Son yıllarda spor ve fiziksel aktivitelere katılırken fondöten başta olmak üzere kozmetik kullanma eğilimi artmaktadır. Bu aktiviteler sırasında fondöten kullanmanın cilt sağlığı üzerindeki etkilerini anlatmaya çalışacağız.

İnsan vücudundaki en büyük organı olan cilt sağlıklı bariyer sistemi ile vücudu fiziksel (örn. sıcaklık, mekanik yaralanma, ultraviyole radyasyon), kimyasal (örn. tahriş edici maddeler, alerjenler) ve mikrobiyal (örn. bakteri, mantar, virüs) saldırılardan korumak için hayati öneme sahiptir. dır ve çevresel mikroplara karşı bir koruyucu ve giriş bariyeri görevi görür. Ayrıca cilt bariyeri, derinin nem içeriğinin korunması ve deriden nem kaybını önlemek için de son derece önemlidir. Sağlıklı bir cilt profili, nem ve yağ seviyesi, elastikiyeti, gözenek sayısı ve sebum dağılımı ile tanımlanabilir. Profildeki değişiklikler cilt sağlığını olumsuz etkileyebilir.

Cilt sağlığının korunmasında ortalama sekiz saat uyku, dengeli beslenme, cilt yüzey mikrobiyomunun korunması, kişisel temel cilt bakımlarının yapılması ve egzersiz önemlidir. Bunlar arasında egzersiz, vücudun ısı homeostazında, metabolizma hızında ve cildimizde değişikliklere neden olmaktadır. Vücut iç sıcaklığının 37°C'den 0.2°C kadar yükselmesi birkaç fizyolojik ve termal değişikliğe yol açar: cildimizde kan akımında artış, terleme, sebum artışı; bunlara ek olarak ter ve sebum bezlerinin kanallarının genişlemesi, deri gözeneklerinde genişleme... Egzersiz sırasında deri yüzeyinde yoğun bir atık oluşmaktadır. Cildin yüzeyindeki bu atık tedavi edilmezse çoğalabilir ve bu da cilt sorunlarına yol açabilir. Egzersizin cilt durumu üzerinde olumlu bir etkisi olmasına rağmen, egzersiz sırasında cilde uygulanan fondeten gibi makyaj ürünleri cilt durumu üzerinde potansiyel olarak olumsuz bir etkiye sahip olabilir.

Egzersiz salonlarında yapılan anketlerde kadınların %60'ının spor salonundayken fondöten kullandıkları ve yüz makyajı yaptıkları gösterilmektedir. Egzersiz sırasında sosyal medya paylaşımlarının artışı önemli bir rol oynamaktadır. Bu değişen alışkanlıklar değerlendirilerek egzersiz sırasında makyaj yapan kişilerde cilt problemleri araştırılmıştır (2024 yılında ABD'de). Bu araştırmada katılımcıların yüzlerinde T ve U bölgelerinde (yüzün alın ve burun kısmını tanımlayan zengin sebase bezlerin bulunduğu T bölgesi, T ve ağız çevresinin dışında kalan sebase bezlerin daha az olduğu U bölgesi) nem, elastikiyet, sebum, yüz gözenekleri ve yağ seviyeleri ölçülerek kayıt altına alınmıştır. Yüzlerinin yarısına aynı fondöten uygulanmış ve tüm katılımcılar 20-25°C, %55-65 nem koşullarında aynı egzersiz programına alınmıştır. Egzersiz sonrasında aynı ölçümler tekrarlanmıştır.

Bu çalışmanın sonuçlarına bakıldığında; 

