoktur. Saç folliküllerinde özellikle bulge başta olmak üzere üst kısımda T lenfositler yoğundur. İlaçlar  özellikle altın ve quinacrine hydrochloride gibi suçlanmakta ancak tam etyoloji bilinmemektedir . Sıklıkla saçlı deride kaşıntı ile başlamaktadır. Kepeklenme ve saçlarda anagen evrede dökülme vardır. Yanma, ağrı olabilmektedir. Kıl folliküleri çevresinde eritem ve skuam gözlenmektedir.  Klinik tabloya AGA ve FPHL eklenmesi ile klinik daha da artmaktadır. Tedavide güçlü kortikosteroid içerikli losyonlar ve hastalıklı alanlara  kortikosteroid iğnelerle kullanılmaktadır.  % 10 dan fazla tutulumlarda tetrasiklin ve hidrokininler kullanılmaktadır.
     
     
  2. Frontal fibrosing alopecia; Post menoposal frontal fibrosing alopesi olarakta tanımlanmaktadır.  Postmenoposal kadınlarda gözlenmektedir. Frontal saç çizgisinin 1-2 cm gerisine yerleşerek bu çizginin gerilemesine neden olmaktadır. Saç follikülleri çevresinde eritem ve saç dökülme plakları vardır.  Nadiren kaşlarda ve vücut kıllarınıda etkilemektedir. Simetrik frontal saç ön çizgisinde band şeklinde gerileme olmaktadır. (0.5 ile 8 cm arasında) Kaşıntı ve yanma yoktur. Basit saç çekme testi negatiftir. Aktif lezyon alanlarında saç follikül çevresinde eritem gözlenebilir. Tedavisi tam olarak yoktur. Kortikosetroidler topikal lezyonla içerisine iğne olarak uygulanmaktadır. Finasterid tablet ve minoxidil topikal olarak kullanılabilmektedir.
     
     
  3. Piccardi–Lassueur–Graham Little sendromu; Erişkinlerde gözlenmektedir. Neden bilinmemektedir. Saçlı deride skatris ile alopesi gelişimektedir. Koltuk altı, kasık bölgesini hatta gövdedeki kılları etkileyebilmektedir. Etkilediği alanlarda saç ve kıllarda dökülme yanında folliküller uyan çıkıntılı papüllerde yapmaktadır.
     
     
  4. AGA yada FPHL paternlerine benzer dökülme yapan Fibrosing Alopesi; Hastalarda AGA ve FPHL patern dökülme bulunmakta ancak arada aşırı kaşıntı ile saç dökülmelerinde artış yaşanmaktadır. AGA ve FPHL tedavileri yanında topikal kortikosterodiler kullanılmaktadır.
     
     
• Pseudopelade of Brocq; Alopesi areataya benzemektedir. Etyoloji bilinmemektedir. Saçlı deride sınırlı bir klinik tablodur. Asemptomatik seyretmektedir. Pull testi negatiftir. Konfeti tarzında saç dökülme alanları yanında büyük plaklarda yapmaktadır. Alopesi alanları hipopigmente ve atrofi olabilmektedir. Tedavi aynı
  
  
• Central centrifugal cicatricial alopecia; Afrika ırklarında gözlenmekte ve hastaların sıklıkla saçlarını düzleştirmek amaçlı yaptıkları sıcak metal tarak işlemlerine bağlıdır. Asemptomatiktir. Saçlı deride gerginlik, batma hissi ve kaşıntı olabilmektedir. Orta hatta vertexte başlayarak yayılmaktadır.  Tedavi aynı
  
  
• Alopecia mucinosa; folliküler musinosis olarak bilinmektedir. Tüm yaş döneminde gözlenmektedir. Erkeklerde biraz daha fazladır. Mycosis Fungoides ile birlikteliği önemlidir. Saçlı deri, ense, kaş ve kirpikler etkilenebilmektedir. Lezyonda kaşıntı, terleme ve duyu yokluğu bulunmaktadır.
  
  
• Keratosis pilaris spinulosa decalvans/Folliculitis spinulosa decalvans; Daha çok çocukluk döneminde gözenmektedir. Ailesel yatkınlık söz konusudur.
  
  
• Discoid lupus erythematosus
  
  
• Scledoderma/morfea

Nötrofillerin Rol Oynadığı Primer Skatrisyel Alopesiler

• Folliculitis decalvans; Erişkin dönemde başlamaktadır. Kaşıntı, ağrı gerginlik olabilmektedir. Düzensiz kenarlı yuvarlak depigmente alopesi alanları olmakta çevresindeki aktif sınırda folliküler püstüller gözlenmektedir. Lezyonlarda Staf. Aerius bakaterisi gözlenmektedir.
  
