İnce çizgiler, kırışıklıklar ve katlantılar, yüzdeki mimik kaslarının kullanımı, uyku, yaşlanma ve güneş gibi çevresel faktörlere bağlı olarak deri yüzeyinde gelişmektedir. İnce çizgilenmelerle başlayan süreç, gruplar oluşturan "cutis rhomboidalis"e kadar ilerleyebilmektedir. 

Yüzde mimik kaynaklı kırışıklıklar ince-derin çizgiler (kısmi deri kalınlığı) ve furrowlar (tam deri kalınlığı) şeklinde kendini göstermektedir. Yaşlanma ve güneş kaynaklı dermal elastozis ile yüz mimik kaslarının tekrarlayan hareketleri, kasların kasılma yönlerine dik olarak ortaya çıkmaktadır. Alın, kaş ortası glabella, alt ve üst dudak çizgileri, marionette çizgileri gibi. Fold ya da deri katlantıları; derinin genetik laksitiste artışı, yaşlanma, deri tonusunun azalması, kemik atrofilerine bağlı destek dokuların azalması ve yer çekimi ile yüzdeki estetik alanlarda gittikçe ilerleyen sarkmalar ile ortaya çıkmaktadır. Bu sarkmalar, estetik alanları anatomik yerlerinde tutan ve estetik alanlar arası geçişlerde bulunan tutucu bağlar (retaining ligament) boyunca deride katlantılara neden olmaktadır. Üst ve alt göz kapaklarındaki katlantılar, nasolabial fold ve boyundaki foldlar gibi.

Böylece yüzde yerleşim yerine göre farklı isimlerle tanımlanan kırışıklıkar, foldlar ortaya çıkmaktadır.

Yüzdeki çizgiler, kırışıklıklar ve furrowların tanımı ile şiddetlerinin skorlanması için birçok yöntem kullanılmaktadır. Bunlar arasında en sık kullanılanı "Wrinkle Severity Rating Scale (WSRS)" olarak tanımlanmaktadır. Kırışıklık ve foldların klinik şiddetlerinin saptanması, hastanın klinik ve estetik değerlendirilmesinde ve tedavi seçiminde son derece önemlidir. Aşağıda yüzün estetik alanlarına göre kırışıklık-fold şiddet skorları - WSRS anlatılmaktadır.

Alında Yatay Çizgilenme ve Derin Kırışıklıklar

Alında yatay kırışıklıklar genellikle 2-3 tanedir. Tüm alın boyunca yerleşirler ya da alın ortasında kaybolup diğer tarafta devam edebilmektedirler. Alında kaşların yukarı kaldırılmasını sağlayan alın-frontal kasa bağlı olarak gelişmektedir. Derin kırışıklıklar bunların altındaki frontal kas liflerinden kaynaklanmaktadır.

Kaşlar yukarı kaldırıldığında kırışıklıklar daha rahat değerlendirilmektedir.

Kaş Arasında Glabellada Gelişen İnce Çizgilenme ve Kırışıklıklar

Kaş arası glabellar bölgede kırışıklıklar yatay ve dikey kırışıklıklar olarak 2'ye ayrılmaktadır. Dikey olanlar tam kaş arasında yer almaktadır ve her bir kaşa yakın bir şekilde yerleşmektedir. Sıklıkla 1 tanedir ancak 2 tanede olabilmektedir. Bu kırışıklıklar kaşların çatılmasını sağlayan "corrugator kası"na bağlı olarak gelişmektedir. Yatay olanı ise 1 tanedir ve burun kökünde yerleşmektedir. Kaşların iç kısımlarının aşağı hareketini sağlayan "procerus kası"na bağlı olarak gelişmektedir.

Bu kırışıklıklar kaşlar çatıldığında daha rahat değerlendirilmektedir.

Şakaklarda Çökme (Temporal Depresyon)

Yüzde yaşlanma ile birlikte bazı anatomik alanlarda volumetrik yumuşak dokuda azalma olmaktadır. Buna yüzün iskeletleşmesi denilmektedir. Bazı alanlarda ise destek dokusu hafif artmakta yada yer değiştirmektedir. Şakaklarda-temporal alanda volüm azalması bu alanın çökmesine alttaki iskelet yapının daha belirgin olmasına neden olmaktadır.

Kaşların Düşmesi (Eyebrow Pitosis)

Alında frontal kasın mimikler dışında sahip olduğu tonus, kasılı durması kaşların düşüklüğünü engellemektedir. Kaşın yukarı desteği, üst göz kapaklarını da desteklemektedir. Kaşların düşüklüğü, dokuların aşağı doğru anatomik yerlerinin değişimine neden olmaktadır. Bu nedenle kaşlar düştüğünde, üst göz kapaklarının daha belirgin torbalanmasına yol açmaktadır. Ancak bazen üst göz kapağı alanında yetersiz ışık ulaşımı ile koyu gölge kaş düşmesi izlenimi vermektedir. Üst göz kapağı katlantı çizgisi, normalde göz dış açısında sonlanmaktadır. Kaş dış kenarından parmakla yukarı gerildiğinde, bunların hepsi düzelmektedir.