• Yüzün T ve U bölgelerinde nem ölçüm değerleri egzersiz sonrası terleme ile yükselmiş ancak fondoten uygulanan ve uygulanmayan yüz alanlarında ölçüm farkları bulunmamaktadır.
• Yüzün T bölgesinde fondoten uygulanan ve uygulanmayan yüz alanlarında egzersiz sonrası elastikiyet seviyelerinde önemli ölçüde arttı ancak U bölgesinde egezersiz sonrası elastikiyet seviyelerinde önemli bir fark göstermedi. 
• Yüzün fondöten sürülmeyen T bölgesinde egzersiz sonrası cilt gözeneklerinin boyutunda önemli ölçüde artış gözlenirken, fondöten sürülen T bölgesinde egzersiz sonrası gözenek boyutlarında önemli bir değişim gözlenmemiştir. U bölgesinde ise fondöten sürülen ve sürülmeyen tarafta egzersiz sonrası önemli bir fark gözlenmemiştir.
• Yüzün fondöten uygulanan T bölgesinde egzersiz sonrası sebum üretiminde önemli ölçüde artış gözlemlenirken ve uygulanmayan T bölgesinde hafif azalmıştır. Fondöten uygulanan ve uygulanmayan U bölgesinde sebum yine artmıştır; ancak aralarında önemli bir fark bulunamamıştır.
• Yüzün fondöten uygulanmayan T ve U bölgelerinde egzersiz sonrası cildin yağ içeriğinde önemli ölçüde artış gözlenmeiştir. Ancak fondeten uygulanmış makyaj gruplarındaki T ve U bölgelerinde egzersiz sonrası cildin yağ içeriğinde önemli ölçüde azalma gözlenmiştir. 

Egzersiler sırasında makyaj, fondeten kullanımının cilt üzerine etkileri;

• Egzersiz, yüzde T ve U bölgelerinde ciltte nem artışı sağlamaktadır. Ancak, makyajlı bölgedeki nem, makyajsız bölgeye göre daha fazla artmaktadır. Bu durum, makyajın nemin ciltten buharlaşmasını engellemesinin bir sonucu olabilir. Fondöten kremi genellikle "pigmentli nemlendirici" olarak adlandırılır ve cilt üzerinde uzun süre kalmak üzere tasarlanmıştır. Farklı fondöten kremleri bulunmaktadır; yağ bazlı, su bazlı ve susuz fondötenler. Bu farklı fondöten içerikleri, cilt koşullarını değiştirebilecek bileşenlere sahiptir. Cildin nem artışında bu farklı içerikler etkili olabilir.
• Egzersizden sonra cildin elastikiyeti arttı; ancak makyajlı bölgelerde makyajsız bölgelere göre daha fazla artış gözlemlendi. Bu elastikiyet ve nem mekanizmasının sonucu olabilir.
• Egzersizden sonra makyajsız T bölgesinde gözeneklerin boyutu ve sayısı önemli ölçüde artarken, makyajlı T bölgelerinde gözenek boyutu ve sayısı egzersizden sonra hafifçe arttı (anlamlı bir artış değil). Bu, makyajın gözenekleri tıkamasının olumsuz bir sonucu olabilir. Daha önceki bilgilerime dayanarak, gözenekler tıkalıysa ter salgısı düzgün bir şekilde gerçekleştirilemez; ciltteki sebum ve atık maddeler birikebilir ve bunlar da cilt sorunlarına neden olabilir. Terin makyajla birleşmesinin gözenekleri tıkayarak cilt için daha büyük bir sorun oluşturabileceğini unutmamak önemlidir.
• Egzersizden sonra makyajsız T bölgesinde cildin sebumu azaldı, ancak makyajlı bölgelerde sebum arttı. Makyajsız ve makyajlı U bölgesinde sebum arttı. Bu bulgular, egzersiz sırasında makyaj kullanımının zararlı etkilerinin belirgin bir örneğidir. Önceki bilgilerimiz bu bulguları desteklemekte ve makyaj kullanımının gözenekleri tıkadığını, bunun da negatif bir sebum seviyesine yol açtığını göstermektedir.
• Egzersizden sonra, makyajsız bölgedeki yağ seviyeleri artarken, makyajlı bölgedeki yağ seviyeleri azalmaktadır. Bu nedenle egzersiz sırasında makyaj yapılması cildin kurumasına yol açabilir. 

Bu bulgular, egzersiz sırasında makyaj ve fondöten kullanmanın cilt yağını azaltabileceğini ve kuruluğa neden olabileceğini göstermektedir. Ek olarak, gözenekleri tıkayabilir ve sebum üretimini artırabilir. Bu nedenle, kuru cilt rahatsızlığı olan kişilerde egzersiz sırasında fondöten kullanımı cilt kuruluğunu artırabilir; akne cilt rahatsızlığı olan kişilerde ise egzersiz sırasında fondöten kullanımı akne problemlerini artırabilir.

 

Egzersiz sırasında makyaj ve fondöten kullanımı önerilmemektedir. Egzersiz sırasında gözeneklerin olası tıkanıklığını azaltmak için egzersizden önce yüzün nazikçe yıkanması önerilmektedir.