Atopik Dermatitte (AD) klinik şiddetin belirlenmesi ve skorlanması, tedavilerin saptanması ve hasta takibinde son derece önemlidir. Bu amaçla çeşitli skorlama sistemleri kullanılmaktadır. Bu amaçla en sık kullanılan sistem "Atopik Dermatit Ağırlık Ölçeği - SCORAD (SCORing Atopic Dermatitis)"'dir. SCORAD sisteminde belli aşamalar takip edilir. 

1. Hastalık Yaygınlığının Belirlenmesi

SCORAD skorlama sisteminde öncelikle tüm vücut yüzey alanına göre hastalık tutulum yüzey alanı belirlenir. Bunun için standart "9'lar Kuralı" kullanılmaktadır.

9'lar kuralı, toplam vücut yüzey alanını; baş, kollar, bacaklar ve gövdeyi $9$ ve $9$'un katlarına ayırarak hesaplar. Örneğin:

• Baş bölgesi vücudun %9'u,

• Kol %9'u,

• Gövdenin ön kısmı%18' i gibi oranlanır.

$1\text{ yas¸ altı}$ çocuklarda baş ve bacaklarda yüzde oranları biraz farklı olmaktadır. Erişkin ya da $2\text{ yaş üstü }$çocuklarda ise bir el içi kadar alan, vücut yüzey alanının %1'ini tanımlamaktadır. Tüm vücuttaki hastalık tutulum yüzey alanları bu şekilde hesaplanarak hastalık yaygınlığı skoru elde edilir.

 

 

Hastalık yaygınlığı belirlendikten sonra, SCORAD sisteminin ikinci ve üçüncü aşamalarına geçilir:

2. Klinik Şiddet Skoru (Objektif Bulgular)

Her bir anatomik alanda klinik belirtiler ve bulgular skorlanmaktadır. Klinik bulgular için lezyonlarda; kızarıklık (eritem), ödem/deriden kabartılar (papülasyon), sulantı/krutlanma, kaşıntı kaynaklı deri bulguları (ekskoriyasyon), deride kabalaşma (likenifikasyon) ve normal deride deri kuruluğu (kserozis) değerlendirilir.

Bu bulguların her birine, şiddetlerine göre $0\text{ ile }3$ arasında skorlar verilir:

• $0$: Yok

• $1$: Hafif

• $2$: Orta

• $3$: Şiddetli

Bu skorlar toplanarak toplam hastalık şiddeti skoru elde edilir.

3. Semptomlar toplam skoru(Subjektif Bulgular)

Hastanın kendisinden, genel kaşıntı ve gece uykusuzluk şikâyetlerini $0\text{ ile }10$ arasında skorlaması istenir. Bu toplam skor, toplam subjektif semptomlar skoru olmaktadır.

SCORAD İndeksi Hesaplaması

Ayrı ayrı hesaplanan bu $3\text{ skor}$ (hastalık yaygınlığı, hastalık şiddeti ve subjektif semptomlar skorları) toplanmaktadır. Bu genel toplam skorun maksimum değeri $103$ olmaktadır. SCORAD İndeksi, bu toplam skor kullanılarak özel bir formül ile çıkarılmaktadır:

SCORAD indeksi = hastalık yaygınlık skoru / 5      +      (7 X hastalık şiddeti skoru)/ 2     +      hasta subjektif semptomlar skoru

Hesaplanan SCORAD İndeksi şu şekilde yorumlanır:

• Hafif hastalık: $25\text{ puanın altında}$

• Orta hastalık: $25\text{-}50\text{ puan arası}$

• Şiddetli hastalık: $50\text{ puan u¨zeri}$

Ancak, bu şekilde yapılan indeksleme kompleks bir süreçtir, zaman almakta ve aynı kişi tarafından bile yapılsa birbirini tutmayan sonuçlar verebilmektedir. Özellikle hasta subjektif semptom değerlendirmesi (kaşıntı ve uykusuzluk) hastadan hastaya değiştiği için skorun güvenilirliğini etkilemektedir.

Alternatif ve Basitleştirilmiş Skorlama Yöntemleri

Bu sınırlılıklar nedeniyle son yıllarda daha objektif ve basit skorlama sistemleri geliştirilmiştir:

1. Objektif SCORAD ve Üç Puan Şiddet Skoru

• Objektif SCORAD: Skorlama, standart SCORAD ile aynı yapılır, ancak hasta subjektif semptomlar skoru kullanılmaz. Bu yöntemde toplam skor $0\text{-}83\text{ arasında}$ değişmektedir.

• Üç Puan Şiddet Skoru: Hastanın deri lezyonlarından belirli bir alan seçilerek bu alanda eritem, ödem ve ekskoriyasyon değerlendirilir. Her bir değerlendirme için $0$ (yok), $1$ (hafif) ve $2$ (orta/şiddetli) şeklinde skorlama yapılır.

2. Egzema Alanı ve Ağırlık İndeksi [EASI]

Hanifin tarafından geliştirilen EASI (Eczema Area and Severity Index), Psoriazis Alan Şiddet İndeksi'nden modifiye edilerek geliştirilmiştir ve en sık kullanılan sistemlerden biridir.

• Değerlendirme: Vücut; baş/boyun, gövde, üst ve alt ekstremiteler olarak $4\text{ anatomik alanda}$ değerlendirilir. Bu dört vücut alanı ayrı ayrı eritem, indürasyon/papülasyon/ödem, ekskoriyasyon ve likenifikasyon açısından $0\text{-}3\text{ arası}$ skorlanır.

• Sınırlamalar: Kaşıntı gibi subjektif semptomlar, kserozis ve skuam gibi değerlendirmeler bu skorlamada dışlanmıştır.

• Maksimum Skor: EASI maksimum skoru $72$'dir ve özellikle egzemanın tedavi takibinde sıklıkla kullanılmaktadır.

3. Araştırmacının Küresel Değerlendirmesi [IGA]

IGA (Investigator Global Assessment), üçüncü sıklıkta kullanılan skaladır ve pediatrik hastalarda sıkça kullanılmaktadır.

• Puanlama: Basit olan bu sistemde egzamanın klinik karakteristik bulguları (eritem, infiltrasyon, papülasyon, sızıntı ve pürüzlü deri) kullanılarak $0$ (temiz) - $5$ (çok şiddetli hastalık) aralığında puanlama yapılır.

• Toplam Skor: Toplam $0\text{-}25\text{ arasında}$ puan elde edilir ve hasta subjektif şikayetleri skorlanmaz.

4. Hasta Odaklı Egzema Ölçeği [POEM]

POEM (Patient-Oriented Eczema Measure), tamamen hastanın subjektif şikâyetlerinin değerlendirilmesi için kullanılır. Hastaların hastalık şiddetine bakış açılarını ölçmektedir.

• Sorgulanan Şikâyetler: Çocuk ve erişkin hastalara, kaşıntı, uyku bozuklukları, deri kanaması, deride sulanma, deri çatlaması, pullanma ve deri kuruluğu/kabalaşması gibi $7\text{s¸ikaˆyetin}$ son bir hafta içerisinde kaç gün hastayı etkilediği sorgulanır.

Skorlama Sistemlerinin Değeri

Bu skorlama sistemleri içerisinde EASI, SCORAD ve POEM'in atopik dermatitin klinik skorlamasında yeterli olduğu düşünülmektedir.

• EASI ya da SCORAD'ın hastalık şiddetini değerlendirmede objektif olması,

• POEM'in ise şiddeti hasta perspektifinden ölçmesi nedeniyle değerli olduğu kabul edilmektedir.