Rinoplasti estetik cerrahisi, burunda cerrahi olmayan dolgu, mikro yağ enjeksiyonları ve botoks uygulamaları en fazla tercih edilen estetik prosedürler arasında yer almaktadır. Burunda doğru ve güncel bilimsel kanıtlara dayalı bir estetik analizin yapılması son derece önemlidir. Analiz, burunda yapılacak estetik uygulamalar öncesi en önemli adımı temsil etmektedir. Burun anatomisi hakkında detaylı bir bilgiye sahip olunması, burunu oluşturan yapıların ilişkilerini ve her prosedürün burun üzerindeki sonuçlarını anlamak için birincil öneme sahiptir. Burunun sistematik analizi, ideal estetik oranlardaki değişiklikleri belirlerken kişinin cinsiyet ve ırksal özelliklerini korur ve yapılacak prosedürler için iyi bir arka plan sağlamaktadır.

Yüze karşı bakışta, burunun yüz ile estetik oranlarına, burun üzerindeki ciltin Fitzpatrick tipi, kalınlığı ve yağlanma düzeyine, yüz orta hattına göre simetrisine, burun sırtında orta hatta göre sapmalarına, burun kemik yapısına, burun sırtının yapısına, burun ucuna, burun kanatlarına, burun tabanına ve burun ile üst dudak ilişkisine bakılarak estetik değerlendirmeler yapılmaktadır. Yüze profilden bakışta ise nazofrontal açı ve burun kökü olan radiks, burun uzunluğu ve sırtına, burun ucuna, burun kanatları ile kolumella ilişkisine, burun ile üst dudak ilişkisine ve dudak ile çene ilişkisine bakılmaktadır. Yüze burun tabanından bakışta, basal bakış, burun ucunun, burun deliklerinin, kolumellanın ve burun tabanının değerlendirilmesi yapılmaktadır.

Burunun estetik analizinde şu basamaklar uygulanmaktadır.

1. Burunun genel değerlendirmesi(daha detaylı bilgi için...)
2. Burun anatomik olarak üst, orta ve alt olarak bölgelere ayrılarak değerlendirilmektedir. 

Burunun estetik ve anatomik değerlendirilmeleri, baş doğal pozisyonundayken yüze profilden bakarken ya da profil fotoğrafları üzerinden yapılmaktadır. Burnun estetik değerlendirilmesinde burun bazı ünitleri ayrılarak değerlendirilmektedir. Bunlar;

• Burun kökü, nasal radix
• Burun sırtı, nasal dorsum
• Burun yan duvarları, nasal sidewalls
• Nasal lobule; burun ucu, columella ve burun kanatlarının tamamına denilmektedir.
• Columella : burun deliklerini ayıran bölüm, burası ayrıca burun ucunu desteklemektedir.
• Soft triangles (nasal facets) : Burun kanatlarının burun ucunda oluşturduğu üçge alan
• Burun kanatları-Alar lobules (alar sidewalls)

Burun, üst, orta ve alt olarak üç bölüme ayrılarak değerlendirme, daha sistematik bir analiz sağlamaktadır. 

Burnun 1/3 Üst Kısmının Değerlendirilmesi

Burun kökü

Burun sırtı ile alında frontal kemiği birleştiren hattın yüzün profilde en geride kalan noktası "burun kökü en arka noktası" olarak tanımlanır. Bu noktanın yapısal değişimleri burun uzunluğunu ve estetiğini etkilemektedir. Bu noktanın değerlendirilmesinde glabella, göz korneası ve üst göz kapağı katlantı çizgisine olan uzaklığı, lokasyonu ve ilişkilerine bakılmaktadır.

Yukarıdaki ilk resimde burun kökü noktası korneal plana çok yakın, glabelladan uzak ve üst göz kapağı katlantı çizgisinin altındadır. İkinci resim burun kökünün ideal lokasyonunu ve ilişkisini göstermektedir. Üçüncü resimde burun kökü noktası üst göz kapağı katlantı çizgisine göre yukarıda, önde ve glabellaya yakın konumlanmıştır. Son resimde olduğu gibi konumlanma, burnun normalde daha uzun görünmesine neden olmaktadır (Greek nose, Yunan Burnu).

