Akne tedavisinde, kullanımı önerilen çok çeşitli dermokozmetik ürünler (hem rutin cilt bakımı hem de kozmetik etkiye sahip ürünler) görmekteyiz. Akne tedavisinde dermokozmetikler; genel akne kliniğini hafifletmek, akne lezyonu sayısını azaltmak, cildin yağlanmasını düzenlemek, medikal tedavinin bir takım olumsuzluklarının giderilmesi, tedaviye olan uyumun artırılması ve tedaviden sonra elde edilen klinik cevabın idame edilmesi için önerilmektedir. Bu ürünler, kendi kendine tedavi uygulamak isteyen hastalar için ilk basamak tedavi yöntemi olarakta tercih edilmektedir. Sıklıkla akne hastaları bu ürünlerin seçimi ve kullanımı hakkında destek arayışı içerisindedir. Mevcut klinik çalışmalar ve klinik deneyimlerden yola çıkılarak dermatokozmetiklerin akne tedavisindeki etkinlikleri düşük ila orta düzey olarak tanımlanmıştır. Bu makale hazırlanırken hastaların akneyi hedef alan dermatokozmetik ürün içerikleri doğru seçimleri amaçlanmıştır.

Temel cilt bakımı ve dermokozmetik kullanımı da dahil olmak üzere cilt bakımı akne tedavisi için önemli bir rol oynamaktadır. 

Temel Cilt Bakımı

Klinik çalışmalar akne kliniğinde bozulmuş cilt bariyer fonksiyonunun ve/veya değişmiş cilt mikroorganizma florasının(cilt mikrobiyom disbiyozu) olduğunu göstermektedir.  Bu nedenle akne hastaları için temel cilt bakım ürünleri akneli cilde uygun temizleyiciler, nemlendiriciler ve güneş kremlerini içermelidir. Mümkün olduğunca dermokozmetikler hem bariyer disfonksiyonunu hem de disbiyozu hedeflemelidir. 

Temizleyiciler

Akneli cilde uygun temizleyicilerin kullanımı, cildin toleransını iyileştirmekte ve cilt bariyerinin sağlığını desteklemektedir. Temizleyiciler ciltten kiri ve sebumu temizlemeli, ancak cildin bariyerini oluşturan lipitleri ve cilt nemini korumalıdır.

Cildin optimum pH değeri 4,7 ile 5,75 arasındadır ve temizleyicilerin bu aralıkta bir pH değerine sahip olması önemlidir. Çok yüksek veya çok düşük bir pH değeri cildin bariyer fonksiyonunu tehlikeye atabilir. Yanlış pH değerinde kullanılan bir temizleyici cildi kuru veya hassas hale getirebilir.

Geleneksel kalıp sabunların pH değeri 10-11 aralığındadır ve bunların kullanımından kaçınılmalıdır. Bunların yerine sentetik deterjanlar ve lipit içermeyen temizleyiciler tercih edilmelidir.

Ayrıca, temizleyiciler cildin mikrobiyomunu etkileyebilir. Bu nedenle son yıllarda cilt temizleyici ürünlerin potansiyel olarak pre- veya post-biyotik bileşenler içermesi desteklenmektedir. Bu ürünler ile cildin sağlıklı mikrobiyomunu korumaya çalışılmaktadır.

Nemlendiriciler

Akneli ve akneye eğilimli ciltlerde uygun nemlendiricilerin kullanımı, hem tek başlarına (hafif akne formlarında) hem de tıbbi tedaviye ek olarak faydalı olduğu gösterilmiştir.

Güneş Kremleri

Akneli ve akneye eğilimli ciltlerde güneş kremleri mevsime ve iklime uygun şekilde kullanılmalıdır. Özellikle daha koyu cilt fototiplerinde iltihap sonrası hiperpigmentasyonu(PIH) önlemek için kullanımı mutlaka önerilmektedir. 

Dermokozmetik

Dermokozmetik terimi, hem aktif cilt bakımı hem de kozmetik değeri olabilen bir dizi ürünü tanımlar. Standart bir tanımı olmamasına rağmen, dermokozmetikler (veya kozmesötikler) dermatolojik olarak aktif bileşenlere sahip cilt bakım ürünleri olarak düşünülebilir. Bu ürünler bir şekilde çeşitli cilt rahatsızlıklarının semptomlarını doğrudan destekler veya bakım sağlar. 

Aknede günümüzde dermatokozmetik grubunda tanımlanan ve etken maddeler ve kullanım amaçları:

Ayrıca, glycyrrhiza (glisiriza), meyan kökü ve fitik asit aktif maddeleri üzerinde çalışmalar devam etmekle birlikte, bunlar ile ilgili kanıt eksikliği olduğu için bu aktif maddelerin etkililiği hakkındaki bilgimiz henüz yetersizdir.

