Vitiligo, derinin yapısında bulunan melanositlerin kaybına bağlı olarak pigment kayıpları ile kendini gösteren, klinik olarak ilerleyici bir cilt hastalığıdır. Klinik olarak iyi sınırlı, deri renginde açılma alanları ile kendini göstermektedir (daha detaylı bilgi için...). Lezyonların çevresindeki normal deriye göre pigment kaybı ve azalmasından kaynaklanan belirgin sınırları ile klinik olarak kolay fark edilirler. Ancak hastanın açık tenli olması, lezyonda pigment kaybının az olması ve muayene yapılan ortamın ışık düzeyindeki farklılıklar, klinik ön tanının konulmasını güçleştirmektedir. Özellikle yeni doğan ve çocukluk döneminde renk kaybı olan lezyonların tanımlanması daha da zorlaşmaktadır. Bu durumlarda kullanılabilecek en pratik yöntem, belli dalga boylarında UV ışınım kullanılarak depigmente alanların belirlenmesidir. Deride melanin pigmenti, normal ışığa göre belli dalga boylarındaki UV'yi absorbe ederek daha görünür kılmaktadır. Bu amaçla ilk kullanılan tanısal sistem, Robert W. Wood tarafından geliştirilen Wood lambasıdır. Bu lamba günümüzde pigment düzensizlikleri, deri mantar enfeksiyonları, akne, porfiria gibi birçok cilt hastalığının tanısında kullanılmaktadır. Günümüzde ise daha diyot kaynaklı dar banta sahip UVA (365-385 nm dalga boylarında) ışıkları bu amaçla kullanılmaktadır.

Bu tanısal sistemler, hastalığın klinik seyrinin (vitiligo lezyonunun aktivasyonu ya da stabilitesinin) belirlenmesinde ve uygulanan tedavi cevaplarının klinik takibinde kullanılmaktadır.

Wood ışığı ile klinik değerlendirmede her vitiligo lezyonunun çevresine, sınırlarına ve içerisine bakılmaktadır.

• Vitiligo plaklarının iç yüzeylerinin değerlendirilmesinde dört tanım kullanılmaktadır.
  • Vitiligo plaklarının Wood ışığı altında tüm alanda beyaz görünmesi, perselen beyazı olarak tanımlanır. Lezyonda epidermal-dermal alanda melanositlerin ve pigmentin kalmadığı gözlemlenir.

• • Vitiligo plaklarının Wood ışığı altında belli belirsiz, bulanık beyaz görünmesi, dermal pigmentasyonun hâlâ var olduğunu göstermektedir. Lezyon, hipopigmente plaklar gibi görünmektedir.

• • Vitiligo plaklarının Wood ışığı altında pigment adacıkları içermesi (bir ya da çok sayıda) mümkündür. Plaklarda bu adacıklar, epidermal ve dermal pigmentlerin hâlâ var olduğu alanlar olarak tanımlanır ve plak içerisinde lekeler şeklinde kendini göstermektedir.

4. Vitiligo plaklarının Wood ışığı altında kıl folliküllerinin çevresine uyan pigment adacıkları içermesi (bir ya da çok sayıda) kıl folliküllerinin çevresinde melanosit aktivasyonunun hâlâ var olduğunu göstermektedir.

• Vitiligo plaklarının kenar sınırlarının değerlendirilmesinde dört tanım kullanılmaktadır.
  • Vitiligo plaklarının Wood ışığı altında sınırında (normal deri ile vitiligo plağı geçiş sınırı) keskin bir renk geçişi bulunmaktadır.

• • Vitiligo plaklarının Wood ışığı altında sınırının belirsiz ve bulanık olması, bu plakların sınırında dermal pigmentasyonun varlığını göstermektedir.

• • Vitiligo plaklarının Wood ışığı altında sınırında konfeti dökülmüş gibi görünmesi, konfeti formunun vitiligo kliniklerinin aktif olduğunu ve klinik seyrinin ilerleyebileceğini gösterdiği gibi, seçilecek tedavilerin daha agresif olması gerektiğini de desteklemektedir.

• • Vitiligo plaklarının Wood ışığı altında sınırında geçişin yer yer bulanık ve keskin olacak şekilde normal deri ile birlikte üç farklı renk göstermesi trichrome olarak adlandırılmaktadır.