  
• Perifolliculitis capitis abscedens et suffodiens; Tipik olarak gençleri ve özellikle zenci erkekleri etkilemektedir. Ağrılı saçı deride abse benzeri alanlar gelişmektedir. Acne conglabata, hidroadenitis suppurativa olabilmektedir. HLA B 27 pozitifliği spondyloarthropati riskini göstermektedir.

Lenfosit ve Nötrofillerin Rol Oynadğı Mix Primer Skatrisyel Aopesiler

• Acne keloidalis nucha; 40 yaş altı Afrika ırklarında daha fazladır. Occipital ve ense sık tutulmaktadır. Papülopüstüller ile başlamakta ve skar ile nodüller gelişmektedir.
  
  
• Acne necrotica; Erişkinler olmaktadır. Kaşıntılı gergin kırmızı papüller püstüller gelişmektedir. Ortasında hemorajik su çiçeğine benzer yapılar gelişebilmektedir.  Frontal alan sıklıkla etkilenmektedir. Ataklar halinde seyretmektedir.
  
  
• Erosive pustular dermatosis of the scalp; yaşlılarda gözlenmektedir. Sıklıkla eroze, şişlikler kabuklu plaklar olmakta ve travmalar sonrasında başlamaktadır.

Sekonder Sikatrisyel Alopesi

Saçlı deri dışındaki hastalıklar ve genetik durumlar saçlı deriyi etkilediğinde skar ile sonuçlanan alopesi yani kalıcı saç kaybı yapmaktadır.

Genedermatozlara Bağlı Kalıcı Alopesi

Doğuştan saç kaybı vardır ve genetik geçişlidir.

• Ektodermal Dysplasia
  
  
• Aplasia cutis congenital; Doğumla birlikte saçlı derinin epidermis ve dermis gibi tabakalarının olmayışıdır. olmayışıdır. Saçlı deri en sık etkilen alandır.  Sıklıkla orta hatta gözlenmektedir.  Alopesi alanında genişlemiş venler gözlenmektedir. Tek lezyon daha sıktır ve yuvarlak 0.5-10 cm çaplarında olabilmektedir. Ülser ile başlayıp Skar gelişimi söz konusudur.
  
  
• Incontinentia pigmenti; X kromozomu geçişli olması nedeni ile kız çocuklarında gözlenmektedir. Vücutta Blaschko çizgilerini takip etmekte ve 3 stage geçmektedir. Saçlı  deri tutulumunda düzenszi kenarlı plaklar yapmaktadır.
  
  
• Ichthyosis; özellikle congenital icthyosiform erythodermada skatrisyel alopesi olmaktadır
  
  
• X chromosomal Chondyspiasi Punctata; Kemik tutulumu yanında saçlo deride saktrisye alopesi yapmaktadır.
  
  
• Hereditary Epidermolysis Bullosa; dride son derec hassa ve su toplamları olmaktddır. Junctional ve dstrofik formu saçlı deride skatrisyel alopesi yapmaktadır.
  
  
• Porokeratosis mibeli; Akşz yada heredte olabilmektedir. Saçlı deride skatrisye alpesi yapmaktadır.
  
  
• Epidermal Nevus; Nevus sebaceous en sık gözleneidir. Çocuk döneminde gözenmekte yaşla büyümekte
  
  
• Damarsal anomaliller
  
  
• Dyskeratosis Follicularis (Darier hastalığı)

Fiziksel ve Kimyasal Travmalar

• Mekanik travmalar; sıklıkla doğum travmaları, basınç travmaları ve traksiyon alopesiye neden olmaktadır.
• Yanıklar;
• Donmalar;
• Kimyasal yanıklar;
• Kronik kaşıntı
• Böcek ısırmaları
• Radrasyon

Enfeksiyonlar

• Bakteriyal enfeksiyonlar
  • Lepra
  • Sifiliz
  • Tüberkülozis
    
    
• Viral;
  • Zona
  • Su çiçeği
    
    
• Mantar
  • Kerion
  • Favus
    
    
• Ptotozoik
  • Leishmania

İnflamatuar Cilt Hastalıkları

• Psoriasis
• Pityriasis amiantacea
• Giant cell Arteritis
• Pyoderma gangrenosum
• Greft versus Hastalığı
• Morfea
• Lichen sclerosis atrophicus
• Cicatricial pemphigoid
• Porphyria Cutena Tarda
• Epidermolysis Bullosa Acqusita
• Sarcoisdosis

İlaçlar

Tümör ve Kanserler

Bu gurup alopesilerde saç folliküllerinde ve saçlı deride fibrozis ve skar gelişmemektedir. saç dökülmesi geçicidir. 

