Cilt hastalıklarının büyük bir bölümünde (özellikle egzamalarda) kortikosteroidlerin (kortizonların) krem, pomad ve losyon formları kullanılmaktadır. Bu tedavilerin etkili olması ve yan etkilerinin az olması için doğru miktarlarda ve sürelerde kullanılması gerekmektedir. İlaçların doğru miktarlarda kullanımı, gereksiz yere fazla kullanılmasını da önleyerek ekonomi açısından da son derece önemlidir.

Erişkinlerde ve çocuklarda bu ilaçların hangi miktarlarda ve sürelerde sürüleceği, en fazla sorulan sorular arasında yer almaktadır. Bu makale bu sorulara cevap olması için hazırlanmıştır.

Kortizon içeren kremlerin doğru miktarda kullanımı için en pratik yöntem, 1 Parmak Ünitesi (PU) tanımıdır.

Parmak Ünitesi (PU) Hesaplaması

Tüm topikal kortizon içeren krem ya da pomadlar farklı ağırlıklarda tüpler içerisinde yer almaktadır. Bu tüplerin ağız kısımları standartlara uygun olarak hazırlandıysa 5 mm çapındadır.

Erişkin bir insanın işaret parmağı üzerine uçtan ilk boğumu kadar (5 mm çaplı standartta bir tüp) ilaç sıkılırsa, çıkan toplam ilaç miktarı 1 PU olarak tanımlanmaktadır. Bir PU, 0.5 grama, 2 PU ise 1 grama denk gelmektedir.

Kadın ve erkeklerde el ve parmak büyüklüğü farkı nedeniyle bu oran değişmektedir. Örneğin, erişkin bir erkekte 1 PU 0.5 gr iken, erişkin bir kadında 1 PU 0.4 gr’dır.

Erişkin bir erkekte 1 PU 312 cm² alan için yeterli iken, erişkin kadında 1 PU 257 cm² alana yeterli olmaktadır. Bu 1 PU, yani 0.5 gram ilaç miktarı, deri üzerine ince bir tabaka hâlinde sürülmesi durumunda, erişkin bir insanın 2 el içi büyüklüğü alanı için yeterlidir.

ücut yüzey alanı olarak düşünüldüğünde 1 PU, yani 0.5 gram topikal kortizon, vücut yüzey alanının %2'sini kaplamalıdır. Uygulama alanı genişledikçe uygulanması gereken PU da artmaktadır. Örneğin, yüze bir seferde 2 PU yeterli iken, tüm vücuda bir seferde 40 PU uygulanmalıdır.

Uygulama Örnekleri

Örneğin; erişkin bir insanda her iki diz kapağında egzama var. Egzama alanı yaklaşık olarak 2 el büyüklüğünde. Buraya kortizon içerikli bir pomad uygulanacak. Bu uygulama için 1 PU yeterli olacaktır.

Diğer bir örnek; vücudunda 8 el büyüklüğünde egzaması olan hasta, kortizonlu pomadı günde 1 defa kullanacak diyelim. 8 el, 4 çift el yapmaktadır. 1 çift el 0.5 gram hesabından, 4 çift el 2 gram ilacın günde bir defa egzama alanına uygulanacağı anlamına gelmektedir. Topikal kortizonlu ilaçların sıklıkla 30 gram olduğunu düşünecek olursak, bir tüp ilaç bu kullanım şekliyle 15 gün tedavi için yeterli olacağı anlamına gelmektedir. Az günde bitmesi, gereksiz yere fazla kullanıldığı; fazla gün sürmesi ise ilacın yetersiz kullanıldığı anlamına gelecektir.

Losyon Formları ve Özel Durumlar

Kortizonlar losyon formunda da olabilir. Losyonlar tüplerde ambalajlanmadıkları için bunlarda PU kullanımı zordur. Bunlarda miktarın hesaplanması yöntemi ise yine basittir. Losyon, avuç içine bir 50 kuruş kadar döküldüğünde bu miktar kabaca 0.5 gram olarak ifade edilmektedir. Bu miktar, 1 PU yerine kullanılabilir.

Çocuklarda yüzey alanı erişkinlere göre farklı olduğu için oranlar modifiye edilmektedir. Aşağıdaki tabloda 3 aylıktan erişkinlere kadar uygulanacak kortizonların PU miktarları tablo hâline getirilmiştir.

Burada anlatılan kortizon kullanım miktarı açık uygulamalar için geçerlidir. Bazı özel durumlarda kortizon, hastalıklı alan kapatılarak da uygulanabilmektedir (streç film ile sarılması gibi). Bunlarda ilacın miktarı doktor tarafından düzenlenmelidir. Yüz ve genital alan kullanımları özellik gösterdiği için bu alandaki kullanım miktarları mutlaka doktor tarafından düzenlenmelidir.