Gözler ve göz kapaklarında değişimler

Göz ve göz çevresi yaşlanma belirtilerinin en fazla olumsuz etkilendiği bölgedir.

Dermatochalasis

Üst göz kapağında normalden fazla derinin varlığıdır. Orta yaşlılarda gözlenir. Fazla deri, gözler kapalı iken ölçülebilir. Blepharochalosis, dermatochalosis'ten farklıdır. Bu göz kapaklarında epizotik ödem ve eritem vardır. Genç kadınlarda gözlenir ve erken yaşta göz kapaklarında gevşeklik ve kırışıklığa neden olmaktadır.

Göz çevresi yağ dokusunun alt ve üstte fıtıklaşması, göz torbaları

Bunun için göz kapalı iken göz küresi üzerine basınç uygulanır. Eğer üst ve alt göz kapaklarında bu basınç ile şişmeler gözlenirse, bu yağ dokusunun fıtıklaşması ve bu da göz torbalanmalarına ait olabilir. Göz torbalanması, festoons (cheek bags, malar bags) denilen yanak torbalanması ile karıştırılmamalıdır. Festoon, göz altlarında olmaktadır ve göz çevresi kasların zayıflaması ile yağ dokusunun alt göz kapaklarının daha altında yanaklara doğru fıtıklaşması, yani torbalanması ile ortaya çıkmaktadır.

Göz altı bölgesinin ve trobalanmanın derecelendirmesi için "Allerganın İnfraorbital Hallow Scala" yöntemi kullanılabilir. Burada göz pupillasından çizilen dik hat ile göz altı iç-medial ve dış-lateral olarak ikiye bölünerek değerlendirilmektedir.

 

Üst göz kapağı dış kısmının çok belirgin olması(Upper Eyelid Hooding)

Gözü çevreleyen kasın ve göz septumunun zayıflaması, göz çevresi yağ dokusunun fıtıklaşmadan öne çıkmasına ve yer çekiminin etkisiyle alın derisi ile üst kapağı derisinin aşağıya doğru hareket etmesine neden olmaktadır. Böylece üst kapak derisi neredeyse görmeyi engelleyecek şekilde göz üstünü örtmektedir. Buna “upper eyelid hooding” denilmektedir. Bu, yüzün yan değerlendirilmesinde daha rahat anlaşılabilmektedir.

Göz çevresi kaz ayağı kırışıklıkları (Crow's Feet)

Bunlar ince kırışıklıklardır. Alt ve üst göz kapaklarında başlamakta ve göz köşesinde devam etmektedir. En belirgin oldukları alan, göz dış köşesinde yerleşenleridir ve bunlara şekillerinden dolayı kaz ayakları kırışıklıkları denilmektedir. Göz köşelerinde gelişen kaz ayakları çizgileri, yüzümüzdeki diğer kırışıklıklardan daha erken ortaya çıkmaktadır. Bu alanda derinin ince olması ve deri altı destek dokularından yağ dokusunun daha az olması, bunun nedenleri arasındadır. Bu çizgilerin en sık nedenleri arasında gözlerin çok kısılması yer almaktadır. Bu, kişinin mimiklerini kullanması ile ilgilidir. Özellikle uyku sırasında yan ve yüz üstü yatılması, bu kırışıklıkları arttırmaktadır. Güneş, bu kırışıklıkların ortaya çıkmasında dış etkenlerin başında gelmektedir. Güneş ışınlarına karşı gözlerin kısılması, temel nedenler arasındadır. Özellikle açık tenlilerde ve açık renkli gözleri olanlarda, güneş ışınlarına karşı duyarlılık daha fazladır. Ayrıca, güneşin neden olduğu ışık hasarı da bu kırışıklıklara neden olmaktadır.

Göz dış köşesinin aşağı düşmesi (Lateral Canthal Bowing)

Göz dış köşesinde bulunan ve göz dışını destekleyen “lateral canthal tendon” adını verdiğimiz bağın gevşemesi ile gelişmektedir. Gözde dış köşenin daha aşağı rotasyonuna neden olmaktadır. Normalde kadınlarda göz dış köşesi hafif daha yukarıdadır. Bu nedenle bu açının düşmesi yüze daha yorgun ve yaşlı bir ifade dışında daha erkeksi bir görüntü vermektedir.

Gözyaşı oluğu defromitesi(Tear Trough Deformity)

Gözü çevreleyen Orbicularis Oculi kası göz altı kemiği hizasında 2 ye ayrılmakta, göz kapağı ve göz alanı kası olarak. Bu ayrım noktasında "orbital rim ligamenti" ismini verdiğimiz bağ bulunmakta. Göz yaşı oluğu bu ligament üzerinde gözün alt iç kısmından dışarı yanağa doğru orta hatta kadar uzanmaktadır. Bunun bittiği noktada ise palpebromalar katlantı dışa doğru devam etmektedir. Göz yaşı oluğu buradaki destek dokunun azalarak göz altı kemik dokunun ve buradaki bağın belirgin hale gelmesinden kaynaklanmaktadır. Bu yaşlanmaya doku volüm kaybına bağlı olarak gelişmektedir. 

