Ayak tırnak deformasyonları ve hastalıklarını birçok makalede açıklamaya çalıştık. Ancak nedenlerine yada klinik özelliklerini arttıran faktörlere baktığımızda ayakkabının ve ayak defotmitelerininde eşit oranlarda rol oynadıklarını görmekteyiz.

Tırnak mueyenesinde ayak parmaklarının ve ayağın ayakta dururken ve yürürken fiziksel hareketleri çok iyi bilinmelidir. Bu hareketler sırasında ayak tırnakalarının maruz kaldığı tekrarlayan fiziksel etki trınak defromasyonarına yol açabileceği gibi mevcut bir tırnak hastalığını daha fazla arttırabilmetedir.  Buna ayağın fiziksel yapısına, boyutuna ve şekline uygun olmayan bir ayakkabı eklendiğinde trınakların maruz kaldıkları fiziksel etkiler daha fazla artmaktadır. 

Günümüzde standart ayakkabı numaraları kulanılmakta sağ ve sol ayak ölçülerimizin %60 ımızda 0.5 cm kadar değişebilidiği saptanmıştır. Ayak ve parmakların şekillerinin farklı olduğunu düşündüğümüzde ayak ve parmaklar için ideal bir ayakkabının kullanıldığını düşünmek çok zor olmakta.

Ayak şekline ve ayak baş parmak uzunluğu temel olarak ayak şekilleri belirlenmiştir.

• Mısır Ayağı-Egyptian foot;  tüm ayak şekillerinin % 60 ını oluşturmakta. Burada ayak başparmağı berligin olarak uzundur.
• Kare Şeklinde Ayak- Square Foot; tüm ayak şekillerinin % 25 ini oluşturmakta ve ikinci ayak parmağı başparmak uzunluğundadır.
• Yunan Ayağı-Greek Foot; tüm ayak şekillerinin % 15 ini oluştrumakta ikinci ayak parmağı başparmaktan uzundur.

Yukarda tanılanan farklı ayak şekilleri farklı aykkabı kalıplarında fiziksel etkilere maruz kalacaktır.

Ayak şeklinden ve ayakkabıdan kaynaklanan parmak ve tırnak deformiteleri zamanla ortaya çıktıkları için bunları yaşlı insanların ayaklarında daha iyi görebiliriz. 

Ayak şekli ve ayakkabı problemleri en fazla başparmak tırnaklarında problemler ile kendisini göstermektedir.

Bu arada ayakların dinamik fonksiyonu yani yürüme sırasındaki fonksiyonuda çok iyi değerlendirilmelidir. 

Yürüme sırasında her iki bacağın temas ve ağırlık yüklenmesi aşağıdaki gibidir.

Bu sırada ayağın, parmakların ve ayak tırnaklarının yürüme sırasındaki temastan etkilenme süreçleri aşağıda gösterilmiştir.

Yürüme fizyolojisinden kaynaklanan problemler ayak tırnaklarında deformasyonlaa neden olabilecektir.

Ayakkabının Etkisi

İnsanlar binerce yıl önce ayakkabıyı kullanmaya başlamakla çevresel koşullardan korumakta. Ancak ayakkabının ayak, ayak parmakları ve tırnakları için bir problem ouşturduğunuda biliyoruz. Bu nedenle ideal ayakkabı tanımı önemlidir. 