Bu klinik bulgular, tedavi takibinde son derece önemlidir. Tedavi sonrası vitiligo plağı içerisinde kıl follikülleri çevresinde pigmentasyon, plak sınırında bulanıklaşma, trichrome, pigment adacıklarının oluşması ya da bunların mikstleri, seçilen tedavi etkinliğini göstermektedir. Bunlar, Wood ışığı muayeneleri ile erken saptanabilmektedir.

Wood ışığı muayene sonuçları hastalığın klinik davranışı olarak muayenede gözlenmektedir. 

Vitiligoda lezyonun klinik evrelendirmesi, klinik stabiliteye ve lezyonun klinik muayenesi ile Wood ışığı muayenesine göre yapılmaktadır.

Vitiligoda klinik seyir farklılıklar gösterebilmektedir; klinik stabil olabilir (yeni vitiligo plağı yok, eski vitiligo plakları klinik olarak aynı), klinik aktif olabilir (aktivite klinik alevlenme şeklinde, yeni vitiligo plaklarının oluşması şeklinde ya da iyileşme yönünde vitiligo plaklarının normale dönmesi şeklinde).

Vitiligo klinik evrelendirmesi, VIDA olarak tanımlanan bir skorlama sistemi ile yapılmaktadır. VIDA skor kriterleri:

• Son 6 hafta içinde yeni lezyonlar veya orijinal lezyonların genişlemesinin varlığı (+4 puan) 
• Son 3 ayda yeni lezyonlar veya orijinal lezyonların genişlemesinin varlığı (+3 puan)
• Son 6 ayda yeni lezyonlar veya orijinal lezyonların genişlemesinin varlığı (+2 puan)
• Son 1 yılda yeni lezyonlar veya orijinal lezyonların genişlemesinin varlığı (+1 puan)
• En az 1 yıl boyunca yeni lezyonlar yok veya orijinal lezyonların genişlemesi yok, stabil klinik (0 puan)
• Vitiligo lezyonlarında kendiliğinden pigment oluşumu ile en az 1 yıl stabil klinik varlığı (-1 puan)

Buna göre bir skor çıkarılmaktadır.

Wood lambası altında ve çıplak gözle lezyon boyutu karşılatırılır. Bu vitiligo lezyon izomofik değişiklik olarak tanılanır. İzomorfik değişikliler;

• 1. derece olarak değerlendirme; lezyon sınırı Wood lambası altında ve çıplak gözle aynı
• 2. derece olarak değerlendirme; Wood lambası altındaki sınır ile çıplak gözle belirlenen sınırın en yakın iki noktası arasındaki maksimum mesafe ≤0,75 cm
• 3. derece olarak değerlendirme; Wood lambası altındaki sınır ile çıplak gözle belirlenen sınırın en yakın iki noktası arasındaki minumum >0,75 cm veya sınır noktası bulunmamakta. 

Aşağıdaki üç kriterden herhangi birini karşılayan vitiligo lezyonları klinik olarak ilerleyici evrede olarak tanımlanmaktadır.

• VIDA skoru >1
• inflamatuar, trikromatik, konfeti benzeri lezyonlar veya belirsiz beyaz kenarlı hipopigmente yamalar
• son 1 yılda izomorfik reaksiyonun ortaya çıkması.

Aşağıdaki kriterlerin hepsini karşılayan vitiligo lezyonları klinik olarak stabil olarak tanımlanmaktadır.

• VIDA skoru 0 
• belirgin sınırları veya pigmentasyonu ve diğer klinik özellikleri olan porselen beyazı lekelerin ortaya çıkması
• son 1 yılda izomorfik reaksiyon olmaması

Wood lambası altında belirgin sınırları olan, porselen beyazı vitiligo lezyonları derece 1 izomorfik değişimler gösteriyor ise bu stabil evrede kabul edilmektedir.

Wood lambası altında belirgin sınırları olan, açık beyaz renkte bir vitiligo lezyonları derece 2 izomorfik değişimler gösteriyor ise yavaş ilerleyen evrede kabul edilmektedir.

Wood lambası altında belirgin sınırları olmayan, trikromatik, konfeti benzeri vitiligo lezyonları derece 3 izomorfik değişimler gösteriyor ise hızlı ilerleyen evrede kabul edilmektedir.