Nasofrontal açı

Burun üst bölümünün değerlendirilmesinde ve burun kökü analizlerinde nasofrontal açı (glabella-burun kökü-burun ucu arasındaki açı) kullanılır. Bu açı, nasion-glabella ve nasion-pronasale yani burun sırtı arasında kalan açıdır. Bu açının sefalogrametrik değerlendirmelerde kemiksel yapı üzerindeki en derin kısmına sellion, subnasion denilmektedir. Bu yumuşak dokuyu tanımlayan nasionun hemen altındadır. Burası burnun anatomik olarak başladığı noktadır. Bu nokta kabaca üst göz kapağı katlantısı hizasıdır. Erkeklerde kadınlara göre sellion bunun hafif üzerinden başlamaktadır. Kadın ve erkeklerde cinsel dimorfizm nedeniyle bu açı farklılıklar göstermektedir. Beyaz erkeklerde 130 derece, kadınlarda ise 134 derece kabul edilebilir. Etnik çeşitlilik de mevcuttur. Optimal kadın burunları yatay ve dikey olarak daha düşük nasiona ve içbükeyden düz profile sahipken, optimal erkek burunları daha yüksek nasiona ve düz profile sahiptir.

Burun estetik analizlerinde bu açının toplam değeri yerine açı ikiye bölünerek değerlendirme yapılması daha anlamlı olmaktadır. Bu amaçla burun kökü noktası kullanılarak nasofrontal açı ikiye bölünmektedir. Açının üstünde kalan kısmı alın yapısal özellikleri için kullanılırken, altında kalan bölümü burnun yapısal özelliklerinin değerlendirilmesinde kullanılmaktadır. Nasofrontal açının normalde üst parçası 60 – 75 ° iken alt parça 55 ° dir. 

Üst ve alt nasofrontal açıların saat yönünde ve saat yönünün tersine olan dönmelerine bakılarak analizler yapılmaktadır. Aşağıdaki resimlere bakıldığında, her üç resimde nasofrontal açı aynıdır. Ancak birinci resimde nasofrontal açının üst ve alt bölümleri normale göre saat yönünde dönme gösterirken, ikinci resimde saat yönünün tersine dönüş görülmekte ve üçüncü resimde üst bölüm saat yönünün tersine, alt bölüm ise saat yönünde bir dönme göstermektedir.

Nasofrontal açının değerlendirilmesinde nasionun belirlenmesi son derece önemlidir. Nasion, profilden bakıldığında gözler açıkken üst göz kapağı katlantısı ile üst göz kapağı kirpik sınırı arasındadır. İdeal olarak kirpiklerin 2 mm üstünde, interkanthal hattın 5 mm üstünde konumlanmaktadır. Nasion, yüze karşıdan bakıldığında midpupilla ile üst göz kapağı katlantısı arasında olması gerektiği düşünülmektedir. Nasion, midpupillaya yaklaştıkça yüzün profil görünümünün yumuşadığı düşünülmektedir. Nasionun göz iç canthusundan 15 mm'den az olmaması ve 20 mm'den fazla olmaması istenmektedir.

Nasofrontal açının değerlendirilmesi sırasında "nasion yükseliği" değerlendirilir. Galbelladan ve korneadan geçen dikey düzlemler arasındaki mesafe nasion yüksekliğini vermektedir. Normalde profilde nasion glabeladan 4-6 mm geridedir. Nasion profilde cornal dikey hattın 9-14 mm ön tarafındadır.

 

Burun 1/3 Orta Kısmının Değerlendirilmesi

Burun orta kısmını oluşturan kemik ve kıkırdak yapıları arasındaki ilişki anaziz edilir. Burun sırtının simetrisi, eğimi, volümü ve şekli değerlendirilmektedir. Bu değerlendirmeler sırasında bazı açı ve değerlere bakılmaktadır.

Burun yüz açısı

Burun yüz açısına “frontal facial açı” yada “Jacques Joseph in profil açısıda” denilmektedir. Bu açı glabella ile pogonion arasındaki hat ile nasion ile pronasale arasındaki hat arasında kalan açıdır. İdeal değeri 35 ° (30 – 40 ° ) dir.