Yanakların değerlendirilmesi

Yanaklar aşağıdaki resimde görüldüğü gibi kulak önü-göz altı-nasolabial fold ve alt çene kemiği arasındaki sınrlı alandır.

Yanakların genel değerlendirilmesinde Allergan firması tarafında geliştirilen "Roughness Scale" kullanılmaktadır.  

Yanaklar üst kısmı elmacık kemik alanı olarak da tanımlanmaktadır. Zamanla bu alanda volüm kayıpları ve doku desteklerinin azalmasıyla içe aşağı doğru yer değişimi olmaktadır.

Benzer şekilde yanak alt kısmında volüm azalmakta, yanaklar aşağı ve içer doğru yer değiştirmektedir.

Yanak çizgilerinin değerlendirilmesi

Yanaklarda ağız köşesinden başlayarak kulak önüne doğru yarım dairesel çizgiler oluşmaktadır. Bunlara gamze ya da yatma çizgileri denilmektedir.

Nasolabial Fold

Bu katlantı aslında dudaklar ile yanakları birbirinden ayıran önemli bir katlatıdır. Yanak destek dokularının azalması yanağın öne ve aşağı hareketine neden olmaktadır. Buda yağ dokusunun bu hatta birikmesine yol açmaktadır. Hafif bir kırışıklıktan ciddi bir katlatıya kadar ortaya çıkmaktadır.

Kulakta Yaşlanma ve Belirtileri

Kulak Ön Çizgileri (Preauricular Lines)

Kulak ön kısmında dik uzanan 2 yada 3 çizgi görülmektedir. 

Burunda Yaşlanma ve Belirtileri

Burun üzerindeki deri destek dokuları azalmakta, zayıflamakta ve yer çekimi etkisiyle burun ucunun düşmesine neden olmaktadır. Benzer değişimler burun kemik ve kıkırdaklarında da yaşanmaktadır. Burunda yaşlanma belirtileri:

- Burun kökünde yatay çizgilenme
- Burun genelinde deride incelme, ancak burun ucunda yağ bezlerinde büyüme ile bu dokunun kalınlaşması
- Burun ucunun profilde saat yönünde rotasyonu, yani düşmesi (pitozisi)
- Columella'nın düzleşmesi
- Burun ucunun düşmesi, sahte burun sırtı kamburlaşmasına neden olmakta ya da daha önce olan kamburlaşmanın, hump'ın daha belirgin olmasına yol açmaktadır.
- Ayrıca burun ucunun düşmesi, üst dudağın projeksiyonunu değiştirmektedir.
- Burun derisindeki incelme zamanla burun sırtında kamburlaşma yapmaktadır.

Ağız çevresi ve dudaklar

Üst dudakta dikey ve yatay çizgilenme

Üst dudakta yatay çizgilenme sıklıkla burnun hemen altında philtrumda ve tek bir tane olarak görülmektedir. Üst dudakta dikey çizgiler ile dudak kenarlarından başlayarak üst dudak ve alt dudakta devam etmekte. Bunlara "smoke line" yada barkod çizgileri denilmektedir.

Ağız köşesi çizgileri (Commissural Lines ve "Marionette" Lines)

Ağız köşesi çizgileri kısa ve vertical olarak ağız köşesinden aşağı uzanmaktadır. Bunlar bazen çok derin olabilmektedir.

Marionette çizgileri daha uzun çeneye kadar uzanabilmektedir.

Jowls & Pre-Jowl Depression

Jowls, deri altı yağ dokusunun çene kemiği boyunca ve altında toplanmasından kaynaklanmaktadır. Bu toplanma, çene kemiği ligamentleri tarafından sınırlandırılmakta ve yağ dokusunun daha fazla önde toplanması engellenmektedir. Bu engellenme noktasında hafif içeriye doğru bir girinti oluşmakta, buna pre-jowl depresyonu denilmektedir.

Cadı Çenesi Deformitesi (Witch's Chin Deformity - Ptotic Chin)

Çene yağ pedinin sarkmasından, pitozisinden kaynaklanmaktadır. Bu pitozis çenenin düzleşmesine submental çizgilenmenin artmasına neden olmaktadır.

Dudaklarda silinme ve volüm kayıpları

Boyun yüz geçişinin kaybolması, cervicomental açının kaybolması

Platisma kasının zayıflayarak uzaması ve sarkarak üzerinde yağ dokusnun birikmesinden kaynaklanmaktadır.

Boyunda platysmal bantlar ve yatay kırışıklıklar

Platysmal banlar uzunlamasına sıklıkla 2 adet olacak şekilde boyunda yer almakta.Boyunda enlemesine yarım daire şeklinde çizgilenmelerde gelişmektedir.