Çocuk bezinin temas ettiği alanda gelişen inflamatuar reaksiyona çocuk bezi dermatiti veya diaper dermatit adı verilmektedir. Yeni doğan ve bebeklerde en sık görülen cilt hastaıkları içerisinde yer almaktadır. Son yıllarda tek kullanımlık ve daha emici çocuk bezlerinin kullanımı ile sıklığı dahada azalmıştır.

En sık 9-12 ay arasında bebeklerde görülmekle birlikte idrar veya dışkısını tutamayan yetişkinlerde de görülebilmektedir. Klinik olarak genital alan, kalça uyluğun üst kısımları hatta karın alt kısmıda etkilenmektedir.

Diaper dermatitis gelişmesinde nedenler arasında;

• Sürtünme ve derinin sürekli ıslak kalması; bunlar derinin doğal koruyucu bariyer fonksiyonunu azaltmakta hatta ortadan kaldırarak iritant maddelerin deri arafından emilimini arttırmatadır.
• İdrar ve feçes-kaka; feçes içerisindeki sindirim enzimleri(proteazlar ve lipazlar gibi) ve idrardaki amonyak deri pH arttırmakta ve deride iritasyona neden olmaktadır.
• Mikroorganizmalar; Candida albicans bez bölgesinde en fazla görülen ve 48-72 saat içerisinde iritasyon sonrasında hemen deri yüzeyinde çoğalan mikroorganizmadır. Sistemik antibiyotik kullanımı sonrası, immün sistem yetmezliklerinde ve diabette daha fazla bu mikroorganizmanın çoğaldığını görmekteyiz. Stafilokokus aureus bakterileri, Shigella, Escherichia coli ve Yersinia enterocolitica diğer bakterilerdir. Ayrıca virüsler(coxsackie, herpes, HIV), parazitler(kancalı kurt, uyuz paraziti) ve diğer mantar etkenleri nedenler arasındadır.
• Diaper dermatitis çinko ve biyotin eksikliğinin ilk belirtisi olabilmektedir.
• Kimyasal iritanlar; sabunlar, deterjanlar ve antiseptikler arttıran faktörler olarak rol oynamaktadır.
• Antibiyotik kullanımı; yeni doğanda yada bebeklerde geniş spekturumlu sistemik antibiyotik kullanımı(orta kulak enfeksiyonu, üst solunum yolu enfeksiyonu gibi) özellikle rektumda candida albicans artışına buda diaper dermatitise neden olmaktadır.
• İshal; sihal ile bağırsak pasajının hızlı geçişi feçeste daha fazla enzimatik enzimlerin kalmasına bunlarında bez bölgesinde daha fazla iritasyon yapmasına neden olmaktadır.
• Üriner sistem anomalileri; bu anomaliler idrarın tutulamamasına buda bez bölgesinin daha fazla iritasyonuna neden olmaktadır.

Diaper dermatitis irritan bir madde teması ile gelişmiş ise klinik belirtiler daha sıklıkla bezin temas yüzeylerinde özellikle genital alan ve kalçada görülürken katlantı yerleri yani kasıklarda belirti yoktur. Diaper dermatitinin erken evresinde bez alanında kızarıklık, hafif maserasyon ve ödem görülür. Bu sıklıkla yeni doğanda 3-12 haftalarda görülmektedir.

Klinik tabloya S. aureus enfeksiyonu eklenmiş ise bullous impetigo olarak tarif edilen vezikül-bül kompleksleri ve bunların patlamış yara alanları görülmektedir. Sıklıkla perianal bölgede belirgin olmaktadır.

Bağırsak bakterileri eklendiğinde idrar yaparken ağrı, yanma, genital kaşıntı ve genital alanda ödem klinik tabloya eklenmektedir.

Bazı klinik şiddeti ileri düzeyde olan durularda açık yaralar gelişebilmektedir. Bu özel klinik tabloya Jacquet erozive dermatitis denilmektedir.

Kronik diaper dermatitiste yapan nedenlerin uzun süreli devamı ve uzun sürel kortizon kullanımında ise deriden kabarık kırmızı renkte papulo nodüler granulomlar gelişebilmektedir. Bunlara ise Granuloma gluteale infantum denilmektedir. 

Diaper dermatitiste bez bölgesi derisinde parlak kırmızı bir lezyon ve onun çevresinde çok sayıda küçük satellit (uydu) lezyon ortaya çıkmakta ise akla C. albicans yani mantar enfeksiyonlarının eklendiği akla getirilmelidir. 

Diaper dermatitinin erken evresinde bez alanında kızarıklık, hafif maserasyon ve ödem görülür. Hastalık kronikleştikçe  maserasyon belirginleşir ve kızarma alanlarında ülserasyon gelişebilir. Oldukça ağrılı seyretmektedir. Genelllikle karın alt kısmı, kasıklar, genital bölge ve kalçada belirtiler gözlenmektedir. Hafif olgularda belirtiler kendiliğinden 3-4 günde düzelmektedir.

Ayırıcı tanıda seboreik dermatit, infantil psoriasis, kandidiazis, intertrigo, atopik dermatit, akrodermatitis enteropatika akla gelmelidir.

Tedavi

Diaper dermatit halk arasında yanlış kullanılan güçlü steroidler nedeniyle veya kına uygulamasına bağlı olarak ciddi problemler gelişebilmektedir.

Tedavide ilk koşul diaper dermatitisi arttıran fatörlerin eliminasyonudur. Bunun için;

• Tek kullanımlık ve yüksek emici özellikleri olan bezlerin kullanımı
• Bez bölgesinin kuru tutulması. Bunun için çocuk bezlerinin sık sık değiştirilmesi gerekmektedir. Özellikle yeni doğan ve ishal durumlarında 2 saat ara ile bezler değiştirilmelidir.
• Bezlerin değiştirilmesi srırasında bebeğin altını temizlemek için yalnızca ılık su kullanılmalıdır. Deriyi daha fazla tahriş etmemek için ıslak havlı yada mendil daha az sıklıkla kullanılmamalıdır.
• Yıkandıktan sonra havlu ile kurulamak yerine kendi kendine hava teması ile kuruması sağlanmalıdır.
• Bez bölgesinin iritanlardan korunması için her bez değişiminde tüm bez alanına çinko oksit, dimetikon gibi deri üzerinde bariyer oluşturan kremler kullanılmalıdır. 

Hafif olgularda çinko oksit, dimetikon gibi deri üzerinde bariyer oluşturan kremlerle tedavi edilebilir.

İnatçı olgularda, hafif etkili topikal steroidlerin (örn.; hidrokortizon) kısa süreli uygulamaları faydalıdır. Mümkünse 3 gün gerekirse 2 haftayı geçmeyecek şekilde kullanılabilir.

Eğer egzama alanına bakteriyal veya fungal enfeksiyon varsa bunlara yönelik topikal tedavi başlanmalıdır.

Candida sıklıkla erişkinlerde görülmektedir. Bunlarda ilk tercih topikal antifungaller olmalıdır. Eğer buna rağmen döküntüler azalmaz ve 3 günden fazla devam eder ise oral nistatin içeren sistemik ilaçlar eklenebilir.