Bu açıda değişimler burun projeksiyonunu etkilemektedir.

 

Burun 1/3 Alt Kısmının Değerlendirilmesi

Burun estetiğinde en önemli alan burun ucu,nasal tip ve burun kanatlarıdır. Bu alanların doğru tanımlanması önemlidir. Burun ucunun tanımlanmasında; Yüze önden bakışta burun ucunda 4 nokta saptanmaktadır. Üst nokta burun ucunun başlangıç noktası, sağ ve solda dome noktaları ve altta columellanın başlangıç noktası. Bu dört nokta birleştirildiğinde 2 eşit üçgen ortaya çıkmaktadır.

Burun Ucu

Burun ucu, nasal tip yüzün profilde burnun en öndeki noktasıdır (pronasale). Nasal supratip, burun ucunun hemen üst noktası ve burun sırtının en alt noktası olarak tanımlanır. Nasal supratipte hafif bir konvekslik görülmektedir; bu, özellikle kadınlarda daha belirgindir. Konveksliğin başlangıç noktasına "supratip break" denilmektedir. Profilden burun ucunun konumu, projeksiyonu ve yukarı-aşağı rotasyonu son derece önemlidir. Burunun rotasyonu, burnu olması gerekenden daha uzun ya da kısa göstermektedir. Aşağıda resimde tanımlanan kulaktaki tragus üst noktası ile burun ucunu birleştiren aksın yukarı ve aşağı rotasyonu, burunun uzun ya da kısa görsel algısını değiştirmektedir.

Burun ucunda burun sırtı ile columella arasında doğal bir açı oluşmakta; "burun ucu açısı" denilmektedir. Bu açı ilk kez Jacques Joseph tarafından kullanılmıştır. Bu açı için ideal değer olarak 90 derece tanımlanmıştır. Ancak estetik olarak çekici ve güzel algısında kadınlarda bu açının 73 ± 8 ° olması gerektiği düşünülmektedir.

Burun ucunun rotasyonu ve rotasyon açısı

Burun kanatlarından geçen dik hat ile buna burun ucundan uzanan hattın arasındaki açıdır. Erkeklerde 100 kadınlarda 105 derecedir. Burun ucu rotasyonu profil değerlendirmede collumella, burun kanatları ve üst dudak ile birlikte değerlendirilmelidir.

Burun ucunun klinik değerlendirmesi

Burun ucu oluşturan anatomik yapılar ve çevre estetik alanlar ile ilişkisi değerlendirilmektedir. Burun ucuna işaret parmağı ile hafif baskı uygulandığında burun ucu üst dudağa doğru basılır ve sonra tekrar eski haline döner. Bu basit test, burun ucu destek dokularını göstermektedir. Burun kanatları ve burun ucunun ilişkisi; burun kanatları ve burun lobülü oranı 1:1'dir. Burun ucu en iyi bazal, yani yüzün tabanından buruna bakılarak değerlendirilmelidir. Normalde burun ucu tam bir eşkenar üçgen gibi görünmelidir.

Burun ucunun şekline göre özel tanımlar kullanılmaktadır; boxy, bulbous, piched gibi. Aşağıda soldaki resimde boxy sağdaki resimde pinch burun uçları örneklendirilmiştir. 

 

Burun alt yüzeyinden, basal bakışla değerlendirilmesi

Özellikle kolumella, burun delikleri ve burun ucunun değerlendirilmesinde son derece önemlidir. Buruna bu bakışta burun kanatları ve burun bazlı bir üçgen oluşturmaktadır. Bu üçgen üçe ayrılmaktadır. Üst bölüm burun lobulünün ön kısmı ya da burun ucudur. Orta bölüm kolumella ve alt bölüm kolumellanın tabanıdır. Bu üç bölüm eşit olmalıdır.

Burun uç kısım ile burun tabanı arasındaki oran 0.8 dir. Bu oran yaşla artmaktadır özellikle 30 yaş sonrasında.

Burun deliklerinin aksı ile kolumellla arasında bir açı oluşmaktadır. Bu açı ırklara göre değişmekle birlikte beyaz ırkta 45-60 derece iken uzak doğu ırklarında bu açı daha geniştir.