Nonskatrisyel Alopesi diffüz-yaygın ve lokal olabilmektedir.

Diffüz Non skatrisyel Alopesiler; saç yaşam siklusunu etkileyen faktörler saçları anagen ve telogen evrede fazla dökülmesine neden olmaktadır.

1. Anagen Effluvium

Saç siklusunun angen evresinde çok sayıda saç dökülmektedir. Angen evrede dernmal papillada matrix hücreleri ile saç kılıfındaki hücreler yüksek bölüme ve çoğalma evresindedir Bu evrende bunun ani durması saçın dökülmesine neden olmaktadır. Distrofik anagen saç morfolojik olarak saçın sonlanması koniktir ve saç dışında kıl şaftı gözlenmez.

Anagen Effluvium; 2 formu tanımlanmıştır;

Dystrophic Anagen Effluvium

Sıklıkla nedenler; antineoplastic ilaçlar (chemotherapy-induced alopecia), radyasyon, çevresel ve mesleki kimyasal maddeler (toxic alopecia) ve alopecia areata dır. Bir kaç gün ile hafta içerisinde dökülme olmaktadır.Ağır metllerde keratin arasındaki sulfur bağlarını kırmaktadır. thallium, mercury, arsenic, copper, cadmium ve  bismuth gibi. En fazla maruz kalma riski bakırdadır.

Alopecia areata nın diffüz formundada  Dystrophic Anagen Effluvium  ortaya çıkmaktadır.

Loose Anagen Hair

Çocuklarda sıklıkla gözlenmektedir pull tsetinde ele kolay gelen yoğun anagen dökülme mevcuttur.  Pull test arısızdır. Yaşla birlikte düzelmektedir. Bazen erişkinlik yaşına kadar uzayabilmektedir. Geç yaşta başlayan Loose anagen hair AIDS ile birlikte olabilmektedir. %80 den fazla oarada angen pull test dökülmesi mevcuttur.

2. Telogen Effluvium

Saçlı deride telogen evre %20 üzerine çıktığında club formunda saçlar atılmaktadır. Saç danstisite normaldir. Hastaların % 30 unda özellike kadınlarda saçlı deride ağrı ve duyu artışları vardır. Saçların taranması daha belirgin hele getirmektedir. Akut dmnemde günlük saç dökülmesi 200-300 lere çıkmaktadır. Pull testi 10 un üzerinde ve telogen saçlar içermektedir. Trichogramda teleogen oranı %20'lerin üzerindedir.

2 klinik formu tanımlanmıştır.

Akut Telogen Effluvium

Yapan nedenden 3 ay sonra içerisinde ortaya çıkmaktadır ve 6 aydan uzun sürmez.

Ateşli hastalıklar, doğum, psikolojik yoğun stress cerrahi travmalar sonrası kan kayıpları sert ve kontrlsüz dietler yapan nedenler arasındadır.

Saç kaybı % 50 den azdır. Tüm saçl deride azalma yanında incelme söz konusudur ve bitemporal geri eçkilme gözlenmektedir.Bir sure sonra saç yoğunluğu eski haline gelmektedir.

Hastada altta yatan neden bilinmiyor ise demir, tam kan tiroid fonksyonları sys testleri ve otoantikorlar bakılmalıdır. İalç kullanımı OCS ve bunların kesilmesi sorgulanmalı ve AGA yönünde değerlnedime yapılmalıdır.

Akurt ve korınik formu vardır.Kronik formu 6 aydan uzn sure formudur ve sıklıkla orta yaş üzerinde gözlenmektedir. Günlük saç dökülmesi 80-150 lerin altında ancak belirgin bir seyrekleşme mevcuttıur. Seyrekleşme alanında 3-6 cm yen saçlar gözlenmektedir. Kornik formunda frototemporal gerileme olmaktadır.Kronik formunda trichodyna gözlenmektedir.

Kronik Telogen Effluvium

6 aydan daha uzun süren telogen effuliımdur. Altta yatan demir eksiklii, diet bozuklukları(protein-kalori malnutrisyonu, çinko eksikliği) tiroid hastalıkları, metabolic hastalıklar(böbrek ve karaciğer hastalıkları ve maliniteler), SLE, HIV, ilaçlar olabilimektedir.

Son çalışmalar düşük serum ferritin seviyesi (≥20 μg/l) ile saç dökülmesi rasında direkt bir işki bulunmamıştır.

Klinik olara bitemporal geri çekilme pozitif pull test vardır. Hasta büyük saç yumaklrını toplayabilir.

Dökülme mevsimler ile artıp azalabilir.

Saçın siklusuna gore telogen effulium 5 subkatogoriye ayrılmaktadır.