• Ayakkabı ayak fiziksel yapısına ve yürüme fizyolojisine uygun olmalı. Bunun için ayakkabı ayağın tam ölçülerinde olmalı. Örneğin büyük numaralı bir ayakkabıda ayak ayakkabı içerisinde yürüme sırasında öne doğru hareket ederek ayakkabı ön kısımında sürekli travmaya maruz kalmaktadır.
• Ayakkabı bacıkları ayağın ayakkabı içerisinde sabit kalmasına sağlayan en önemli aksesuardır. Bağcık ayakkabının ne kadar önünden başlar ve yukarısına kadar uzanır ise ayak o kadar ayakkabı içerisinde sabit kalmaktadır. Bağcık yerine cırt-cırtlar kullanılabilir.
• Ayakkabı içerisindeki toğuktan uca kadar boşluğun derinliği ve genişliği yeterli olmalıdır. Bu parmaklara aşırı basıncı azaltacaktır. Bunu anlamanın en güzel yolu aykkabı giyildiğinde dışarıdan bakıldığında ayakkabı yüzeyinde parmakların belirgin olmamasıdır. 
• Ayakkabı ön iç kısmında parmakara basınç yapabilecek bir astar yada çıkıntı olmamalıdır.
• Ayakkabı topuk yüksekliği 30–35 mm den fazla olmamalıdır. Yüksek topuk yürüme sırasında parmak ve tırnakların sürekli olarak ayakkabı ucunda travmatize olması anlamına gelmektedir.  Yüksek topuk zamanla parmaklarda çekiç parmak defromitesine olabilmektedir. 
• Ayakkabının yan kısımlarının başparmak ile 5. parmak üzerine olan sürekli basınç etkileri önemlidir. Bu nedenle ayakkabının önü geiş olmalı, sivri uçlu ayakkabılar giyilmemelidir.
• Ayakkabının derinliği-üst ve alr kısmı arasındaki fark uygun olmalıdır. Uygun derinlikte olmayan ayakkabılarda ayak başparmak ile diğer parmaklar arasında sürekli bir basınç ve sürtünem olmakta.

Ayakkabı Kaynaklı Tırnak Deformiteleri

Ayakkabının ayak başparmak iç kısmına sürekli sürtünmesi bu alanda nasırlaşmaya neden olmakta buna onikofozis-onychophosis  denilmektedir. Buna benzer bir değişim son parmak tırnağı dış kısmında görülebilmektedir.

 

Ayakkabının sürekli sürtünme etkisi, özellikle proksimal tırnak katlantısında, melamonişiye neden olmakta.

Ayakkabının sıkı olması 2. parmağın başparmak iç kısmına yaptığı basınç ile trınakta içte onikolize neden olabilmektedir.

 

Bazen ayakkabı trınak altında kanamalara-hematomlara neden olabilmektedir. Özellikle kan sulandırıcı-asipirin gibi-kulanımına bağlı olarak daha sık gelişmektedir.

Parmakların birbirine uzun süreli ayakkabı kaynaklı basınçları kerpeten tırnak deformitesine ve tırnak batıklarına neden olabilmektedir.

Parmak ve tırnaklara ayakkabının önden yaptığı basınç ve travma tırnaklarda enlemesine lökonişi ve trınak ucunda tabaka tabaka soyulmalara neden olabiir.

Ayakkabının tırnak üzerinde ön ve üsten yaptığı basınç trınak altında önde nasıra neden olabilmektedir. Buna onikoklavus denilmekte. Sıklıkla kadınlarda yüksek topuklu ayakkabı giyilmesine bağlı olarak gelişmektedir. 

Yunan ayak yapısında 2. parmak daha uzun olduğu için uygun olmayan ayakkabı kullanımına bağlı olarak 2. parmak tırnağı yere ve ayyabının tabanına fazlası ile sürtünemekte. Buna bağlı olarak yalancı clubbing, melanonişi ve subungular hiperkratozis gelişebilmektedir. 

Ayak parmakları aşırı kıvrık olmasından kaynaklanan defromasyon bu parmaklarda çekiç parmak olarak tanımlanır. Yere sürtünme ve ayakkabı bu tırnaklarda zamanla trınak altında hiperkeratozise, onikolizise ve melanonişiye neden olmaktadır.

 

Hallux valgus başparmakta ortopedik bir deformitedir ve tırnak deformasyonları ile birliktedir.

Hallux erectusta yine başparmakta görülen bir deformitedir ve başparmak ile trınağın yukarı bakmasıdır.