Burun deliklerinin şekilleri oldukça farklıdır, ancak simetrik olmalıdır. İdeal burun delikleri oval ya da armut şeklinde olmalıdır. Burun deliklerinin columellaya uzaklığı eşit olmalı ve bu ortalama 5-10 mm'dir. Burun deliğinin en uzun aksı burun delik uzunluğu olarak tanımlanır ve bu ortalama 15-20 mm'dir.

Burnun lobüler yapısında, sağ ve solda aşağıdaki resimde kırmızı ile boyalı ince deri bölümü bulunmaktadır. Yapısında kıkırdak gibi bir iskelet yapı olmayıp az miktarda ciltaltı dokusu bulunmaktadır. Burnun eststeik yapısında kutsal yapılarından birisi olarak kabul edilmektedir. 

Burun ucu projeksiyonu

Burun ucu projeksiyonu, yüzün profilinde burun kanadının yanakla birleşme noktası ile burun ucu arasındaki mesafedir. Burun tabanı idealde eşkenar üçgen şeklinde olduğu için burun tabanı genişliği neredeyse burun projeksiyonuna eşittir. Bu nedenle burun ucu projeksiyonu, burun kanatları ile burun ucu arasındaki mesafe ile tanımlanır. Projeksiyonun fazla olması, burun ucunun normalden daha fazla yüzden uzaklaşması anlamına geldiği için estetik olarak olumsuz bir görüntüye neden olmaktadır. Burun ucu projeksiyonu değerlendirilmesi için birçok yöntem kullanılmaktadır.

Burun ucu projeksiyonunun belirlenmesi kullanılan metodla; 

• Byrad metodu; bu metoda göre ideal burun ucu, nasal tip projeksiyonu = 0.67 x burun uzunluğudur. 

• Goode metodu; nasion ile burun kanatlarının yüz birleşkesi noktası arasındaki mesafenin %55-60’ı burun projeksiyonunu vermektedir. Goode'nin yönteminde nasiondan burun kanatları yüz birleşkesi arasında bir hat çizilmekte ve burun ucundan buna bir dik hat oluşturulmakta. Nasion pronasale arasındaki mesafe burun uzunluğunu tanımlamakta. Burun projeksiyon burun uzunluğunun % 60'ı kadar olmalıdır. Bunun uzunluğunun / burun ucu uzunluğunun oranı 0.55-0.60 olmalıdır.

• Crumley metodu; burun profilde öncelikle kenarları arasında 3-4-5 oranları olan bir dik üçgene benzetilir. Bu üçgende nasion-burun ucu arasındaki uzaklık hipotenüs, nasion ile burun kanatları yüz birleşkesi ve burun kanatları yüz birleşkesi ile burun ucu arasındaki kenarlar diğer dik kenarları oluşturmakta. Burun projeksiyonu 3-4-5 dik üçgenin 3 oranına sahip kenar kadar olmalıdır.
• Baum oranları; nasion ile subnasale arasında çizilen hatta burun ucundan, pronasiondan çizilen dik çizginin uzunluk burun projeksiyonunu vermektedir. Burun yüksekliği ile burun ucu projeksiyonu oranı bakılmaktadır. Bu metod ile ideal oranı 2.8:1 olarak bulunmuştur. 

• Diğer bir metod daha sık kullanılmaktadır. Burada subnasale ile burun ucu arasında yatay olarak ölçülen değer burun ucu projeksiyonu olarak kabul edilmektedir. Bu ortalama 15,5±2.8mm’dir. Yetişkin bir bireyde 20 mm’nin üzerindeki değerler büyük; 14 mm’den az değerler küçük olarak kabul edilmektedir.

Burun ucu projeksiyonu, üst dudak yüksekliği ile de ilişkilidir. Bu ilişki, Simons metodu kullanılarak değerlendirilmektedir. Bu metodda, üst dudak yüksekliği burun tabanı olan columella başlangıcı ile subnasale arasındaki mesafe olarak tanımlanır. Burun ucu ise subnasale ile burun ucu, pronasale arasındaki mesafedir. Bu iki mesafe oranı ideal olarak 1:1 olarak tanımlanmıştır.