Akne tedavisinde, bu aktif maddeleri içeren dermokozmetiklerin tek başına (monoterapi) veya tıbbi akne tedavisine ek olarak kullanımlarını (ek bakım) görmekteyiz. Klinik çalışamlarda elede edilen sonuçlar;

• Monoterapi olarak kullanılan dermatokozmatikler ile ilgili yapılan çalışmalar değerlendirldiğinde aşağıdaki öneriler sunulmuştur.
  • Akneyi hedef alan içeriklere sahip dermokozmetiklerin düzenli kullanımı, hafif akne formlarına sahip hastalarda genel akne şiddetini iyileştirmek için önerilebilir; kanıt kalitesi düşük-orta düzeydedir. 
  • Akneyi hedef alan içeriklere sahip dermokozmetiklerin düzenli kullanımı, hafif akne formları olan hastalarda akne lezyonlarını azaltmak için önerilebilir; kanıt kalitesi düşük-orta düzeydedir.  
  • Hafif aknede, akneyi hedef alan içeriklere sahip dermokozmetiklerin düzenli kullanımı iyi tolere edilebilmektedir, düşük kanıt kalitesi ve klinik deneyimimizle gösterildiği gibi tedaviye uyumu artırabileceğinden önerilmelidir.
  • Hafif aknede, yağlı cilt tipine sahip hastalarda yüzeysel yağlanmayı azaltmayı amaçlayan içerikler içeren dermokozmetiklerin düzenli kullanımı düşünülebilir, kanıt kalitesi düşük-orta düzeydedir. 
  • Akneyi hedef alan içeriklere sahip dermokozmetiklerin düzenli kullanımı, akne reçeteli tedavisinin kullanımından sonra yeni lezyonların ortaya çıkmasını en aza indirmek için önerilebilir, kanıt kalitesi düşük düzeydedir. 
• Tıbbi akne tedavisine ek olarak kullanılan dermatokozmatikler ile ilgili yapılan çalışmalar değerlendirldiğinde aşağıdaki öneriler sunulmuştur.
  • Ciltte tahriş potansiyeli olan topikal ve sistemik akne tedavilerinin toleransını artırmak için ek dermokozmetik tedavinin düzenli kullanımı önerilebilir, kanıt kalitesi düşük-orta düzeydedir.
  • Dermokozmetiklerin düzenli kullanımı, cilt yüzeyindeki yağlanmayı azaltabilir veya bariyer fonksiyonu üzerinde olumlu bir etkiye sahip olabilir; kanıt kalitesi düşük düzeydedir.
  • Akne tedavisinde kullanılan reçeteli oral veya topikal retinoidlerin kullanımı sırasında düzenli dermokozmetik kullanımı önerilebilir, cilt toleransını iyileştirmesi nedeniyle tedaviye uyum üzerinde olumlu bir etkisi bulunmaktadır, kanıt kalitesi düşük-orta düzeydedir.
  • Akne tedavisinin başlangıcından itibaren ve boyunca nemlendirici içerikli dermokozmetiklerin düzenli  kullanımının klinik sonuçları iyileştirme potansiyeline sahip olabileceğini göstermektedir. Kanıt kalitesi düşük düzeyde olmakla birlikte klinik kullanımları önerilmektedir. 
  • Koyu tenli akne hastalarında, akne sonrası hiperpigmentasyon oldukça yaygındır. Bu koşullarda hiperpigmentasyonu kontrol altına almak için topikal retinoid içeren dermatokozmetikler ve günlük güneş korumasıyla birlikte kullanılması önerilmektedir. 

Dermokozmetiklerin akne tedavisinde kullanılması önerilmektedir. Dermokozmetiklerin akne tedavisinde olumlu bir etkiye sahip olabileceğini gösteren giderek artan sayıda çalışma bulunmaktadır. Akne için tıbbi tedavilere ek olarak içeriklerine ve kullanım amaçlarına göre dermokozmetik önerileri aşağıdaki tabloda sunulmaktadır. 

Dermokozmetiklerin daha hafif akne klinik formlarında te başlarına(monoterapi olarak) faydalı olabileceğini göstermektedir. Böylece akne lezyon sayısının azalması, cidin toleransının arttırlması, cilt yüzeyindeki yağlılığın azaltılması ve cilt bariyer fonksiyonu düzeltilmekte. Ayrıca akne tedavisi sonrası cilt temizliğinin korunmasında olumlu bir fayda sağladığına dair kanıtlar bulunmaktadır. 

Dermatokozmetikler özellikle koyu tenli kane hastalarında ve/veya pigmentasyon sorunları olan kane hastalarında oldukça önemlidir. Özellikle niasinamidin güneşten cildin korunması ve PIH üzerindeki potansiyel olumlu etkisi bulunmakta, niasinamidin ayrıca cilt lekelerinde melanogenezi azaltabildiğini gösterilmiştir. 

Sonuç olarak,  akneyi hedef alan içeriklere sahip dermokozmetiklerin, daha hafif klinik formlardaki aknelerde monoterapi olarak veya bakım amaçlı, tıbbi tedavinin etki mekanizmasını tamamlayıcı veya tedaviye cilt toleransını artırmak için ek bakım olarak kullanılması önerilmektedir. Temizleyiciler ve güneş koruyucular da akneli cilt bakımının önemli bir parçasıdır.