1. Hızlı anagen geçiş; patolojiye bağlı olarak anagen evredeki saçlar hızla telogen evreye girmektedir. Bu en sık gözlenen telogen effulium formudur. Sıklıkla stress, ilaçlar, UV , kilo kaybı, sigara içimi, s ve ateşli durumlar sonrasında gözlenmektedir. Patolojiden sonraki 3-4 ayda gözlenmektedir.
2. Gecikmeli anagen geçiş; anagen evre normalden uzamış ve bunlar telojene geçtiğinde hızla dökülmektedir. Örneğin gebelik sonrası gelişen telogen effulium nu tiptir.
3. Hızlı telogen evreden çıkış; Burada saçlar telogen evreden hızla anegen evreye grmekte buda dökülmelere neden olmaktadır. Minoxidil tedeavileri sonrası gelişen dökülmelerde olduğu gibi
4. Uzamış teleojen evre; burada saçlar telojen evrede olması gerekenden fazla kalamkta ve anagen evreye geçerken dökülmektedir. Uzamış gün ışığı yada kısalmış gün ışığında fizyolojik mevsimsel telogen dökülme olmaktadır.
5. Kısa anagen evre; Sıklıkla AGA da olmaktadır.

Lokal Nonskatrisyel Alopesiler

Alopesi Areata-Saç Kıran

En çok her iki cinsten genç ve orta yaşlı erişkinlerde görülür. Çoğu vaka kendiliğinden iyileşir; yani gelip geçicidir ve özel bir tedavi gerektirmez. Bu hastalığın nedeni tam olarak bilinmese de, bu saç dökülmesinden, yalnızca saçları etkileyen bir otoimmün süreç sorumlu tutulmaktadır. Hastalarda genellikle madeni para büyüklüğünde, yani 2.5 santimetre çapında bir veya daha fazla dairesel alanda saç dökülmesi görülür.

Trichotillomania

Saçarın tekrarlayan koparma lışkanlığı ile ortaya çıkmaktadır. Kadınlarda ve çocuklarda daha fazladır. Çocuklarda anne uyumsuzluğı suçlanmaktadır. Telojenler kolay çekilmekte anajenler ise krılmaktadır. Bu needle alopesik alanlada zunlukları değişken 2.5-3 cm arasında saçlar gözlenmektedir. Saçlı deri dışında kaş ve kiriklerde olabilmektedir. Saçlarda oyna alışkanlığı telefonda tv seyrederken olmakta. Sıklıkla frontotemporal alanda olmaktadır. Bazı hastalarda koparılan saçların yenilme alışkanlığıda olabilmektedir. Buna Trichophagy denilmektedir. Alışkanlık bırakıldığında saçlar normale dönmektedir.

Traksiyonel-çekme Alopesi

Mekanik çekmeye bağlı gelişmektedir. Sıklıkla aşırı yapılan saç sitillerine,  kaza, kaşıntılı saçlı deri hastalıklarına ve kompulsif psikolojik hastalıklara bağıdır. Mekanik olanlar; kaza yada stil amaçlı olabilmektedir. Saçın topuz yapılması, tarama ve fırçalama, saç bantları, tokalar, bugidiler yapabilmektedir.  Saçların aşırı ve sert taranması da nedenler arasındadır.

Kaza sonucu aşırı çekme saçlı deride inflmasyon da yapmaktadır.

Özellikle saç topuzu ve saçların yandan bağlanması saç sınırnda dökülmelere ve buralarda vellus tarzında kıllrın görünmesine neden olmaktadır.

Mekanik saçların çekilmesi zamanla saçlı deride inflamasyona neden olmatadır.

Kimyasalların kulanımı kliniği daha zorlaştırmaktadır.

Tekrarlayan sürtünme saçların kırılma ve dökülmelerine neden olmaktadır. Saç bantları, pretibial alanda dökülmeler yapmaktadır.

Örneğin break danse yapanlarda sokak dansçılarında saç vertexinde bu tip sürtünmeye bağlı dökülmeler olmaktadır.
Saç bandları kullanan kadınlarda % 50 den fazla gerginlik baş ağrısı olmaktadır. Dökülen saçların çevreside saç şaftında kırılma ve dökülmeler gözlenmektedir.Yüz germe oprerasyonları sonraı dökülmeler olabilmektedir.

Postoperatif Occipital Alopesi

Nonsakr alopesi uzun süren operasyon sonrası gelişmektedir. Hipertermi ile yapılan uzun süren kardiak operasyonlar, obstetric cerrahiler  sonrasında uzun sure occipital lana basınç uygulamanması geçici iskemi ile saçları dökmektedir. Operasyondan birkaç gün sonra hızla dökülme olmaktadır.