Burun ucu projeksiyonu ve üst dudak arasındaki ilişkinin diğer bir değerlendirme metodu ise aşağıda yer almaktadır. 

Burun ucunun şekli ve estetik yapısı burunda bulunan LLC (lower lateral cartilage) kıkırdağın şekli ve pozisyonu ile ilgilidir.

Columellanın değerlendirlmesi

Yüzün profil değerlendirmesinde burun kanatlarının altında görünen bölüme kolumella-columella alanı denir. 

Yüzün önden görünümünde kolumella ile burun kanatlarının arasındaki ilişki martı kanatı görünümündedir. Burun kanatlarının yapısı ve columella bu görünümü değiştirebilmektedir. 

Kolumellanın çok aşıda olmasına “hanging columella” denilirken kolumellanın hiç görünmeyecek şekilde yukarda olmasına “retracted columella” denilmektedir.

Kolumella tabanı ile burun kanatlarının tabanı birleştirildiğinde ”columella – ala üçgeni” ortaya çıkmaktadır.

Subnasale ile kolumellayı birleştiren hat ile kolumella pronasion arasındaki hat arasında bir açı oluşmakta. Bu açı "columella burun lobul açısı" olarak tanımlanmaktadır. Bu açının ideal olarak 35-40° olması düşünülmektedir. 

Normalde profilde kolumella 2-4 mm burun kanatları sınırının altında görünürdür. Bunun 4 mm den fazla olması aşırı columella görünümü anlamına gelirken 2 mm den az görünmesi az columella görünümü anlamına gelmektedir. Bunun için burun deliklerinin yüze yakın olan ve burun ucuna yakın olan kısımları birleştirildiğinde burun kanatları ve coumellla ilişkisi aşağıdaki gibi daha rahat değerlendirilmektedir.

Nasolabial açı

Profilde üst dudak ile kolumellanın yaptığı açıdır. Subnasaleden üst dudağın profilden en önde olan sınırına, labrale superius çizilen hat ile kolumella arasında oluşmaktadır. Bu açı erkeklerde 100 ° ± 12 ° iken kadınlarda 105 °± 10 ° dir. Bu açı subnasaleden yatay hat ile 2 ye ayrılarak değerlendirlmesi yapılamktadır. Açının üst kısmı kolumellayı alt kısmı üst dudağı ilgilendirmektedir. Açının üst kolumella bölümü erkeklerde 10 – 15 ° iken kadınlarda 15 – 20 ° dir.

Burun ile üst dudak arasındaki esteteik ilişkinin değerlendirilmesi

Burun uzunluğu, volümü ve burun alt 1/3 kısmının şekli üst dudağı etkilemekte; tersi, yani üst dudak burun estetiğini etkilemektedir. Burun ucunun yukarı ve aşağı rotasyonu, üst dudak uzunluğu, üst dudak projeksiyonu ve subnasalenin konturu bu anatomik bölgenin estetiğini değiştirmektedir.

Gülmenin dinamiği sırasında çevre estetik alanlar bu dinamiğe katılmaktadır. Gülme sırasında burun ve üst dudakların dinamik hareketleri birlikte değerlendirilmelidir. Gülme sırasında zygomatik major ve minor kasları ağız çevresi kaslarını yukarı ve arkaya doğru çekmektedir. Bu da burun ucunu aşağı ve geriye doğru hareket ettirmektedir. Bu dinamik etkileşim hastanın normal ve gülerken çekilecek fotoğrafları ile değerlendirilebilmektedir.

Gülerken burun ucu belirgin olarak aşağıya rotasyon göstermekte, burun ucu üst kısmı yuvarlaklaşmakta ve burunun geçici olarak uzun görünmesine yol açmaktadır. Gülerken burun ucunun hareketi ve deformitesi  depressor septi nasi kasına bağlıdır. Ayrıca gülme sırasında ağız çevresi kası orbicularis oris üst dudağı kısaltır, mimik hareketlerle burun ucunun projeksiyonunu azaltabilir. 

Burnun estetik değerlendirlmesinde kadın ve erken arasında cinsel dismofizm farkları görülmektedir.