Tırnak büyüme fizyolojisinin en önemli anatomik alanı kesinlikle matrikstir.

Tırnak matriksi anatomik ve fizyolojik olarak üç bölüme ayrılır:

1. Proksimal Matriks: Tırnağın en arkasında, lunulanın altında yer alır. Tırnak plağının büyük bir kısmının (yaklaşık %81) üretiminden sorumludur. Bu bölgede oluşan bir hasar, genellikle tırnağın tamamını etkileyen kalıcı şekil bozukluklarına yol açabilir.

2. İntermediate (Orta) Matriks: Tırnak plağının ana gövdesini oluşturan epitel hücrelerini barındırır ve en büyük üretim alanıdır.

3. Distal Matriks: Lunulayı oluşturur. Tırnak plağının geri kalan %19'luk kısmının üretiminden sorumludur ve tırnak yatağının başlangıcı olarak da düşünülebilir.

Bu üç bölümün uyumlu çalışması, sağlıklı ve düzgün bir tırnak plağının oluşmasını sağlar.

  

Tırnak Yapımı ve Hücresel Çoğalma

Normal bir tırnak yapısında, hücre çoğalması büyük oranda matrikste gerçekleşirken, tırnak yatağında bu oran %1 gibi oldukça düşük seviyelerdedir. Bu durum, tırnağın ana üretim bölgesinin tırnak yatağından çok, intermediate matriks olduğunu gösterir. Ancak, psoriasis veya tırnak mantarı gibi hastalıklarda, tırnak yatağındaki hücre çoğalması %29'un üzerine çıkabilir.

Tırnak plağının oluşumu, derideki epidermal hücrelerin keratinizasyonuna benzerlik gösterse de, büyüme ve şekil değişimi açısından farklılıklar bulunur.

 

Tırnağın Büyümesi ve Şekillenmesi

Tırnağın neden düz bir şekilde ve ileriye doğru uzadığına dair dört temel faktör bulunmaktadır. Bu uzama süreci, yalnızca hücresel aktiviteye değil, aynı zamanda fiziksel yönlendirmeye de bağlıdır.

1. Proksimal Tırnak Katlantısının Etkisi: Tırnağın kök kısmındaki bu katlantı, tırnağı fiziksel olarak ileriye doğru iter.

2. Parmak Ucu Kemiğinin Desteği: Tırnak yatağının altındaki parmak ucu kemiği, tırnağın düz bir zemin üzerinde büyümesini sağlar.

3. Tırnak Yan Katlantılarının Etkisi: Tırnağın her iki yanındaki deri katlantıları, tırnağın yanlardan sıkışmasını önleyerek düz ve kontrollü bir şekilde uzamasını sağlar.

4. Tırnak Yatağına Yapışıklık: Tırnak plağının tırnak yatağına sıkıca yapışık olması, matriksin üretimini yönlendirir ve tırnağın istikrarlı bir şekilde büyümesini sağlar.

Tırnak plağı, intermediate matrikste yatay olarak üretilirken, bu dört temel faktörün yönlendirmesiyle eğik bir açıyla uzayarak tırnağın karakteristik şeklini almaktadır.

 

 

Tırnağın büyümesi ve son şekli, lunulanın şekline paralel olarak gelişir. Aşağıdaki görselde, travma sonucu düşmüş bir tırnağın yeniden uzama evreleri görülmektedir. Tırnak, ilk olarak lunulanın şeklini takip ederek büyümeye başlar ve uca doğru ilerledikçe bu şekli korur. Bu, lunulanın tırnak şeklinin oluşumunda ne kadar merkezi bir rol oynadığını göstermektedir.

Tırnak Uzamasının Ölçüm Yöntemleri

Tırnak uzamasının hızı ve süreci, bilimsel olarak çeşitli yöntemlerle ölçülebilir. Bu ölçüm için tırnak plağı üzerinde sabit bir nokta belirlenir. Bu noktayı belirlemek için kullanılan yöntemler şunlardır:

• İşaretleyici (Marker) ile: Suyla çıkmayan özel bir kalem kullanılarak tırnak plağına bir nokta konulur.

• Lazer veya Bistüri ile: Tırnak plağına kalıcı bir iz bırakmak amacıyla lazer veya bistüri ile küçük bir işaretleme yapılır.

• Bismut Amalgam ile: Radyolojik olarak görülebilen bismut amalgam gibi opak bir madde, tırnak plağına yapıştırılarak bir referans noktası oluşturulur.

 

Tırnak Uzama Hızı ve Etkileyen Faktörler

Yapılan araştırmalara göre, tırnak matris hücrelerinin çoğalma hızına bağlı olarak el tırnaklarının aylık büyüme hızı 1.9 ila 4.4 mm arasında değişmektedir. Ortalama olarak, el tırnakları ayda 3 mm, yani günde 0.1 mm uzar. Ayak tırnakları ise ayda yaklaşık 1 mm uzadığı için el tırnaklarının tamamen yenilenmesi 4-6 ay sürerken, ayak tırnaklarının tamamen uzaması 12-18 ayı bulabilir.

Tırnak Uzama Hızını Etkileyen Faktörler:

• Yaş ve Cinsiyet: 14 yaş altı çocuklarda tırnaklar yetişkinlere göre daha hızlı uzar. Erkek ve kadınlar arasında uzama hızı açısından belirgin bir fark bulunmamaktadır.

• Genetik ve Bireysel Faktörler: En hızlı uzama orta parmak tırnaklarında görülürken, baskın olarak kullanılan (sağ veya sol) eldeki tırnaklar da daha hızlı uzar.

• Mevsim ve Günün Saati: Tırnaklar yaz aylarında kış aylarına göre daha hızlı uzar ve gündüzleri gecelere göre daha hızlı büyür.

• Hastalıklar ve Sağlık Durumu:

  • Psoriasis ve pitting gibi durumlarda tırnaklar daha hızlı uzar.

  • Hipertiroidizm tırnak uzamasını hızlandırır.

  • Liken planus ise uzamayı yavaşlatır.

  • Ateşli hastalıklar ve bazı sistemik rahatsızlıklar tırnak uzamasını yavaşlatabilir veya geçici olarak durdurabilir, bu da Beau çizgileri adı verilen enine çöküntülere yol açar.

• Beslenme ve İlaçlar:

  • Kötü beslenme koşulları uzama hızını yavaşlatır.

  • Biotin, tırnak sertliğini ve uzama hızını artırır.

  • Retinoidler (sentetik A vitaminleri), biotin, kalsiyum, D vitamini, benexoprofen, itrakonazol ve terbinafin gibi bazı ilaçlar uzama hızını artırabilirken, metotreksat ve azatiyoprin gibi ilaçlar bu hızı yavaşlatır.

• Lokal Faktörler: Tırnak yeme ve hafif travmalar tırnak uzamasını hızlandırır. Onikolizis (tırnak ayrılması) durumunda da uzama hızı artar.

• İlginç Bir Bilgi: Bir araştırmaya göre, ölümden sonra ilk 10 gün tırnakların büyümeye devam ettiği gözlemlenmiştir.