Traneksamik Asit (TA), melasma tedavisinde tek başına veya diğer ajanlarla kombine olarak başarılı sonuçlar veren, son dönemde kullanımı artan bir amino asit türevidir.

Etki Mekanizması: Pigmentasyon Zincirinin Kırılması

TA, aslında bir lizin analoğu olan bir amino asittir. Melasma gelişiminde rol oynayan çoklu mekanizmaları baskılayarak etki gösterir:

1. Plasmin Aktivasyonunun Engellenmesi:

   • TA, plasminojene lizinin bağlandığı noktalardan bağlanır.

   • Bu bağlanma, plasminojenin keratinositlere tutunmasını ve UV'ye bağlı olarak gelişen plasmin aktivitesini engeller.

2. İnflamasyon ve Anjiyogenezin Baskılanması:

   • Klinik çalışmalar, güneşe (UV) maruziyetin dermiste damarsal yapıları artırdığını (anjiyogenez) ve inflamasyonu artırdığını göstermiştir.

   • Plasmin aktivasyonunun baskılanmasıyla, melanojenezisi (melanin yapımını) uyaran proanjiogenik faktörler ve inflamatuvar mediatörler (IL-1, IL-6, IL-8, TNF, MMP-2 ve MMP-9, VEGF) azalır.

3. Melanosit Aktivasyonunun Azalması:

   • Plasmin, deride araşidonik asit metabolitleri (prostaglandinler ve lökotrienler) salınımını artırır. Bu metabolitler de Melanosit Büyüme Hormonu (MGH) ve Fibroblast Büyüme Faktörünü uyararak melanin yapımını artırır.

   • TA, tüm bu mekanizmaları baskılayarak melanositlerin aktivasyonunu ve melanin yapımını azaltır.

   • Ayrıca, MMP'ler melanin yapımında rol oynayan tripzinaz enzimini ve melanogenezisi doğrudan uyarır; TA'nın MMP'leri azaltması da bu süreci yavaşlatır.

Uygulama Yolları ve Teknikleri

TA, melasma tedavisinde farklı yollarla kullanılabilmektedir:

• Topikal Kullanım: Deri yüzeyine krem veya losyon şeklinde sürülerek. (İrritasyon ve alerji riski nedeniyle lipozomal formları geliştirilmiştir.)

• Sistemik Kullanım: Ağız yoluyla (oral) veya damar yoluyla (IV) uygulanarak.

• Mikro İğneleme Sonrası: Deri yüzeyine uygulanarak.

• İntradermal Enjeksiyonlar (En sık tercih edilen yöntem): Melasma plaklarının dermis içerisine direkt enjekte edilmesi.

İntradermal Enjeksiyon Protokolü

• Hazırlık: Uygulama öncesi lokal anestezik krem uygulanır ve $20-30\text{ dakika}$ sonra enjeksiyonlara geçilir.

• Teknik: Uygulama, özel iğnelerle ($28\text{ G}$ insülin enjektörleri) $1\text{ cm}$ aralıklarla ve $1\text{ mm}$ derinliğe enjeksiyonlar şeklinde yapılır.

• Dozaj: Genellikle $4\text{ mg}/\text{ml}$ veya $10\text{ mg}/\text{ml}$ konsantrasyonları kullanılır ($4-100\text{ mg}/\text{ml}$ aralığında hazırlanabilir). Konsantrasyon arttıkça uygulama alanında ağrı artar. Melasmada ortalama $1.2\text{ mg}$ ($0.8-2.4\text{ mg}$) intradermal olarak uygulanır.

• Sıklık ve Süre: Seanslar $4\text{ haftada}$ bir olacak şekilde $10-12\text{ hafta}$ sürer. Genel uygulama süresi olgulara göre $1-12\text{ ay}$ arasında değişebilir.

• Yan Etki (Lokal): Enjeksiyon sonrasında uygulama alanında $48\text{ saat}$ kadar sürebilen ödem ve kızarıklık görülür. Bu dozlarda sistemik kullanımda görülen yan etkiler genellikle gelişmez.

Kombine Tedavi ve Sistemik Yan Etkiler

TA, ağız yoluyla sistemik ve melasma plakları içerisine enjeksiyonlar şeklinde kombine kullanılabilir:

• Kombine Protokol Örneği: Günlük $500\text{ mg}$ TA ($250\text{ mg}$ sabah-akşam) $3\text{ ay}$ kullandırılırken, aynı zamanda her hafta melasma alanına $4\text{ mg}/\text{ml}$ TA enjekte edilmektedir.

• Estetik Başarı: Özellikle kadınlarda, genç hastalarda ve açık tenlilerde klinik estetik başarısı oldukça yüksektir.

• Oral Yan Etkiler: Ağız yoluyla TA kullanımına bağlı olarak sindirim sistemi şikayetleri, bulantı ve adet kanama miktarında azalma gibi değişimler bildirilmiştir.

Kontrendikasyonlar ve Önlemler

TA kullanımı bazı durumlarda kontrendikedir:

• Gebeler ve Emziren Anneler.

• Oral Kontraseptif Kullanan Kadınlar (OKS).

• Kanama yatkınlığı olanlar ve antikoagülan kullananlar.

Ayrıca, uygulama sonrası hastanın gündüz mutlaka güneşten koruyucu kullanması istenmektedir.