- Gösterim: 5550
Vejetaryen kelimesinin nasıl ortaya çıktığı tam olarak belli olmamakla birlikte, latince “vegetus; canlı, sağlıklı, hayat dolu anlamına gelmektedir" türetilmiştir. 1842’de oluşturulan vejetaryan tanımında; et, balık ve kümes hayvanlarının tüketilmediği, süt ürünleri ve yumurtanın ise tercihe bağlı olarak tüketildiği beslenme tarzına vejetaryen beslenme denilmiştir. Vejeteryanlıktan yani canlı ve yaşayan şeylerin besin olarak kullanılmamasının Antik Yunan, Budizm ile Hinduizm'de ifade edildiğini görmekteyiz. Vegan kelimesi ise Vegan Derneği kurucusu Donald Watson tarafından 1944 yılında vejetaryen (vegetarian) kelimesinin ilk ve son hecelerini kullanılarak tanımlandı. Donald Watson bütüncül hayvan özgürlüğünü ifade ederken hayvansal ürünlerin kullanımını tamamen reddetmektedir. Vegan düşüncesinde hayvansal kaynaklı beslenem şeklin ekarşı olma dışında her türlü hayvansal ürünün kullanımına karşı olmak(yün, deri, ipek vb) ve hayvanlar üzerinde deney uygulanmış ürünlerin tüketimine/kullanımına karşı olma düşüncesi yer almaktadır. Aktivist ve sanatçı olan "Alfredo Meschi" dünyada her saniye 40.000 hayvanın eti için bizler tarafından öldürüldüğünü ifade etmek için vücuduna 40.000 dövme yaptırmış.
Dövme, tatoo insanın tarihsel varlığında derisi için kullandığı bir süsleme yöntem. Geç neolitik dönemde M.Ö. 5,200 yılllarda bile insan vücudunda dövmeleri görmekteyiz(inanç yada süsleme nedenli hatta eklem üzerlerine yaparak ağrı tedavisinde kullanıldığına inanılmakta). Kalıcı ve kına gibi geçici dövmelerin tüm kültürlerde kullanıldığı görülmekte. Günümüzde ise hızla artan bir kültürel etkinlik nerede ise. Kalıcı dövme basitçe boya-pigmentin deri içerisine uygulanarak yapılmakta. Deri içerisine bir boya uygulanması ve bunun kalıcılığı deyince bizim için dövme basit olmamakta. Çünkü;
- Steril olmayan koşullerde yapılan dövme sırasında viral enfeksiyonlar(hepatit B ve C, HIV vb) lokal yada sistemik bakteriyal enfeksiyonlar gelişebilmekte.
- Dövmede kullanılan boya maddeleri hayvansal, bitkisel, metal ve sentetik kimyasal kaynaklıdır. Kaynağı ne olur ise olsun bu pigmentlerin insan derisinde kullanımı güvenliği ile ilgili hiçbir onam yok. Halen dünya sağlık örgütü tarafından insan derisinde kullanımının güvenliği onaylanmış bir boya maddesi yok.
- Bu pigmentler deride güneş ve yapay ışık kaynaklarına karşı duyarlılığı arttırabilmekte. Azo içeren pigmentler UVB ile "amino-naphthol-AS" ve "naphthol-AS" parçalanmakta bunlarda deride fototoksitisite yapmakta. Bu pigmenteler lokal ve genel alerjik reaksiynlara neden olabilmekte.
- Dövmelerde krmızı pigment olarak cinnabar madeni yada civa sülfat kullanılmakta. Bunlarda alerjik reaksiyonlarar neden olmakta. Kınadada yer alan parafenilenediamin-PPD bilinen allerjen maddelerden birisi.
- Döveme sonrası pseudolymphomatous reaksiyonlar, discoid lupus ve kanser gelişimi bildirilmiştir.
- Dövme yapılan yere en yakın lenf nodkarında zamanla bu pigmenteler gözlenmiştir.
- Demir oksid içeren dövme ile MR girerseniz dövme derisinde yanık gelişebilir gibi
Bunlar dövmenin bizim açımızdan olumsuzluklarında sadece birkaçı. Konunun başında tanımlanan veganlık ile ilişkisi nedir ? İlişki aslında hızla duymaya başaldığımız "Vegan Dövme" tanımı.
Vegan dövme tanımı şu;
- Vegan dövmesinde kullanılacak pigment-boya vegan olacak. Yani dövme boyası hayvansal jelatin, kemik kömürü, hayvansal gliserin gibi bileşenler barındırmayacak. Boya kesinlikle hayvanlar üzerinde test edilmemiş olacak.
- Dövmenin çizilmesinden, derinin hazırlanmasına vedövme sonrası kullanılacak ilaçlara kadar içeriğinde hayvansal ürün olmayacak. Örneğin stencil yani dövme örneğinin deriye aktarıldığı tasarım kemik kömürü içermeyecek. Krem içerikleri hayvansal kaynaklı olmayacak gibi.
Bu nedenle bu şartları taşıdığını ifade eden vegan dövme merkezleri, vegan dövme pigmentleri ve alternatif ürünler geliştirilmiştir.
Vegan dövmelerde hayvansal içeriklerin çıkarılmış olması dövme ile ilgili yaşayacağımız yan etkilerin azalmış olabileceğini düşündürmekte. Ancak yerine konulan bitkisel içerikler ve kimyasalar yeni riskleri getirmekte.
Yukardaki tabloda yer alan bir çok bitkisel içeriğin ciltte bakım ve masaj amaçlı kulanıldığını biliyoruz. Bunların çoğuda maalesef allerjik reaksiyonlar yapmakta. Örneğin zerdeçal masaj yağları içerisinde yer almakta ve allerjik deri reaksiyonları yapmakta. Bazı bitkisel içerikler örneğin jagua meyvası(Orta ve Güney Amerika'da yetişen bir meyva ve bunun suyundan lacivert bir boya edilerek dövmelerde kullanılmakta) içeriğindeki geniposide ve genipin(antioksidan, antiinflamtuar, antiviral) allerjik reaksiyonalrar neden olmakta.
Son olarak vegan dövme anlam olarak çok özel ancak lütfen dövme pigmente içeriklerine lütfen dikkat etmeye çalışın. Sonuçla dövme pigmente reaskiyonları erken ve geç ortaya çıkmakta ve tedavileri oldukça zor ve uzun sürmekte.